Nước Mỹ và một trật tự toàn cầu đang sụp đổ

Một siêu cường có thể xử lý bao nhiêu xung đột quốc tế cùng một lúc? Chính quyền Biden đang cố gắng giải quyết các cuộc chiến ở Trung Đông và châu Âu, đồng thời chuẩn bị cho tình trạng căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và Đài Loan.

Tất cả những điều này đang diễn ra dưới cái bóng ngày càng kéo dài của Donald Trump. Khả năng ông trở lại Nhà Trắng đặt ra những câu hỏi sâu sắc về tương lai của nền dân chủ Mỹ và vai trò của đất nước này trên thế giới.

Sự kết hợp của tất cả những sự kiện này đang tạo ra cảm giác căng thẳng và điềm gở trong các văn phòng chính phủ ở Washington. Đó không chỉ là số lượng lớn các cuộc khủng hoảng xảy ra với chính quyền Biden, mà thực tế là nhiều cuộc khủng hoảng đang đi sai hướng - chẳng hạn như các cuộc chiến ở Ukraina và Trung Đông. Và các cuộc thăm dò có vẻ tệ đối với Biden.

Các cuộc khủng hoảng nước ngoài có thể lên đến đỉnh điểm khá nhanh. "Ba tháng tới có thể quyết định vài năm tới", một quan chức cấp cao của Mỹ nói như vậy. Một đảng viên Đảng Dân chủ nổi tiếng lo lắng rằng "đến tháng 1, chúng ta có thể nói về việc Joe Biden đã mất Ukraina như thế nào".

Nguồn tài trợ mới cho quân đội Ukraina và các tổ chức dân sự của nước này đang bị kẹt ở Quốc hội. Chính quyền Biden có vẻ tin tưởng rằng tiền dành cho Kyiv cuối cùng sẽ được thống nhất. Nhưng nếu hỗ trợ tài chính không được thông qua trước cuối năm nay, Ukraina có thể cảm nhận được những ảnh hưởng trên chiến trường trong vòng vài tuần.

Những nỗ lực nhằm đạt được một gói tài trợ mới của EU dành cho Ukraina cũng bị đình trệ do tranh cãi ở Brussels. Các quan chức quân sự cấp cao của Mỹ đang cảnh báo Quốc hội rằng, nếu ngân sách dành cho đất nước bị cắt và kết quả là Putin đạt được tiến bộ đáng kể trong cuộc chiến, thì Nga có thể đe dọa các nước Baltic vào cuối năm 2024.

Trong những tuần tới, Nga dự kiến sẽ tiến hành một loạt các cuộc tấn công dữ dội vào cơ sở hạ tầng của Ukraina với hy vọng làm tê liệt nguồn cung cấp điện và hệ thống sưởi ấm vào mùa đông của nước này. Moscow đã thử điều tương tự vào mùa đông năm ngoái và đã thất bại. 

Nhưng người Nga hiện có nhiều máy bay không người lái và tên lửa hơn nhờ Iran, Triều Tiên và việc tăng cường sản xuất trong nước. Lực lượng phòng không Ukraina đang có nhiều chỗ yếu ớt và có thể bị áp đảo.

Sự bấp bênh của tình hình Ukraina đang ít được chú ý hơn đáng lẽ vì vấn đề Trung Đông. Chính quyền Biden đang phải trả giá đắt về mặt chính trị, trong và ngoài nước, vì sự ủng hộ của họ đối với Israel. Mỹ hiện đang gây áp lực công khai lên Israel để thay đổi chiến thuật quân sự ở Gaza và giết hại ít thường dân Palestine hơn.

Nhưng mối lo ngại của Mỹ còn vượt xa Gaza. Chính quyền Biden vẫn cảm thấy nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh khu vực rộng lớn hơn sẽ kéo Mỹ vào cuộc. Các cuộc tấn công vào tàu chở hàng của Houthis, lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn ở Yemen, có thể tạo ra vụ việc dẫn đến leo thang.

Cũng có những tiếng nói mạnh mẽ ở Israel cho rằng, sau vụ tấn công khủng bố ngày 7/10, Israel không còn có thể chịu đựng được sự hiện diện của Hizbollah, một lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn được vũ trang mạnh mẽ, ở biên giới phía bắc của nước này. Tuy nhiên, cuộc chiến giữa Israel và Hizbollah có thể khốc liệt hơn nhiều so với cuộc xung đột với Hamas.

Có một số ý kiến bất bình ở Washington khi Israel khẳng định nước này sẽ tự đưa ra quyết định về các hoạt động quân sự trong khi dựa vào sức mạnh của Mỹ ở phía sau. Một quan chức Mỹ nói: "Người Israel đang tự lu65c gánh sinh". Tuy nhiên, sau ngày 7/10, vẫn còn một sự miễn cưỡng sâu sắc trong việc gây áp lực nghiêm trọng lên Israel để thay đổi hướng đi.

Việc điều động các tàu sân bay và hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ tới Trung Đông có nghĩa là chúng không sẵn sàng cho các điểm rắc rối khác. Điều đó có ý nghĩa không chỉ đối với Ukraina mà còn đối với Đông Á.

Kỳ vọng hiện nay ở Washington là cuộc bầu cử lãnh đạo Đài Loan vào ngày 13/1 sẽ thuộc về Lai Ching-te, người bị Bắc Kinh coi là kẻ ly khai nguy hiểm. Nếu Trung Quốc đáp trả chiến thắng Lai bằng màn phô trương sức mạnh quân sự đầy đe dọa, điều đó có thể dễ dàng gây ra một cuộc khủng hoảng mới.

Có sự lạc quan thận trọng rằng phản ứng ban đầu của Bắc Kinh trước chiến thắng của Lai sẽ tập trung vào áp lực kinh tế và chính trị. Tuy nhiên, trong năm nay, Trung Quốc có thể nâng mức độ đe dọa quân sự đối với Đài Loan lên một tầm cao mới, đặc biệt nếu Mỹ tỏ ra mất tập trung và suy yếu trước các sự kiện ở Ukraina và Trung Đông.

Việc Trung Quốc sẽ theo dõi chặt chẽ Ukraina và Gaza minh họa cho bản chất liên kết của tất cả các cuộc khủng hoảng này. Các quan chức phương Tây tin rằng Nga, Trung Quốc, Iran và Triều Tiên đang hợp tác chặt chẽ hơn nhiều so với trước đây. Người Nga hiện phụ thuộc vào sự hỗ trợ kinh tế của Trung Quốc và gần như không bị hạn chế trong hợp tác quân sự với Triều Tiên và Iran.

Với cuộc bầu cử tổng thống Mỹ chỉ còn chưa đầy một năm nữa, tất cả những cuộc khủng hoảng quốc tế này đều ảnh hưởng đến chính trị Mỹ. Trump sẽ tận dụng mọi cơ hội để cáo buộc Biden chủ trì một kỷ nguyên suy yếu và rút lui, viện dẫn Afghanistan, Ukraina, Gaza và eo biển Đài Loan.

Một cuộc bầu cử hỗn loạn và chia rẽ ở Mỹ – với Trump là nhân vật trung tâm – sẽ góp phần mạnh mẽ vào ấn tượng đó về sự yếu kém và suy tàn của Mỹ. Trung Quốc, Nga và Iran sẽ hỏi làm thế nào Mỹ có thể hứa bảo vệ các nền dân chủ ở nước ngoài, khi nền dân chủ của chính họ đang gặp quá nhiều rắc rối ở trong nước. Thật không may, đó là một câu hỏi hay.

(Nguồn: Financial Times)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin