Liệu phương Tây có để Nga giành chiến thắng?

Cần duy trì hỗ trợ Ukraina

Cuộc chiến tranh Ukraina được coi là chủ chốt của thế kỷ 21, như Cách mạng Pháp hồi thế kỷ 19 hay các trận đại chiến của thế kỷ 20 mở ra cuộc đối đầu quy mô giữa các đế chế độc tài và các nước dân chủ, đã kích hoạt liên minh Nga-Trung và giúp Moskva xích lại gần Tehran từ cuộc chiến Gaza. 

Trong khi tham vọng đế quốc của Nga không dừng lại ở Ukraina và sự bảo đảm của Mỹ đang giảm sút, thì vấn đề an ninh châu Âu lại một lần nữa được đặt ra.

Trong khi đó đối với Ukraina, 2024 là năm của mọi nguy hiểm. Cuộc phản công bất thành do Điện Kremlin huy động đến 420.000 quân và chiếm ưu thế về drone, pháo, mìn. Không có bước nhảy vọt công nghệ như hy vọng, quân đội Ukraina ở thế thủ, thiếu đạn, thiếu người sau khi mất ít nhất 135.000 chiến binh. Chiến tranh tiêu hao làm cả người Ukraina lẫn đồng minh phương Tây đều mệt mỏi.

Công nghệ quốc phòng châu Âu sau nhiều năm hòa bình đã không đáp ứng được nhu cầu, trong khi Nga lách được cấm vận và tập trung cho chiến tranh. Đặc biệt Moskva hưởng lợi nhiều nhất nhờ vụ khủng bố của Hamas, mở ra một mặt trận mới cầm chân Mỹ tại Trung Đông và kích thích "các nước phương Nam" chống lại phương Tây.

Ông Putin nay đặt cược vào một cuộc chiến kéo dài và Donald Trump thắng cử, để "bắn phát súng ân huệ vào Ukraina" và gây bất ổn vĩnh viễn cho NATO vào dịp kỷ niệm 75 năm thành lập. Nếu Nga thắng, sẽ là thảm họa không chỉ cho quốc gia và dân tộc Ukraina, mà cả các nước NATO, còn uy tín của Mỹ sẽ sụp đổ. 

Le Point kết luận, chiến tranh Ukraina cũng chính là cuộc chiến của các nền dân chủ. Không có chọn lựa nào khác ngoài chiến thắng, trừ phi phương Tây từ bỏ quyền tự do, văn hóa và nền văn minh của mình.

Những con số biết nói

Theo RFI, liên quan đến viện trợ của Liên minh châu Âu (EU) cho Ukraina, dù đã thông qua được gói viện trợ 50 tỉ euro, nhưng L'Express cho rằng "đừng tự khen mình quá, mà hãy nhìn kỹ vào những con số". 

Chiến tranh thường liên quan đến số học. Trên mặt trận phía Đông thời Chiến tranh Thế giới thứ 2, các chiến lược gia Nga và Đức rất nhanh chóng hiểu rằng ai thắng trong cuộc chiến công nghệ, sản xuất ra nhiều xe thiết giáp nhất, sẽ là người chiến thắng. Và tại Koursk, trong trận đánh xe tăng lớn nhất lịch sử vào mùa Hè năm 1943, quân đội của Hitler đã bại trận.

Ngày nay, kịch bản tương tự diễn ra ở Ukraina. Nga dành đến 6% GDP cho việc chế tạo tên lửa, tiêm kích và xe bọc thép. Theo CIA, dù tổn thất khủng khiếp, mất đến 315.000 quân và 2/3 số xe tăng, nhưng Moskva có thể tái lập lực lượng trong vài năm. Bên cạnh đó còn có drone của Iran và linh kiện điện tử từ Trung Quốc.

Phương Tây cũng nói rằng cần phải chuyển sang kinh tế chiến tranh để giúp Ukraina tự vệ, như Tổng thống Emmanuel Macron khẳng định "chiến thắng của Nga sẽ là hồi kết cho an ninh châu Âu". Nhưng Pháp nói riêng và 27 nước EU nói chung còn xa mới đạt mục đích. 

Dù chi viện những vũ khí hiệu quả (đại bác Caesar, hỏa tiễn Scalp), viện trợ quân sự của Pháp cho Kiev chỉ bằng 1/10 của Đức; còn về số 1 triệu quả đạn đã hứa, EU chỉ cung cấp được 1/3. Trong khi đó Triều Tiên, nước có GDP thấp hơn EU đến 400 lần, giao cho Nga 1 triệu quả đạn pháo.

Số tiền viện trợ 50 tỷ Euro trong 4 năm mà EU mới thông qua cho Ukraina chỉ bằng 0,025% ngân sách 2021-2027 của khối. Trong khi đó, như thượng nghị sĩ bảo thủ Mỹ Lindey Graham nhắc nhở, Mỹ chỉ mới chi ra 3% ngân sách quân sự để giúp Ukraina chống lại Nga, và bấy nhiêu cũng đã đủ tiêu diệt phân nửa quân đội Nga. 

Ông khẳng định: "Đó là món đầu tư có lợi nhất từ xưa tới nay cho an ninh nước Mỹ, Ukraina là một đối tác tuyệt vời chưa từng thấy kể từ thời Churchill". Trong điều kiện như vậy, tại sao phải lo sợ?

Tuy nhiên trên thực tế, gói viện trợ quân sự của Mỹ dành cho Ukraina hiện đang bị Quốc hội chặn lại. Theo Reuters, ngày 13/2, Tổng thống Joe Biden kêu gọi Hạ viện Mỹ thông qua viện trợ chiến tranh quan trọng cho Ukraina, nói rằng lịch sử sẽ phán xét họ nếu họ chọn Vladimir Putin và Donald Trump thay vì chính nghĩa dân chủ. 

"Lịch sử đang theo dõi", Biden nói, lặp lại cụm từ này 5 lần trong bài phát biểu trên truyền hình từ Nhà Trắng sau khi Thượng viện thông qua dự gói an ninh trị giá 95 tỷ USD, trong đó có 60 tỷ USD giúp Ukraina bổ sung các nguồn cung cấp đạn dược, vũ khí đã cạn kiệt và các nhu cầu quan trọng khác. Tuy nhiên, dường như phe Cộng hòa tại Hạ viện sẽ ngăn chặn dự luật này. 

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cho biết ông sẽ nghe theo lời kêu gọi của Trump và thậm chí không cho phép dự luật của Thượng viện được bỏ phiếu ở hạ viện, nơi Đảng Cộng hòa chiếm đa số sít sao. Ngày 13/2, Johnson cho biết rằng "an ninh quốc gia bắt đầu từ an ninh biên giới".

Biden đã cáo buộc Trump chặn dự luật vì lý do chính trị khi cựu tổng thống cánh hữu đang tìm cách trở lại Nhà Trắng. Trump đã thúc đẩy Đảng Cộng hòa giảm bớt sự ủng hộ đối với Ukraina và ông cũng gây áp lực buộc các nhà lập pháp không chấp nhận thỏa thuận với Đảng Dân chủ để giải quyết các vấn đề biên giới Mỹ-Mexico - một điểm yếu chính khiến Biden tái đắc cử.

Tuy nhiên, cử tri Mỹ nói rằng lỗi phải được chia sẻ. Con số tương tự trong cuộc thăm dò của ABC Ipsos ngày 11/2 đã đổ lỗi cho Đảng Cộng hòa (53%), Đảng Dân chủ (51%) và Biden (49%) về việc không thông qua luật biên giới – trong khi chỉ có 39% đổ lỗi cho Trump.

Thượng nghị sĩ JD Vance, một người ủng hộ mạnh mẽ của Trump và là một trong những đảng viên Đảng Cộng hòa phản đối việc chuyển viện trợ cho Ukraina, cho biết: "Chúng ta phải sửa chữa đất nước của mình trước khi dành nhiều nguồn lực hơn cho Ukraina".

Hiện nay viện trợ dân sự và quân sự phương Tây chỉ mới giúp Ukraina "ngẩng cao đầu", nhưng không thể giúp đẩy lùi quân Nga. Nếu các nhà lãnh đạo châu Âu đánh giá rằng tham vọng của Sa hoàng Vladimir Putin đe dọa an ninh châu lục, thực sự ý thức được tầm vóc địa chính trị và lịch sử của cuộc chiến tranh bất công này, thì phải có biện pháp – dù có người Mỹ bên cạnh hay không. Và không nên lầm lẫn về tầm cỡ - vấn đề của những con số.

Phương Tây đang suy yếu?

RFI dẫn lời Thomas Gomart, Giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) cho rằng, ảnh hưởng của châu Âu chứ không phải Mỹ đang suy giảm trên trường quốc tế. Còn Trung Quốc thì rõ ràng đang xuống dốc không phanh, không còn hy vọng qua mặt được Mỹ. Mô hình dựa trên xuất khẩu và đầu tư ồ ạt vào cơ sở hạ tầng không còn hiệu nghiệm, nợ công của các địa phương bùng nổ.

Về dân số, Mỹ cũng chiếm ưu thế với truyền thống nhập cư và khả năng thu hút nhân tài, trong khi Nga đã mất đi 25 triệu dân trong 50 năm qua và Trung Quốc giảm 2 triệu dân so với năm 2022. Về địa chính trị, tuy thất bại ở Việt Nam hay Afghanistan, Mỹ vẫn bất khả chiến bại trên thế giới. Washington có thể dựa vào mạng lưới đồng minh vững chắc, từ NATO tới AUKUS ở Thái Bình Dương.

Đối với các trí thức như Thierry Wolton, điểm yếu lớn nhất của phương Tây là thiếu sáng suốt trước các đối thủ, mà trước hết là Nga. Không chỉ để cho chế độ Putin gây ảnh hưởng đến tận những người thân cận của các nhà lãnh đạo phương Tây, mà còn hoàn toàn thiếu vắng khái niệm đạo đức trước những tội ác của Nga trong 24 năm qua ở Chechnya, Gruzia, Syria, Ukraina… Chỉ riêng ở Syria, Putin đã giết nhiều thường dân hơn cả tổ chức Nhà nước Hồi giáo (Daech, IS).

(Nguồn: TTXVN/Reuters/Đài RFI)