Trung Quốc không thể quyến rũ thế giới bằng giá rẻ

Khi đối thủ địa chính trị lớn nhất của bạn bắt đầu bắt chước các chiến thuật của bạn, như Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đang phát hiện ra, đó không phải là một lời tâng bốc.

Trong những ngày đầu nhiệm kỳ tổng thống của Biden, nhóm chính sách đối ngoại của ông đã nghĩ ra một kế hoạch đối phó với Trung Quốc "từ thế mạnh". Một trong những thành phần quan trọng của nó là xây dựng một liên minh các đối tác để có sức mạnh chống lại đối thủ chính của Mỹ.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rõ ràng đã quyết định rằng ý tưởng này đáng để sao chép. Ngay cả khi Trung Quốc được cho là đã từ chối nỗ lực của Hoa Kỳ trong việc thiết lập một cuộc gọi giữa hai nhà lãnh đạo, ông Tập vẫn siêng năng "tán tỉnh" nhiều đối tác mà Biden đã lôi kéo, đặc biệt là các nhà lãnh đạo châu Âu như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người đã đến thăm Bắc Kinh vào tuần trước.

Trước đây, Trung Quốc đã nhiều lần thực hiện các chiến dịch tấn công quyến rũ tương tự, với nhiều kết quả khác nhau. Lần này cũng vậy, cái giá của thành công có thể sẽ cao hơn mức mà ông Tập Cận Bình sẵn sàng hoặc có thể chịu đựng.

Người ta không thể đổ lỗi cho nhà lãnh đạo Trung Quốc về nỗ lực. Riêng ngày 31/3, ông đã ngồi lại với thủ tướng Tây Ban Nha, Singapore và Malaysia. Vài ngày sau, thủ tướng mới của Trung Quốc, Li Qiang, gặp ngoại trưởng Nhật Bản. 

Ông Tập đã dành cho Macron, người đấu tranh cho "quyền tự chủ chiến lược" của châu Âu, một mức độ hiếu khách và quan tâm mà ít chức sắc nước ngoài nhận được, bao gồm cả tiệc trà tại dinh thự của người cha quá cố của ông ở Quảng Châu.

Trung Quốc cũng đã thể hiện mình khéo léo hơn về mặt ngoại giao so với tưởng tượng trước đây, đáng chú ý nhất là bằng cách làm trung gian cho việc khôi phục quan hệ giữa các đối thủ Trung Đông là Ả Rập Saudi và Iran. 

Trong khi tuyên bố 12 điểm của Trung Quốc về các nguyên tắc chấm dứt chiến tranh ở Ukraina không thu hút được nhiều sự chú ý ở phương Tây, nó đã khiến Chủ tịch Tập Cận Bình được tín nhiệm ở Nam bán cầu với tư cách là một nhà kiến tạo hòa bình tiềm năng.

Tuy nhiên, ở những quốc gia đó, Trung Quốc đang có một ưu thế không nhỏ. Dấu ấn kinh tế của Trung Quốc đã rất lớn và sự hoài nghi về việc Biden phân chia thế giới thành các nền dân chủ và chế độ chuyên quyền ngày càng ăn sâu.

Ông Tập Cận Bình cũng có thể mong đợi đạt được một số lợi ích ở Đông Nam Á. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của gần như tất cả các nước trong khu vực. Ngoại trừ Philippines, quốc gia gần đây đã ký một thỏa thuận mở rộng quyền tiếp cận cho quân đội Hoa Kỳ, không quốc gia nào khác thực hiện bất kỳ bước đi nào có thể gây bất lợi cho Bắc Kinh. Không phải là không thể thuyết phục các nước này tiếp tục đứng yên trong cuộc cạnh tranh Trung-Mỹ.

Tuy nhiên, các phần thưởng (hoặc các mối đe dọa) kinh tế sẽ không dễ dàng thuyết phục các quốc gia mà Trung Quốc cần nhất rời xa Mỹ - các đồng minh và đối tác thân cận nhất của họ.

Một lỗ hổng trong sáng kiến ngoại giao mới của Trung Quốc là Ấn Độ. Mặc dù việc ông Tập tiếp cận với Thủ tướng Narendra Modi là điều hợp lý, nhưng hai nước hầu như không nói chuyện về các điều khoản kể từ cuộc đụng độ đẫm máu ở dãy Himalaya vào tháng 6/2020. Việc giảm căng thẳng sẽ đòi hỏi những thỏa hiệp thực chất để làm dịu tranh chấp biên giới của họ. Trung Quốc dường như đang đi theo hướng ngược lại.

Trong trường hợp của Nhật Bản và Úc, Trung Quốc sẽ chỉ có thể tạo ra một sự thay đổi chính sách cơ bản nếu giải quyết được những lo ngại của họ về các vấn đề an ninh quan trọng, chẳng hạn như Đài Loan và Biển Đông. 

Cả hai đều không thể thương lượng đối với Chủ tịch Tập Cận Bình. Điều tốt nhất mà ông ấy có thể hy vọng là sự cải thiện về bầu không khí, và ngay cả sự cải thiện nhỏ như vậy cũng có thể đòi hỏi những nhượng bộ đắt giá, chẳng hạn như dỡ bỏ mọi lệnh trừng phạt kinh tế đối với Úc hoặc kiềm chế các chiến thuật gây áp lực mạnh mẽ đối với Đài Loan.

Và ông Tập dường như không có khả năng khai thác mong muốn đã nêu của Macron đối với châu Âu để phát triển một vị trí độc lập đối với Trung Quốc. Nhà lãnh đạo Pháp rời Bắc Kinh mà không có chiếc cúp ngoại giao mà ông mong muốn nhất — lời hứa từ ông Tập sẽ đưa Tổng thống Nga Vladimir Putin "trở lại lý trí". Ông Tập Cận Bình thậm chí sẽ không cam kết gọi cho Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

Thúc đẩy Putin quá mức có thể gây ra rạn nứt trong quan hệ đối tác chiến lược Trung-Nga, điều mà Chủ tịch Trung Quốc coi là quan trọng để đối đầu với Mỹ. Trung Quốc có thể cố gắng khôi phục thỏa thuận đầu tư với Liên minh châu Âu bằng cách dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với các thành viên của Nghị viện châu Âu, cơ quan phải ủng hộ hiệp ước. Nhưng nó không có khả năng đi xa hơn. Nếu ông Tập phải lựa chọn giữa sự ủng hộ của Nga và của châu Âu, thì rõ ràng ông coi cái nào quan trọng hơn.

Nhiều khả năng, ông Tập sẽ cho chiến lược của mình thêm thời gian để phát huy tác dụng, hy vọng các biện pháp khuyến khích kinh tế và lời lẽ mang tính hòa giải hơn có thể dần dần làm xói mòn mối quan hệ giữa Mỹ và các nước bạn, đồng thời đặt ông vào vị trí có lợi hơn nếu ông và Biden gặp nhau bên lề Hội nghị thượng đỉnh G-20 tại Ấn Độ vào tháng 9 hoặc hội nghị cấp cao APEC tại San Francisco vào tháng 11.

Đặt cược tốt nhất của Biden cũng là kiên nhẫn. Các giới hạn tự áp đặt của cuộc tấn công quyến rũ mới nhất của Trung Quốc sẽ sớm trở nên rõ ràng. Trong khi chờ đợi, thế giới có lẽ sẽ tốt đẹp hơn nếu cả hai siêu cường bận rộn tranh giành bạn bè, không gây thêm kẻ thù mới.

(Nguồn: Bloomberg)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin