Thị trường đã sai về Trung Quốc?

"Từ những gì chúng ta thấy trong năm nay, đà phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc co sự cải thiện rõ ràng", ông Lý Cường nói với báo chí vào ngày 27/6 tại cuộc họp thường niên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở thành phố ven biển Thiên Tân của Trung Quốc.

Đó là tin tức đối với các nhà kinh tế tại ngân hàng Mỹ, Goldman Sachs, jpmorgan, UBS và các ngân hàng đầu tư khác đang tranh nhau hạ cấp những dự báo lạc quan hơn trước đó của họ về Trung Quốc vào năm 2023.

Tuy nhiên, sự tự tin của Thủ tướng Lý Cường đặt ra một câu hỏi trêu ngươi: Điều gì sẽ xảy ra nếu thị trường toàn cầu hoàn toàn sai về việc Trung Quốc sẽ dẫn đầu về kinh tế trong 6 tháng tới?

Cựu Phó giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Zhu Min tin rằng, sự tiêu cực về triển vọng của Trung Quốc là quá trớn. "Có rất nhiều kỳ vọng về việc chính phủ Trung Quốc sẽ có nhiều chính sách kích thích kinh tế hơn", nhà kinh tế học Zhu Min nói với diễn đàn Thiên Tân. "Tôi không nghĩ kỳ vọng này sẽ được đáp ứng".

Chắc chắn, Trung Quốc có thể phải đối mặt với một số hạn chế về tài chính, ông Zhu thừa nhận. Ông chỉ ra rằng, Bắc Kinh "đã có khoản nợ rất cao", bằng chứng là tỷ lệ nợ trên GDP kỷ lục. Trong khi đó, các chính quyền địa phương đang chật vật trả nợ để đảm bảo cuộc đại tu không gây nguy hiểm cho hệ thống ngân hàng trị giá 55.000 tỷ USD của Trung Quốc.

Và một phần trị giá 2.000 tỷ USD của thị trường trái phiếu địa phương của Trung Quốc đang bị căng thẳng khi các tổ chức phát hành đấu tranh để tái cấp vốn cho các khoản nợ đáo hạn. Trong quý 4/2022, tài chính ròng cho các phương tiện tài chính của chính quyền địa phương Trung Quốc (LGFVS) lần đầu tiên chuyển sang âm kể từ năm 2018.

Nhà phân tích Laura Li tại Tổ chức xếp hạng toàn cầu S&P đã nói thay cho nhiều người khi bà cảnh báo "có thể có thêm nhiều cuộc khủng hoảng nợ hoặc thậm chí là vỡ nợ trái phiếu công" nếu Bắc Kinh không cẩn thận.

Tuy nhiên, như ông Zhu giải thích, đó cũng là trường hợp của Châu Á, nền kinh tế lớn nhất không cần những cú kích thích bổ sung để làm bối rối những người hoài nghi. Do đó, Zhu mong đợi một cách tiếp cận thận trọng hơn, cân nhắc hơn và có đầu óc cải cách hơn để thúc đẩy tiêu dùng, đồng thời đẩy nhanh quá trình chuyển đổi của Trung Quốc sang các lĩnh vực công nghệ cao và tăng trưởng xanh hơn.

Ông Zhu cho biết cách tiếp cận chính sách khả thi nhất là đảm bảo rằng thu nhập hộ gia đình tăng nhanh hơn GDP trong năm nay, đồng thời xây dựng mạng lưới an sinh xã hội tốt hơn thông qua hệ thống chăm sóc sức khỏe và lương hưu được cải thiện trong thời gian dài hơn.

"Tôi hiểu rằng có rất nhiều nỗi sợ hãi", Zhu, cựu quan chức IMF, nói. "Chúng ta thực sự cần phải xua tan nỗi sợ hãi, xây dựng lại niềm tin. Đây là điều quan trọng nhất".

Nếu hai nhà kinh tế Li và Zhu đúng, thì rõ ràng là Bắc Kinh đang làm rất tệ về truyền thông. Tuy nhiên, những nỗ lực của họ để thuyết phục các nhà đầu tư toàn cầu cũng như các hộ gia đình đại lục nên thể hiện nhiều hơn là nói.

Nói cách khác, Trung Quốc "đang cần một kế hoạch phục hồi kinh tế đáng tin cậy để tăng cường niềm tin" rằng họ có thể "hồi sinh trước khi điều kiện thị trường lao động xấu hơn nữa", chiến lược gia Fiona Lim tại Maybank cho biết.

Trong một báo cáo gửi khách hàng trong tuần này, các nhà phân tích của ngân hàng Citibank cho biết đã đến lúc Bắc Kinh giải quyết "sự yếu kém về niềm tin phổ biến giữa các hộ gia đình, doanh nghiệp và nhà đầu tư ở Trung Quốc".

Kelvin Wong, nhà phân tích tại Oanda, lưu ý rằng chính phủ Trung Quốc tuần này "không tiết lộ bất kỳ chi tiết nào về các biện pháp kích thích tài chính mới rất được mong đợi" mà hội đồng nhà nước đã thảo luận hai tuần trước.

Nhưng, ông Wong cho biết, bài phát biểu "thúc đẩy lòng tin" của ông Lý Cường "đã kích hoạt một đợt phục hồi trên diện rộng đối với các chỉ số chứng khoán chuẩn quan trọng của Trung Quốc, cắt đứt chuỗi mất điểm 5 ngày liên tiếp".

Nó cũng khiến các nhà đầu tư băn khoăn. Đây có thể là sự tự tin thái quá hoặc chỉ là sự xoay chuyển của một thủ tướng mới dưới áp lực phải giành lại câu chuyện kinh tế vĩ mô. Nó cũng có thể là một dấu hiệu cho thấy những lo lắng về nửa sau của Trung Quốc sẽ không có cơ sở.

Như vậy, vẫn chưa rõ liệu sự khởi sắc của thị trường trong tuần này có thể được duy trì hay không. "Không có bất kỳ dấu hiệu rõ ràng nào về phạm vi và thời gian thực hiện các biện pháp kích thích tài chính mới", Wong nói, sự không chắc chắn có thể "làm giảm tâm trạng lạc quan trong ngắn hạn và kích hoạt một xu hướng giảm giá ở Trung Quốc và chứng khoán châu Á ngoài Nhật Bản nói chung".

Tuy nhiên, Thủ tướng Lý Cường tuyên bố Đảng cộng sản Trung Quốc chủ động mọi thứ về kinh tế.

"Chúng tôi sẽ đưa ra các biện pháp thiết thực và hiệu quả hơn trong việc mở rộng tiềm năng của nhu cầu trong nước, kích hoạt sức sống của thị trường, thúc đẩy phát triển phối hợp, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh và thúc đẩy mở cửa ở mức độ cao với thế giới bên ngoài", ông Lý Cường nói.

Đồng thời, Thủ tướng Trung Quốc kêu gọi các cường quốc thế giới hạ nhiệt căng thẳng. Kể từ chuyến thăm gần đây của ông tới Pháp và Đức, những luận điệu gay gắt hướng tới Trung Quốc từ các chính phủ châu Âu chỉ làm gia tăng căng thẳng.

"Mọi người đều biết một số người ở phương Tây đang thổi phồng cái gọi là 'giảm thiểu rủi ro', và tôi nghĩ, ở một mức độ nào đó, đó là một nhận định sai lầm", ông Lý nói. Ông nói thêm rằng, "những rào cản vô hình do một số người dựng lên trong những năm gần đây đang trở nên phổ biến và đẩy thế giới vào thế phân mảnh, thậm chí là đối đầu".

Điểm mấu chốt, Thủ tướng Trung Quốc nói, "chúng tôi kiên quyết phản đối việc chính trị hóa giả tạo các vấn đề kinh tế và thương mại".

Tuy nhiên, sự lạc quan tương đối của ông Lý - và cho đến nay Bắc Kinh vẫn chưa vội vàng đưa ra các biện pháp kích thích lớn - khiến các nhà kinh tế tự hỏi nhóm của ông biết điều gì mà thị trường không biết. Sự khôn ngoan thông thường về các động thái kích thích lớn mới có cần phải sửa đổi không?

"Tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc có thể đạt 5% trong năm nay, phù hợp với mục tiêu của chính phủ và dự báo đồng thuận", nhà phân tích Aaron Costello tại Cambridge Analytics cho biết.

"Sau quý đầu tiên tăng trưởng tốt hơn dự kiến, dữ liệu kinh tế gần đây đã yếu đi, khiếncác nhà đầu tư thất vọng về sự phục hồi mạnh mẽ hơn sau đợt phong tỏa do covid-19 vào năm ngoái, nhưng nền kinh tế Trung Quốc không có nguy cơ tái suy thoái".

Điều đó không có nghĩa là các quan chức Trung Quốc đang ngủ quên trong công việc. Nhà kinh tế học Wei He tại Viên Nghiên cứu của Givekal lưu ý rằng "các quan chức đã nhanh chóng hành động để thúc đẩy sự phục hồi kinh tế đang chậm lại, bằng việc cắt giảm lãi suất và cam kết sẽ hỗ trợ nhiều hơn nữa".

Tuy nhiên, ông nói thêm, "những hạn chế sẽ khiến họ nhắm mục tiêu hỗ trợ cho các ngành được ưu tiên và có thể sẽ tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng. Những biện pháp đó có khả năng áp đảo. Các nhà đầu tư nên mua tin đồn, bán thực tế".

Tuần trước, nội các của chủ tịch Tập Cận Bình đã cam kết "thực hiện các biện pháp hiệu quả hơn để tăng cường động lực phát triển, tối ưu hóa cơ cấu kinh tế và thúc đẩy sự phục hồi bền vững của nền kinh tế" - và thực hiện điều đó "một cách kịp thời", ông Wei lưu ý.

Trong khi chờ đợi, nhiều khả năng ngân hàng nhân dân Trung Quốc (PBOC) sẽ tiếp tục đóng vai trò kích thích hàng đầu. "Dữ liệu đầu tư yếu cho thấy các nhà chức trách khó có thể dừng lại ở việc nới lỏng tiền tệ mà chúng ta đã thấy" vào tuần trước, nhà kinh tế học Louise Loo tại Oxford Econom cho biết.

Zhiwei Zhang, chuyên gia kinh tế tại quản lý tài sản xác định, nói thêm rằng "tăng trưởng tín dụng yếu, điều này không gây ngạc nhiên khi các chỉ số kinh tế khác như chỉ số quản lý mua hàng và xuất khẩu cũng gửi tín hiệu nhất quán. Điều này giải thích tại sao PBOC cắt giảm tỷ lệ repo ngược... Đó là một bước nhỏ đi đúng hướng. Tôi mong đợi nhiều hơn hành động chính sách để theo dõi trong những tuần tới".

Đầu tháng này, Thống đốc PBOC Dịch Cương cho biết, ngân hàng trung ương nước này sẽ tăng cường điều chỉnh chính sách "ngược chu kỳ" để thúc đẩy tăng trưởng trong nền kinh tế thực thông qua các công cụ chính sách giúp giảm chi phí tài trợ".

Trong một lưu ý cho khách hàng, các nhà kinh tế tại Nomura đã viết rằng, "chúng tôi tin rằng những bình luận này cho thấy rằng Bắc Kinh hiện đã trở nên lo ngại hơn về khả năng xảy ra suy thoái kép và PBOC có thể phản ứng bằng cách đẩy mạnh các biện pháp kích thích trong thời gian tới".

Nhưng, như nhóm của Li gợi ý, bất kỳ gói kích thích nào của chính phủ cũng sẽ liên quan đến việc nâng cấp cấu trúc kinh tế vi mô của Trung Quốc, bao gồm các động thái nhằm ổn định thị trường bất động sản mong manh và thay đổi các biện pháp khuyến khích để giảm rủi ro của các chu kỳ bùng nổ.

Lauren Gloudeman, nhà phân tích tại Eurasia Group, nhận xét rằng Ủy ban cải cách và Phát triển quốc gia, cơ quan hoạch định kinh tế của Trung Quốc, chỉ ra rằng "sẽ có nhiều nỗ lực hơn để thúc đẩy doanh số bán ô tô, xây dựng các cơ sở sạc và cải tạo lưới điện cho các phương tiện năng lượng mới".

Và "phía cung", bà nói thêm "các cơ quan quản lý tài chính của Trung Quốc đã cam kết cung cấp nhiều khoản giảm thuế hơn và giảm chi phí giao dịch. Trong lĩnh vực bất động sản, Bắc Kinh có thể sẽ thực hiện một cách tiếp cận khác biệt giữa các thành phố, bao gồm bằng cách dỡ bỏ đáng kể các hạn chế hành chính đối với việc mua nhà và giảm các chi phí liên quan như yêu cầu thanh toán trước để kích thích doanh số bán hàng ở các thành phố có điều kiện thị trường trì trệ trong khi vẫn duy trì các hạn chế ở những nơi khác".

Gloudeman cho biết trong những tuần tới, các cơ quan của Trung Quốc dự kiến sẽ phát triển các chính sách cụ thể vạch ra cách thực hiện những ý tưởng này.

Tuy nhiên, một lần nữa, trò chơi truyền thông của Bắc Kinh cần hiệu quả hơn. Nhà kinh tế Arjen Van Dijkhuizen tại Abn Amro cho biết rõ ràng Chính phủ Trung Quốc ủng hộ "sự hỗ trợ có mục tiêu hơn nhắm vào các điểm yếu, bao gồm cả bất động sản".

Tuy nhiên, điều ít rõ ràng hơn là các nhà đầu tư toàn cầu tin tưởng rằng cách tiếp cận kích thích khoa học hơn này sẽ giúp Trung Quốc đạt mức tăng trưởng GDP 5%, như ông Lý Cường khẳng định là đang diễn ra. Có lẽ Thủ tướng Trung Quốc nói đúng, nhưng đã đến lúc Bắc Kinh phải làm việc hiệu quả hơn để thuyết phục những nhà đầu tư quốc tế đang hoài nghi.

(Nguồn: Asia Times)