Bất chấp lệnh trừng phạt, kinh tế Nga vẫn tăng trưởng thần kỳ

Kinh tế Nga vượt lên những 'cơn gió ngược'

Người Nga nhận thấy một số mặt hàng nhập khẩu chủ yếu như trái cây, cà phê và dầu ô liu đã tăng giá chóng mặt. Hầu hết các thương hiệu toàn cầu đã biến mất - hoặc được hoạt động lại dưới quyền sở hữu mới của Điện Kremlin. Ngày càng có nhiều ô tô Trung Quốc lao vun vút trên đường phố. 

Bất chấp các lệnh trừng phạt sâu rộng đã cắt đứt phần lớn thương mại của Nga với châu Âu, Mỹ và các đồng minh của họ. Không có nhiều thay đổi về mặt kinh tế đối với hầu hết người dân ở nước Nga của Tổng thống Vladimir Putin, hơn hai năm sau khi ông đưa quân vào Ukraina.

Nga đã ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ kể từ khi kinh tế suy thoái năm 2022, vượt qua nhiều dự báo của chuyên gia. Rosstat, cơ quan thống kê quốc gia Nga, báo cáo tốc độ tăng trưởng 3,6% cho nền kinh tế Nga trong năm 2023 trong khi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trước đó ước tính chỉ khoảng 3%. Do đó, IMF đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng năm 2024 của Nga lên 2,6%.

Igor Delanoë, Phó giám đốc Đài quan sát Pháp-Nga cho biết: "Thật thú vị khi lưu ý rằng tốc độ tăng trưởng của Nga đã vượt qua cả những dự báo lạc quan nhất, bao gồm cả dự báo của các tổ chức của nước này".

Giám đốc thương hiệu Irina Novikova, 39 tuổi, tỏ ra lạc quan dù giá tại cửa hàng cao hơn: "Hàng nội địa xuất hiện nhiều hơn, nông sản nhiều hơn. Đúng vậy, tất cả chúng ta đều thấy rằng một số hàng hóa nước ngoài đã biến mất".

Novikova nói: "Ngành công nghiệp có thể gặp khó khăn, chúng tôi biết đã có một số trở ngại về vấn đề đó, nhưng một lần nữa, chúng tôi đang điều chỉnh và định hướng lại suy nghĩ của mình. Hàng hoá Nga rồi sẽ lại đầy ắp trên kệ".

Việc Nga chi tiêu khổng lồ cho thiết bị quân sự và các khoản chi khổng lồ cho binh lính tình nguyện đang tạo động lực mạnh mẽ cho nền kinh tế. Các khoản thế chấp được chính phủ trợ cấp đang hỗ trợ người mua nhà bằng một cú hích mạnh mẽ vào lĩnh vực xây dựng đang bùng nổ, bằng chứng là một số dự án cao tầng khổng lồ đang mọc lên trên bờ sông Moscow.

Lạm phát tăng cao nhưng cũng không có gì mới. Nga trở nên tự chủ hơn trong việc tự sản xuất thực phẩm sau năm 2014, khi nước này tiếp quản Bán đảo Crimea của Ukraina và các biện pháp trừng phạt của phương Tây dẫn đến việc chính phủ này cấm nhập khẩu nhiều loại thực phẩm từ châu Âu.

Chi tiêu theo kế hoạch của chính phủ trong năm nay gần gấp đôi so với năm 2018. Tuy nhiên, thâm hụt vẫn có thể kiểm soát được do thuế và nguồn thu từ dầu mỏ tiếp tục chảy vào. 

Nhập khẩu song song qua các nước thứ ba như Georgia, Kazakhstan hay Uzbekistan đã cho phép người Nga có tiền để tiếp tục mua các sản phẩm phương Tây, từ giày thể thao đến điện thoại di động và ô tô từ các công ty không còn kinh doanh ở Nga, thường với mức giá tăng đáng kể.

Một chiếc SUV của BMW vẫn có thể mua dễ dàng, mặc dù giá cao gấp đôi ở Đức. IKEA đóng cửa 17 cửa hàng ở Nga nhưng đồ nội thất và đồ gia dụng của họ có thể được mua trực tuyến. 

Apple đã rời đi, nhưng một chiếc iPhone 15 Pro Max với 512 GB được bán với giá đồng rúp tương đương 1.950 USD trên trang bán lẻ Wildberries của Nga, ngang với giá điện thoại bán ở Đức.

Không phải là không có căng thẳng đối với nền kinh tế. Các công ty phải đối mặt với tình trạng thiếu lao động sau khi hàng trăm nghìn nam giới rời khỏi đất nước sau khi cuộc chiến nổ ra ở Ukraina để tránh bị điều động và hàng trăm nghìn người khác đã ký hợp đồng quân sự ra chiến trường.

Nguồn tài nguyên khổng lồ là 'bộ đệm' vững chắc cho kinh tế

Trong khi đó, xuất khẩu dầu của Nga chuyển từ châu Âu sang Trung Quốc và Ấn Độ do bị đồng minh của Ukraina tẩy chay. Để tránh các lệnh trừng phạt và giới hạn giá đối với các chuyến hàng dầu, Nga đã phải bỏ ra hàng tỷ USD để mua một đội tàu chở dầu cũ kỹ không sử dụng các công ty bảo hiểm phương Tây. Nga cũng mất thị trường khí đốt tự nhiên sinh lợi ở châu Âu sau khi cắt phần lớn nguồn cung cấp qua đường ống.

Ngành công nghiệp ô tô đã suy tàn sau khi các chủ sở hữu nước ngoài như Renault, Volkswagen và Mercedes rút lui. Theo Ward's Intelligence, Trung Quốc đã thay thế Liên minh châu Âu trở thành đối tác thương mại chính của Nga và xe Trung Quốc đã nhanh chóng chiếm lĩnh một nửa thị trường ô tô ở nước này vào năm ngoái.

Nhiều công ty nước ngoài cũng đã rời bỏ hoặc bán doanh nghiệp của mình cho các đối tác địa phương với giá rẻ bèo. Những công ty khác, bao gồm nhà sản xuất bia Đan Mạch Carlsberg và công ty thực phẩm Pháp Danone, đã chứng kiến các hoạt động kinh doanh ở Nga của họ bị chính phủ tịch thu.

Janis Kluge, chuyên gia về kinh tế Nga tại Viện An ninh và Quốc tế Đức, cho biết: "Nền kinh tế đóng vai trò rất quan trọng trong tất cả các cuộc bầu cử của ông Putin. Đối với hầu hết người Nga, những người chọn cách phớt lờ chiến tranh, nền kinh tế thực sự là vấn đề lớn nhất". 

Tổng sản phẩm quốc nội, tổng sản lượng hàng hóa và dịch vụ của nền kinh tế, vẫn là "một con số trừu tượng" đối với người dân bình thường và tỷ giá hối đoái của đồng rúp không còn mang tính biểu tượng như trước nữa vì hầu hết mọi người không thể đi du lịch và nhập khẩu ít hơn.

Ngân hàng trung ương đã chống lại sự tăng giá đột biến bằng cách tăng lãi suất lên 16%. Chính phủ đã hỗ trợ đồng tiền Nga bằng cách yêu cầu các nhà xuất khẩu chuyển ngoại tệ thu được từ những thứ như dầu sang đồng rúp, giữ giá cho các mặt hàng nhập khẩu còn lại.

Chính phủ cũng đã đưa ra các khoản thế chấp căn hộ với lãi suất được trợ cấp mạnh mẽ - một bước làm tăng cảm giác thịnh vượng cá nhân của người dân nhưng điều đó cuối cùng sẽ khiến chính phủ phải gánh một khoản chi phí lớn.

Yếu tố then chốt là khả năng của Nga trong việc tiếp tục xuất khẩu dầu và khí tự nhiên cho các khách hàng mới ở châu Á. Kluge cho biết, miễn là giá dầu tăng, Nga có thể duy trì mức chi tiêu cao cho các chương trình quân sự và xã hội "vô thời hạn".

Theo công ty theo dõi dầu Nga của Trường Kinh tế Kyiv, Nga đã kiếm được khoảng 15,6 tỷ USD doanh thu xuất khẩu dầu trong tháng 1, tức là khoảng 500 triệu USD mỗi ngày.

Về lâu dài, triển vọng của nền kinh tế kém chắc chắn hơn. Việc thiếu đầu tư nước ngoài sẽ hạn chế công nghệ và năng suất mới. Sự hào phóng của chính phủ một ngày nào đó có thể vượt quá khả năng quản lý lạm phát của ngân hàng trung ương. Các chính sách hào phóng sẽ tiếp tục ở mức độ nào là tùy thuộc vào Tổng thống Putin.

Rủi ro chính đối với sự ổn định ngày nay là giá dầu giảm mạnh, hiện giao dịch quanh mức 70 USD/thùng đối với hỗn hợp Urals của Nga. Một phần nhờ các biện pháp trừng phạt và tẩy chay, đó là mức giảm giá từ khoảng 83 USD đối với dầu thô Brent tiêu chuẩn quốc tế.

Nhưng hiện tại, tài chính nhà nước vững chắc hơn nhiều người mong đợi. Cựu quan chức ngân hàng trung ương Nga Alexandra Prokopenko viết trên X (trước đây là Twitter): "Tôi không có tin tốt" cho những người đang chờ đợi nền kinh tế Nga sụp đổ "ngày mai" do các lệnh trừng phạt. Đó là một con vật to lớn và kiên cường". 

(Nguồn: APNews)