Sự sụp đổ của Silicon Valley Bank, Enron và FTX là bài học về sự thiếu kiểm soát

Và hiện đang có cảm giác bất an xung quanh Credit Suisse khi cổ phiếu của ngân hàng Thụy Sĩ giảm mạnh sau khi thừa nhận "những điểm yếu quan trọng" trong kiểm soát nội bộ vào ngày 14/3.

Credit Suisse - ngân hàng lớn thứ hai của Thụy Sĩ được thành lập từ năm 1856, đã gặp khó khăn trong vài năm qua bởi một loạt bê bối và các vấn đề pháp lý.

Cổ phiếu Credit Suisse rơi tự do ngày 15/3 sau khi ông lớn ngành tài chính này vướng hàng loạt bê bối cùng tâm lý thị trường hoảng loạn từ vụ phá sản của 2 ngân hàng Mỹ.

Theo AFP, giá cổ phiếu của Credit Suisse đã lao dốc xuống mức thấp nhất trong phiên 13/3 khi thị trường chịu ảnh hưởng bởi những lo ngại xung quanh vụ phá sản của Ngân hàng Silicon Valley (SVB) của Mỹ. Giá cổ phiếu của Credit Suisse mất tới 14,6% trên thị trường chứng khoán Thụy Sĩ, về mức thấp kỷ lục 2,115 franc Thụy Sĩ/cổ phiếu.

Mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề do biến động thị trường, nhưng ngân hàng Credit Suisse không có mối liên hệ đáng kể nào với SVB.

Nhà phân tích Andreas Venditti tại tập đoàn quản lý đầu tư Vontobel của Thụy Sĩ cho rằng Credit Suisse là mắt xích yếu nhất trong hệ thống ngân hàng Thụy Sĩ. Theo ông, giá cổ phiếu của Credit Suisse đã dễ biến động ngay cả trước khi SVB sụp đổ.

Trước hết, loạt rắc rối của Credit Suisse bắt đầu từ vụ sụp đổ của Greensill - công ty tài chính của Anh chuyên cho các doanh nghiệp vay ngắn hạn thông qua một mô hình kinh doanh phức tạp và không minh bạch - xảy ra năm 2021. Ngân hàng lớn thứ hai của Thụy Sĩ đã mất 81% giá trị sau vụ phá sản của Greensilll vào tháng 3/2021.

Về phần Silicon Valley Bank, một số người chỉ ra rằng ngân hàng này không có giám đốc rủi ro trong phần lớn thời gian của năm 2022 là lý do chính khiến ngân hàng chấp nhận rủi ro sai lầm dẫn đến sụp đổ. 

Những người khác lập luận rằng việc nới lỏng các quy định đối với các ngân hàng nhỏ hơn để giảm gánh nặng tuân thủ dưới thời chính quyền ông Donald Trump có nghĩa là các nhà quản lý Mỹ đã không để mắt đến việc này.

John Ray III, người đã đảm nhận vị trí Giám đốc điều hành FTX sau khi Bankman-Fried thất sủng, cho biết trong các tài liệu của tòa án: "Chưa bao giờ trong sự nghiệp của mình, tôi chứng kiến sự thất bại hoàn toàn trong kiểm soát của công ty và sự thiếu vắng hoàn toàn thông tin tài chính đáng tin cậy như đã xảy ra ở đây". Những từ ngữ mạnh mẽ, xét đến việc Ray giám sát việc thanh lý Enron vào năm 2001.

Thế giới đã chứng kiến sự sụp đổ của Ngân hàng Barings và Enron, trải qua cuộc khủng hoảng tài chính châu Á và sự sụp đổ của Lehman Brothers cuối cùng dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Năm 2022 chứng kiến sự sụp đổ của tiền điện tử. Các cơ quan quản lý của Mỹ đã can thiệp để đóng cửa SVB, tiếp đến là tới lượt Ngân hàng Signature (Signature Bank) đóng cửa. Đây là vụ sụp đổ lớn thứ ba trong lịch sử ngành ngân hàng nước Mỹ.

Các sự kiện tài chính lớn trong 25 năm qua sẽ truyền tải thông điệp rằng văn hóa tuân thủ và rủi ro là rất quan trọng và cần được củng cố sâu sắc để hoạt động kinh doanh bền vững. Không có hoặc không có đủ kiểm tra và quản trị tại chỗ là một công thức dẫn đến thất bại.

Sự tuân thủ thường được xem là công việc

Nhưng rủi ro và tuân thủ thường được coi là một ô cần đánh dấu để đảm bảo hài lòng cho các cơ quan quản lý. Các doanh nghiệp có xu hướng coi việc tuân thủ là rào cản đối với sự phát triển của doanh nghiệp, với các chính sách, biện pháp kiểm soát và quy trình phức tạp. 

Thông thường, các đồng nghiệp trong các đơn vị kinh doanh có thể coi việc tuân thủ là một việc vặt, một việc phải vượt qua và hoàn thành chứ không phải là một bước quan trọng.

Vào đầu những năm 1990, hoạt động tuân thủ chủ yếu tập trung vào hành trình hiểu rõ khách hàng của bạn để chống rửa tiền. Vào những năm 2000, sự cấp bách phải thực hiện các chương trình tội phạm tài chính để chống rửa tiền, chống tài trợ cho khủng bố và quản lý các biện pháp trừng phạt đã được đưa ra sau vụ tấn công ngày 11/9/2001.

Ngày nay, các chức năng tuân thủ và rủi ro thậm chí còn trở nên quan trọng hơn, với các dịch vụ kỹ thuật số ngày càng phát triển và nhu cầu ngày càng tăng để bảo vệ khách hàng khỏi gian lận trực tuyến.

Thái độ đối với việc tuân thủ đã được cải thiện trong những năm qua và nhiều công ty hiện đang nỗ lực phối hợp nhiều hơn để thực hiện đúng chức năng tuân thủ của mình.

SVB có thể tồn tại nếu có nhiều sự giám sát theo quy định hơn không? Có lẽ. Nhưng một môi trường pháp lý chặt chẽ hơn vẫn đòi hỏi sự tuân thủ của các công ty để hoạt động.

"FTX và SVB đã khiến tôi, giống như những người khác trong lĩnh vực rủi ro và tuân thủ, suy nghĩ về mức độ cần thiết hơn nữa, đặc biệt khi nói đến tầm quan trọng của việc đưa văn hóa tuân thủ vào các tổ chức của chúng tôi", tác gia bài viết, ông Julia Chin là Trưởng phòng Tuân thủ tại Hugosave, một ứng dụng tiết kiệm địa phương.

Bài học từ những thất bại

Một số bài học rút ra từ sự sụp đổ của những doanh nghiệp tài chính toàn cầu là gì?

Đầu tiên, các công ty có trách nhiệm với khách hàng của họ, đặc biệt là những người tìm kiếm các dịch vụ đầu tư và làm giàu có xu hướng FOMO hoặc sợ bị bỏ lỡ và có thể không hiểu đầy đủ các mô hình và hệ thống kinh doanh của nhà cung cấp dịch vụ.

Vẫn còn một hành trình dài để bảo vệ người tiêu dùng và đảm bảo hệ sinh thái tài chính vẫn an toàn và công bằng cho tất cả mọi người. Làm cách nào chúng ta có thể bảo vệ và giáo dục những người dễ bị tổn thương, bao gồm ông bà, cô chú, thậm chí cả những đứa trẻ tò mò về tiền điện tử?

Bậc thầy kinh doanh người Mỹ Warren Buffett từng nói rằng mỗi nhân viên phải là nhân viên tuân thủ của chính mình. Nói rộng hơn, mọi nhân viên, lãnh đạo cấp cao hay thậm chí là nhà đầu tư cần tự tin về những gì họ đại diện và đảm bảo rằng họ đã xem xét cẩn thận trước khi đưa ra bất kỳ quyết định nào.

Ở mức tối thiểu, các công ty cần hỏi xem họ có cảm thấy thoải mái khi giới thiệu sản phẩm và dịch vụ của mình cho những người thân yêu của họ hay không. Chúng ta có tự tin rằng các hệ thống và biện pháp kiểm soát của công ty chúng ta mạnh mẽ, rằng dữ liệu cá nhân được bảo vệ tốt không? Nó bắt đầu với việc mỗi nhân viên chịu trách nhiệm cá nhân và chịu trách nhiệm về chất lượng của các lựa chọn, sản phẩm và dịch vụ.

Thứ hai, văn hóa tuân thủ phải là một phần không thể tách rời của mọi doanh nghiệp và không phải là điều có sau. Trên thực tế, làm đúng vẫn tốt hơn làm nhiều.

Đặc biệt là trong các công ty khởi nghiệp fintech, sự thay đổi là không ngừng. Nếu nhóm tuân thủ tham gia vào hoạt động của các đơn vị kinh doanh, điều đó cho phép họ sớm nêu ra và giải quyết các vấn đề cũng như lỗ hổng.

Tất nhiên, mọi tổ chức tài chính đều có những rủi ro và lỗ hổng riêng. Các yêu cầu quy định tiêu chuẩn cung cấp một hướng dẫn và khuôn khổ tốt, nhưng trên thực tế, không có giải pháp nào phù hợp cho tất cả, đặc biệt là khi nói đến các chính sách đối phó với tội phạm tài chính.

Một cách tốt để bắt đầu là hiểu bối cảnh quy định và thực tiễn của ngành trước khi thiết kế một chương trình phù hợp để phục vụ cụ thể cho nhu cầu của tổ chức.

Những nhân viên có tư duy tuân thủ có thể không có nhiều tác động nếu các vấn đề bắt đầu từ cấp trên.

Enron có những giá trị mà nó đề cao - tính chính trực, giao tiếp, sự tôn trọng và sự xuất sắc - được vẽ lên tường của công ty và nêu bật trong các báo cáo hàng năm, nhưng đội ngũ lãnh đạo vẫn đánh lừa các cơ quan quản lý bằng các khoản nắm giữ giả và các hoạt động kế toán phi đạo đức.

Với FTX, đó là một trường hợp thiếu quản trị. Không có hội đồng quản trị nào đặt câu hỏi về quyền kiểm soát vì Bankman-Fried coi công ty là "lãnh thổ cá nhân" của mình và trao quyền tự do cho vòng trong của mình.

Nhưng đây cuối cùng là những ví dụ cực đoan. Họ nên cho chúng tôi biết rằng đối với hầu hết các công ty, cách tiếp cận tuân thủ cần tránh xa ý tưởng rằng đó chỉ đơn giản là vấn đề ngăn chặn gian lận.

Thay vào đó, nó phải nhằm mục đích quản lý liêm chính, tôn vinh các giá trị đạo đức, luân lý và tinh thần của các cá nhân, vốn là những yếu tố then chốt để tổ chức hoạt động đúng đắn. Trách nhiệm quản lý rủi ro và tuân thủ không chỉ thuộc về một người hay một bộ phận. 

Đó là về việc làm điều đúng đắn. Trong toàn bộ tổ chức, mọi người phải được đào tạo và giáo dục về điều đúng đắn cần làm là gì và cách phản ứng khi có điều gì đó không ổn xảy ra.

Môi trường hoạt động sau đại dịch sẽ đặt ra cho các tổ chức những thách thức mới và đòi hỏi phải thay đổi tư duy cũng như quản trị doanh nghiệp mạnh mẽ.

Để giải quyết vấn đề này, các công ty sẽ cần đánh giá lại và xây dựng văn hóa tuân thủ tương ứng với nhu cầu đổi mới, nhân viên, cơ quan quản lý và cộng đồng. Những người nhận ra tầm quan trọng của điều này sẽ có lợi thế của người đi trước.

(Nguồn: CNA)