Phương Tây cần một lối thoát khỏi Ukraina, chứ không phải Nga

Vào mùa hè và mùa thu năm 2022, đã có nhiều cuộc thảo luận về việc tìm ra một "con đường tắt" để cho phép Tổng thống Nga, Vladimir Putin, có một lối thoát nhằm giữ thể diện trước một cuộc chiến không thể thắng. Giờ đây, khi Ukraina bước sang năm thứ ba tự vệ trước sự tấn công của Nga, đề xuất này vẫn tiếp tục tồn tại - nhưng là lối thoát của phương Tây.

Triển vọng của Ukraina sau hai năm chiến tranh khốc liệt gây thiệt hại lớn về người là không chắc chắn. Những tổn thất về dân số, cả về thương vong trên chiến trường và làn sóng di cư sau cuộc chiến, sẽ khó khắc phục và có thể gây ra hậu quả tê liệt cho nền kinh tế vốn đang gặp khó khăn của Ukraina.

Không chỉ vậy, chi phí của cuộc chiến đang tăng lên với tốc độ đáng kinh ngạc. Đánh giá chung mới nhất của EU, Ngân hàng Thế giới và Liên hợp quốc đặt nhu cầu phục hồi của Ukraina ở mức 486 tỷ USD, tăng 75 tỷ USD kể từ năm ngoái. Điều này có nghĩa là nhu cầu của Ukraina đã tăng gấp rưỡi trong 12 tháng so với tổng số tiền mà EU sẵn sàng hỗ trợ cho Ukraina trong 4 năm tới.

Theo chỉ số rủi ro hàng năm cho năm 2023 do Hội nghị An ninh Munich, một diễn đàn toàn cầu để tranh luận về chính sách an ninh quốc tế đưa ra, 5 quốc gia G7 coi Nga là rủi ro hàng đầu. Vào năm 2024, nhận thức này chỉ được chia sẻ bởi hai thành viên G7.

Với sự phụ thuộc tuyệt đối của Ukraina vào sự hỗ trợ chính trị, kinh tế và quân sự của G7, điều này thật đáng lo ngại. Đây không phải là điềm báo tốt cho khả năng các nhà lãnh đạo chính trị châu Âu duy trì được sự ủng hộ cần thiết của công chúng để tiếp tục chuyển viện trợ. 

Ví dụ, cử tri ở Pháp và Đức quan ngại nhiều hơn về tình trạng di cư hàng loạt và chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo cực đoan hơn là những kế hoạch của Putin đối với Ukraina.

Hơn nữa, Ukraina không phải là cuộc khủng hoảng duy nhất đòi hỏi sự chú ý của tập thể phương Tây. Cuộc chiến ở Gaza và xung đột rộng hơn trên khắp Trung Đông đang và sẽ vẫn là chủ đề nổi bật trong chương trình nghị sự. Tuy nhiên, nhiều điểm nóng khác thường không thu hút được các tiêu đề tin tức toàn cầu.

Cuộc nội chiến đang diễn ra ở Sudan, xung đột gia tăng ở miền Đông Cộng hòa Dân chủ Congo và căng thẳng gia tăng giữa Ethiopia và Somalia đều có khả năng trực tiếp gây ra nỗi sợ hãi của công chúng phương Tây về một cuộc khủng hoảng di cư hàng loạt khác.

Việc Triều Tiên đe dọa sử dụng vũ khí hạt nhân, Iran tài trợ cho các nhóm khủng bố trên khắp Trung Đông và sự hợp nhất rõ ràng của một "trục ma quỷ" mới giữa hai nước này và Nga khó có thể xoa dịu nỗi lo lắng ở các thủ đô phương Tây.

Sự xao lãng tốn kém

Trong bối cảnh đó, cuộc chiến ở Ukraina đã trở thành một vấn đề gây xao nhãng lớn và ngày càng tốn kém.

Nhiều nhà lãnh đạo - đặc biệt là ở châu Âu - đang lo lắng, có lẽ là không tương xứng, về việc Donald Trump trở lại Nhà Trắng và khả năng kết thúc của một liên minh xuyên Đại Tây Dương. Nếu Mỹ rút lại sự hỗ trợ, người ta lo ngại rằng việc tiếp tục chiến tranh ở Ukraina có thể khiến châu Âu phải hứng chịu nhiều sự tấn công của Nga hơn những gì đã xảy ra.

Vấn đề mấu chốt là những cam kết khoa trương ủng hộ Ukraina không những vô nghĩa mà còn phản tác dụng. Họ duy trì ảo tưởng về một cuộc chiến có thể thắng mà không cung cấp những khả năng cần thiết.

Như Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich ngày 17/2, tình trạng thiếu thiết bị quân sự mà Ukraina trải qua trong vài tháng qua là yếu tố chính dẫn đến việc mất thị trấn Avdiivka gần đây vào tay lực lượng Nga.

Chiến tuyến có thể không dịch chuyển quá vài trăm mét do tổn thất này, nhưng tác động tâm lý là đáng kể - kể cả ở phương Tây, nơi những nghi ngờ về ý chí và khả năng duy trì những nỗ lực của Ukraina đang gia tăng trở lại.

Nếu cuộc xung đột tiếp tục theo quỹ đạo hiện tại - và thậm chí còn hơn thế nữa nếu câu chuyện về một cuộc chiến không thể thắng được thu hút nhiều lực kéo hơn - sự hỗ trợ của phương Tây thậm chí khó có thể ngăn Ukraina thua nặng, có thể dẫn đến thất bại hoàn toàn mà ông Putin đã tưởng tượng trong cuộc phỏng vấn gần đây với Tucker Carlson.

Một thất bại của Ukraina sẽ là một sự sỉ nhục nguy hiểm đối với phương Tây. Trước những lời hoa mỹ liên tục về "cam kết chắc chắn" của phương Tây về một nền hòa bình công bằng cho Ukraina, một chiến thắng của Nga sẽ đẩy nhanh sự suy thoái của trật tự quốc tế hiện tại. Nó sẽ mở ra một giai đoạn chuyển tiếp kéo dài sang một điều gì đó kém thuận lợi hơn nhiều – và không chỉ đối với các lợi ích của phương Tây.

Việc quay trở lại cuộc đối đầu giữa các khối trong Chiến tranh Lạnh – nhưng với một liên minh có lẽ mạnh mẽ hơn do Trung Quốc lãnh đạo với Nga, Iran và Triều Tiên đối đầu với một liên minh phương Tây đang suy yếu và kém đoàn kết hơn – sẽ không còn nhiều cơ hội để giải quyết các vấn đề như biến đổi khí hậu và an toàn thực phẩm.

Đây cũng là lời cảnh báo đối với những người ở Nam bán cầu, những người nghĩ rằng họ có rất ít mối đe dọa ở Ukraina, nếu có.

Giải pháp thỏa hiệp

Tìm kiếm một lối thoát không có nghĩa là để Putin giành chiến thắng. Điều đó có nghĩa là cho phép Ukraina bảo vệ các khu vực hiện vẫn nằm dưới sự kiểm soát của họ. Điều này sẽ cần thêm viện trợ của phương Tây nhưng cũng phải xem xét nghiêm túc việc đàm phán ngừng bắn. 

Việc chấm dứt giao tranh sẽ giúp Tây Âu và Ukraina có thêm thời gian để xây dựng năng lực phòng thủ trong nước mạnh mẽ hơn.

Ukraina đã ký kết các thỏa thuận an ninh song phương với Anh , Pháp và Đức - và các thỏa thuận với các thành viên G7 khác có thể sẽ được thực hiện sau đó. 

Những thỏa thuận này sẽ mang lại nhiều sự đảm bảo cho nền dân chủ và chủ quyền của Ukraina hơn là nỗ lực vô ích hiện tại nhằm khôi phục toàn bộ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước - hoặc những hy vọng về tư cách thành viên NATO sắp xảy ra khó có thể thành hiện thực.

Đánh giá lại thực tế hiện tại trên chiến trường theo cách này chắc chắn sẽ được một số người coi là sự xoa dịu. 

Nhưng một sự tương tự phù hợp hơn có thể là trường hợp của Tây Đức vào năm 1949 và thậm chí còn hơn thế nữa là của Hàn Quốc vào năm 1953, cả hai đều cần thiết lập các đường biên giới được quốc tế công nhận để thiết lập chủ quyền trước các cường quốc láng giềng thù địch. Thách thức đối với Ukraina và các đối tác phương Tây là thiết lập vĩ tuyến tương đương với vĩ tuyến 38 của bán đảo Triều Tiên.

Giải pháp thay thế, ngoài việc phương Tây tăng gấp đôi hỗ trợ quân sự cho Kiev, là một thất bại chậm chạp và đau đớn trên chiến trường, với những hậu quả sâu rộng vượt ra ngoài Ukraina.

(Nguồn: Asia Times)