Trung Quốc được lợi gì sau chuyến thăm Nga của ông Tập Cận Bình?

Sau khi giúp dàn xếp dàn xếp mối quan hệ giữa Saudi Arabia và Iran vào đầu tháng này, ông Tập đang sử dụng chuyến đi này để thúc đẩy một kế hoạch hòa bình gồm 12 điểm nhằm giải quyết cuộc chiến ở Ukraina - một đề xuất mà Putin cho biết ông xem "với sự tôn trọng".

Tuy nhiên, kế hoạch hòa bình của ông Tập nhận được phản ứng thờ ơ ở Kiev và Washington, nhà lãnh đạo Trung Quốc có nhiều khả năng sẽ thành công trong việc củng cố hợp tác kinh tế với ông Putin, vốn đã trở nên sâu sắc hơn trong bối cảnh Moscow ngày càng cô lập.

"Chuyến đi của ông Tập tới Nga chủ yếu nhằm duy trì mối quan hệ Trung-Nga gần gũi hơn trong thời kỳ hậu đại dịch khi cả hai cường quốc đều đang trải qua thời kỳ khó khăn", Edward Chan, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Trung tâm Úc về Trung Quốc trên Thế giới, nói với Al Jazeera.

"Thật công bằng khi kỳ vọng Trung Quốc và Nga sẽ có mối quan hệ chặt chẽ hơn về kinh tế và ngoại giao", chuyên gia Chan nói thêm.

Dưới đây là những lĩnh vực kinh tế trọng điểm mà ông Tập và ông Putin có thể sẽ tập trung vào để hợp tác nhiều hơn.

Vấn đề năng lượng của Nga

Trung Quốc đã nổi lên như một khách hàng lớn mua dầu và khí đốt giảm giá mạnh của Nga khi các khách hàng phương Tây cấm nhập khẩu nguồn năng lượng từ nước này

Nga là nhà cung cấp dầu hàng đầu của Trung Quốc trong tháng 1 và tháng 2/2023 với 1,94 triệu thùng mỗi ngày, tăng từ 1,57 triệu vào năm 2022, theo dữ liệu Hải quan Trung Quốc. Xuất khẩu dầu thô của Nga sang Trung Quốc cũng tăng, tăng từ 8% vào năm 2022 lên 1,72 triệu thùng mỗi ngày.

Nhập khẩu khí đốt thông qua đường ống và khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Nga vào năm ngoái đã tăng lần lượt 2,6 lần và 2,4 lần, lên 3,98 tỷ USD và 6,75 tỷ USD.

Trong khi đó, nhập khẩu than Nga của Trung Quốc tăng 20%, lên 68,06 triệu tấn.

Doanh số bán năng lượng tăng cao đã cung cấp cho nền kinh tế Nga, vốn đã suy giảm 2,1% - thấp hơn dự kiến vào năm ngoái - một cứu cánh rất cần thiết khi mà nước này đối mặt với các lệnh trừng phạt.

Bên cạnh Trung Quốc, những khách hàng mua năng lượng hàng đầu khác của Nga bao gồm Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, những nước đã tận dụng các lệnh trừng phạt Nga của phương Tây để tiếp cận nguồn năng lượng rẻ hơn. Các nhà phân tích kỳ vọng doanh số sẽ tiếp tục tăng khi cuộc chiến ở Ukraina không có dấu hiệu kết thúc.

Nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc

Ngay trước khi Nga tấn công Ukraina, Trung Quốc và Nga đã công bố "quan hệ đối tác không giới hạn". Phần lớn điều đó đã thể hiện trong thương mại. Trong khi bán năng lượng, Nga đã tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc, bao gồm máy móc, thiết bị điện tử, kim loại cơ bản,...

Theo dữ liệu Hải quan Trung Quốc, xuất khẩu nước này sang Nga đạt 76,12 tỷ USD vào năm 2022, tăng từ 67,57 tỷ USD của năm trước đó.

Việc các thương hiệu phương Tây rời khỏi Nga đã mang lại lợi ích cho các ngành công nghiệp Trung Quốc như sản xuất ô tô, với Geely Automobile Holdings, Chery Automobile và Great Wall Motor của Trung Quốc chiếm đến 17% thị trường Nga vào năm ngoái.

Nhìn chung, thương mại song phương giữa hai bên đã tăng gần 1/3 vào năm ngoái lên khoảng 190 tỷ USD và có khả năng tiếp tục tăng trong thời gian tới. Tuy nhiên, mối quan hệ kinh tế của họ không cân bằng.

Trong khi Trung Quốc là đối tác kinh tế quan trọng nhất của Nga, thương mại giữa hai bên bị lấn át bởi thương mại của Trung Quốc với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ, theo dữ liệu của Hải quan Trung Quốc. Thương mại giữa ba đối tác thương mại hàng đầu này vào năm 2022 được định giá lần lượt là 947 tỷ USD, 821 tỷ USD và 734 tỷ USD, theo dữ liệu của Chính phủ Trung Quốc.

Trước chuyến đi tới Moscow, ông Tập đã công bố một bức thư dài của Nga kêu gọi tăng cường hợp tác kinh tế, đầu tư và thương mại hai chiều.

"Nhân dân tệ hóa" thị trường tài chính Nga

Nền kinh tế Nga tạm thời bị tê liệt trong những ngày đầu của cuộc chiến bởi các động thái của phương Tây nhằm đóng băng tài sản của Ngân hàng trung ương Nga và các ngân hàng thương mại Nga, cắt các tổ chức tài chính Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT, và sự ra đi của các ngân hàng và thẻ tín dụng phương Tây.

Với việc Nga bị loại khỏi hệ thống tài chính quốc tế do đồng USD thống trị, đồng nhân dân tệ và tiền điện tử của Trung Quốc đã bước vào khoảng trống đó. Tỷ lệ các giao dịch dựa trên đồng nhân dân tệ đã tăng từ 0,4% lên 14% trong tổng số trong khoảng thời gian 9 tháng, theo Carnegie Endowment for International Peace. Vào tháng 9, hai ngân hàng Nga đã bắt đầu cho vay bằng đồng nhân dân tệ và cũng sử dụng đồng tiền này để thay cho SWIFT.

Sự phụ thuộc ngày càng tăng của Nga vào đồng nhân dân tệ đã khiến nước này vào tháng 10 trở thành trung tâm giao dịch nước ngoài lớn thứ tư đối với đồng tiền Trung Quốc.

Trong bối cảnh dự trữ đồng USD đang suy giảm do các lệnh trừng phạt, Ngân hàng trung ương Nga vào tháng 1/2023 đã bán số nhân dân tệ trị giá 47 triệu USD để bù đắp cho những khoảng trống trong tỷ giá hối đoái của mình.

Alexandra Prokopenko, một thành viên cộng tác tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức, cho biết trong một bài báo gần đây rằng, đổi đồng USD và euro lấy đồng nhân dân tệ có thể là một giải pháp ngắn hạn hiệu quả, nhưng nó sẽ khiến Nga phụ thuộc nhiều hơn về tài chính vào Trung Quốc.

Prokopenko cho biết: "Việc phi USD hóa nền kinh tế, điều mà chính quyền Nga rất tự hào, về cơ bản được chuyển thành 'nhân dân tệ hóa'. Nga đang hướng tới một khu vực tiền tệ bằng đồng nhân dân tệ, hoán đổi sự phụ thuộc vào đồng USD của mình để phụ thuộc vào đồng nhân dân tệ. 

Đây khó có thể là một sự thay thế đáng tin cậy: Giờ đây các khoản dự trữ và thanh toán của Nga sẽ bị ảnh hưởng bởi các chính sách của Trung Quốc và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc. Nếu quan hệ giữa hai nước xấu đi, Nga có thể phải đối mặt với tổn thất dự trữ và gián đoạn thanh toán".

(Nguồn: Al Jazeera)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin