5 lý do khiến nền kinh tế Trung Quốc lao đao

Số liệu tăng trưởng chính thức cho quý 3/2022 của Trung Quốc dự kiến công bố vào tuần tới, nếu nền kinh tế lớn thứ hai thế giới suy yếu, làm tăng khả năng xảy ra suy thoái toàn cầu. Mục tiêu của Bắc Kinh - tốc độ tăng trưởng hàng năm 5,5% - hiện đã nằm ngoài tầm với mặc dù nước này đã hạ thấp mục tiêu. Trung Quốc đã tránh được sự co lại của nền kinh tế trong quý 2. Năm nay, một số nhà kinh tế không kỳ vọng kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng.

Đất nước này có thể không phải đối mặt với lạm phát cao như Mỹ và Anh, nhưng lại có những vấn đề khác - công xưởng của thế giới đột nhiên giảm khách hàng ở cả thị trường trong nước và quốc tế. Căng thẳng thương mại giữa Trung Quốc và các nền kinh tế lớn như Mỹ cũng đang cản trở tăng trưởng.

Và đồng nhân dân tệ tất nhiên là chứng kiến một năm tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ khi nó giảm mạnh so với USD. Đồng tiền này yếu đi khiến các nhà đầu tư lo sợ, tạo ra sự bất ổn trên thị trường tài chính. Nó cũng gây khó khăn cho ngân hàng trung ương Trung Quốc trong việc bơm tiền vào nền kinh tế.

Tất cả những điều này đang diễn ra vào thời điểm mà Chủ tịch Tập Cận Bình đặt cược rất cao vào nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có tại Đại hội Đảng Cộng sản (CPC) bắt đầu vào ngày 16/10.

Vậy chính xác thì điều gì đã xảy ra?

1. Zero-Covid đang tàn phá

Các đợt bùng phát Covid-19 dữ dội ở một số thành phố, bao gồm các trung tâm sản xuất như Thâm Quyến và Thiên Tân, đã và đang ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế của các ngành công nghiệp Trung Quốc.

Mọi người hạn chế chi tiêu vào những thứ như thực phẩm và đồ uống, bán lẻ hoặc du lịch, gây áp lực cho các ngành dịch vụ. Về mặt sản xuất, hoạt động của nhà máy dường như đã tăng trở lại vào tháng 9, theo Cục Thống kê Quốc gia. Sự phục hồi có thể là do chính phủ Trung Quốc đang chi tiêu nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng.

Nhưng nó đã đến sau hai tháng, trong đó hoạt động sản xuất không mở rộng. Và nó đã đặt ra nhiều câu hỏi, đặc biệt là kể từ khi một cuộc khảo sát cho thấy, hoạt động của nhà máy thực sự đã giảm vào tháng 9, do nhu cầu giảm tác động đến sản lượng, đơn đặt hàng mới và việc làm.

Nhu cầu ở các nước như Mỹ cũng giảm do lãi suất cao hơn, lạm phát và chiến tranh ở Ukraine.

Các chuyên gia đồng ý rằng Bắc Kinh có thể làm nhiều hơn để kích thích nền kinh tế, nhưng có rất ít lý do để làm như vậy cho đến khi Covid-19 kết thúc.

Louis Kuijs, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á tại S&P Global Ratings, cho biết: "Không có nhiều ý nghĩa trong việc bơm tiền vào nền kinh tế của chúng ta nếu các doanh nghiệp không thể mở rộng hoặc người dân không thể tiêu tiền".

2. Bắc Kinh làm chưa đủ

Bắc Kinh đã vào cuộc nhằm kích thích nền kinh tế hồi tháng 8 bằng việc công bố kế hoạch trị giá 1.000 tỷ nhân dân tệ (203 tỷ USD) để thúc đẩy các doanh nghiệp nhỏ, cơ sở hạ tầng và bất động sản. Nhưng các quan chức có thể làm nhiều hơn nữa để kích hoạt chi tiêu nhằm đáp ứng các mục tiêu tăng trưởng và tạo việc làm.

Điều này bao gồm đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng, nới lỏng điều kiện vay vốn cho người mua nhà, nhà phát triển bất động sản và chính quyền địa phương, và giảm thuế cho các hộ gia đình.

Ông Kuijs nói: "Phản ứng của chính phủ Trung Quốc đối với sự yếu kém của nền kinh tế là khá khiêm tốn so với những gì chúng ta đã thấy trong các đợt suy yếu kinh tế trước đây".

3. Thị trường bất động sản của Trung Quốc đang gặp khủng hoảng

Hoạt động bất động sản yếu kém và tâm lý tiêu cực trong lĩnh vực nhà ở chắc chắn đã làm chậm lại tăng trưởng. Điều này đã ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế vì bất động sản và các ngành công nghiệp khác chiếm tới 1/3 GDP của Trung Quốc.

Ông Kuijs nói: "Khi niềm tin vào thị trường nhà ở yếu đi, điều đó khiến mọi người cảm thấy không tự tin về tình hình kinh tế chung".

Người mua nhà đã từ chối thanh toán tiền vay ngân hàng đối với các tòa nhà chưa hoàn thành và một số nghi ngờ rằng ngôi nhà của họ sẽ không được hoàn thành. Nhu cầu mua nhà mới giảm và điều đó đã làm giảm nhu cầu nhập khẩu các thiết bị, vật liệu xây dựng.

Bất chấp những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thúc đẩy thị trường bất động sản, giá nhà ở hàng chục thành phố đã giảm hơn 20% trong năm nay.

Trước áp lực của các nhà phát triển bất động sản, các nhà phân tích cho rằng các nhà chức trách có thể phải làm nhiều hơn nữa để khôi phục niềm tin vào thị trường này.

4. Biến đổi khí hậu đang làm cho vấn đề trở nên tồi tệ hơn

Thời tiết cực đoan đang bắt đầu có tác động lâu dài đến các ngành công nghiệp của Trung Quốc. Một đợt nắng nóng gay gắt, sau đó là hạn hán, đã ập đến tỉnh Tứ Xuyên và thành phố Trùng Khánh ở vành đai trung tâm vào tháng 8.

Khi nhu cầu về điều hòa không khí tăng đột biến, lưới điện ở một khu vực gần như phụ thuộc hoàn toàn vào thủy điện đã bị quá tải. Các nhà máy, bao gồm các nhà sản xuất lớn như nhà sản xuất iPhone Foxconn và Tesla, đã buộc phải cắt giảm giờ làm hoặc đóng cửa hoàn toàn vì thiếu điện.

Cục Thống kê Trung Quốc vào tháng 8 cho biết lợi nhuận trong ngành sắt thép đã giảm hơn 80% trong 7 tháng đầu năm 2022 so với cùng kỳ năm ngoái.

Bắc Kinh cuối cùng đã đứng ra giải cứu các công ty năng lượng và nông dân với hàng chục tỷ USD.

5. Những gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc đang mất dần các nhà đầu tư

Một cuộc đàn áp đối với các ông lớn công nghệ của Trung Quốc - đã kéo dài hai năm - không giúp ích được gì.

Tencent và Alibaba lần đầu tiên báo cáo doanh thu giảm trong quý gần đây nhất - lợi nhuận của Tencent giảm 50%, trong khi thu nhập ròng của Alibaba giảm một nửa.

Hàng chục nghìn lao động trẻ bị mất việc làm - thêm vào cuộc khủng hoảng việc làm, nơi cứ 5 người từ 16 đến 24 tuổi thì có một người thất nghiệp. Điều này có thể ảnh hưởng đến năng suất và tăng trưởng của Trung Quốc về lâu dài.

Các nhà đầu tư cũng đang cảm nhận được sự thay đổi ở Bắc Kinh - một số công ty tư nhân thành công nhất của Trung Quốc đã bị giám sát chặt chẽ hơn khi sự nắm quyền của ông Tập ngày càng tăng.

Khi các công ty nhà nước có vẻ đang được ưu ái, các nhà đầu tư nước ngoài đang kiếm bộn tiền.

Softbank của Nhật Bản đã rút ra một lượng tiền mặt khổng lồ từ Alibaba, trong khi Berkshire Hathaway của Warren Buffet đang bán cổ phần của mình trong nhà sản xuất xe điện BYD. Tencent đã rút hơn 7 tỷ USD khoản đầu tư chỉ trong nửa cuối năm nay.

Và Mỹ đang đàn áp các công ty Trung Quốc niêm yết trên thị trường chứng khoán Mỹ.

"Một số quyết định đầu tư đang bị hoãn lại, và một số công ty nước ngoài đang tìm cách mở rộng sản xuất ở các nước khác", S&P Global Ratings cho biết trong một ghi chú gần đây.

Thế giới đang quen với việc Bắc Kinh có thể không mở cửa kinh doanh như trước - nhưng ông Tập Cận Bình đang mạo hiểm với thành công kinh tế đã tạo nên sức mạnh cho Trung Quốc trong những thập kỷ gần đây.

(Nguồn: BBC)