Đô la hóa là gì? Tác động của đô la hóa đối với nền kinh tế

Đô la hóa là gì?

Đô la hóa trong tiếng Anh là (Dollarization hoặc Currency Substitution), đây là một thuật ngữ chỉ hiện tượng một ngoại tệ được sử dụng bổ sung hoặc thay thế hoàn toàn nội tệ giữ vai trò là đồng tiền pháp định.

Ngoài ra, đô la hóa còn được hiểu là tình trạng mà tỷ trọng tiền gửi bằng ngoại tệ chiếm trên 30% trong tổng khối tiền tệ mở rộng bao gồm: tiền mặt trong lưu thông, tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn và tiền gửi ngoại tệ.

Như vậy, biểu hiện rõ ràng nhất của hiện tượng đô la hóa là khi người dân của một quốc gia chọn sử dụng một loại tiền tệ có tính ổn định hơn để thực hiện các giao dịch hàng ngày, thay vì sử dụng đồng nội tệ.

Phân loại đô la hóa

Đối với với việc phân loại đô la hóa, các nhà phân tích thường sử dụng các tiêu chí sau đây:

+ Tính hợp pháp

Với tiêu chí này, hiện tượng đô la hóa được phân thành 3 loại cơ bản sau:

- Đô la hóa không chính thức: Là tình trạng mà ngoại tệ được người cư trú của một nước sử dụng để làm phương tiện trao đổi, đơn vị tính toán giá trị hoặc phương tiện tích lũy giá trị rộng rãi trong nền kinh tế nhưng không được phép hoặc không được sự công nhận của pháp luật nước đó.

- Đô la hóa bán chính thức: Loại đô la hóa này còn được gọi là đô la hóa từng phần. Đây là tình trạng mà ngoại tệ được sử dụng như một đơn vị kế toán, phương tiện trao đổi, dự trữ giá trị và phương tiện thanh toán trong khi đồng nội tệ của quốc gia đó vẫn tồn tại và lưu thông. Với loại đô la hóa này, đồng ngoại tệ được sử dụng như một đồng tiền hợp pháp thứ hai của nền kinh tế.

- Đô la hóa chính thức: Còn được gọi là đô la hóa hoàn toàn, là việc người cư trú sử dụng ngoại tệ để thực hiện các chức năng tiền tệ và được phép hoặc công nhận theo luật của quốc gia đó, tức là hiện tượng đô la hóa chính thức gắn liền với thị trường ngoại hối chính thức, nơi các giao dịch, mua bán tiền tệ cho mục đích thanh toán và kinh doanh tiền tệ giống như ngân hàng thương mại được pháp luật cho phép.

+ Về quy mô sử dụng đồng ngoại tệ trong nền kinh tế

Tiêu chí này phân loại đô la hóa thành 2 loại:

- Đô la hóa toàn phần (full dollarization): Một trường hợp ngoại tệ được sử dụng hợp pháp duy nhất trong toàn nền kinh tế (hoặc nội tệ chỉ chiếm một tỷ lệ không đáng kể) và được pháp luật cho phép. Đô la hóa toàn phần luôn là đồng đô la chính thức.

- Đô la hóa một phần (partial dollarization): Việc sử dụng ngoại tệ trong một lĩnh vực cụ thể của nền kinh tế. Đô la hóa từng phần có thể là đô la hóa chính thức hoặc không chính thức. Đô la hóa một phần thường phản ánh mong muốn của người dân. 

Tiêu chí dựa vào chức năng tiền tệ

- Đô la hóa thay thế tài sản (asset substitution): Việc người dân sử dụng ngoại tệ chứ không phải nội tệ trong chức năng lưu trữ giá trị thể hiện ở việc các tập đoàn và cá nhân nắm giữ ngoại tệ tiền mặt và duy trì tài khoản ngoại tệ trong hệ thống ngân hàng.

- Đô la hóa thay thế thanh toán (currency substitution): Là việc người cư trú sử dụng ngoại tệ thay cho nội tệ trong phương tiện thanh toán và đơn vị tính toán.

Ảnh hưởng của đô la hóa đối với nền kinh tế

Đô la hóa là tình trạng ngoại tệ thay thế nội tệ bằng cách thực hiện các chức năng của tiền như vật lưu trữ giá trị, phương tiện thanh toán và đơn vị tính toán. Ở Việt Nam, tình trạng đô la hóa với thói quen cất giữ tài sản vẫn rất phổ biến bằng ngoại tệ, thương lượng, mua bán cũng như niêm yết giá bằng ngoại tệ.

Hiện tượng đô la hóa làm mất chủ quyền tiền tệ, dẫn đến thị trường ngoại hối kém phát triển, do quan hệ thanh toán nợ bằng ngoại tệ chi phối quan hệ mua bán ngoại tệ. 

Đô la hóa tác động tiêu cực đến sản xuất quốc dân, nhà nước không chỉ thất thu thuế mà còn mất nguồn thu từ phát hành đồng nội tệ. Về mặt điều hành tiền tệ, hiện tượng đô la hóa gây ảnh hưởng nhất định đến hiệu quả thực thi chính sách tiền tệ và chính sách tỷ giá. 

Mức cung tiền trở nên khó dự báo hơn và mức cầu nội tệ trong nước không ổn định ảnh hưởng đến việc hoạch định chính sách tiền tệ.

(Tổng hợp)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin