Tư nhân hóa là gì? Những điều cần biết về tư nhân hóa

Tư nhân hóa là gì?

Tư nhân hóa (privatization) là quá trình chuyển các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước sang khu vực tư nhân, hay chuyển sở hữu công cộng thành sở hữu tư nhân. Quy mô của khu vực nhà nước phụ thuộc vào hệ tư tưởng chính trị. 

Những người ủng hộ mô hình nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung muốn nhà nước quốc hữu hóa hầu hết doanh nghiệp tư nhân, trong khi những người ủng hộ mô hình nền kinh tế doanh nghiệp tự do (nền kinh tế thị trường) không muốn thấy nhà nước trực tiếp quản lý quá nhiều doanh nghiệp và quốc hữu hóa các doanh nghiệp tư nhân.

Tuy nhiên, khi các doanh nghiệp nhà nước (trong đó có các doanh nghiệp quốc hữu hóa) hoạt động không có hiệu quả,nó trở thành gánh nặng cho ngân sách nhà nước và yêu cầu tư nhân hóa các doanh nghiệp này trở thành chủ đề quan trọng trong quá trình hoạch định chính sách kinh tế.

Bước vào những năm 1980, tư nhân hóa trở thành đề tài mang tính thời sự ở hầu hết các nước trên thế giới. Nhiều hình thức tư nhân hóa doanh nghiệp nhà nước đã được vận dụng như bán, khoán, cho thuê, cổ phần hóa.

Các loại hình tư nhân hóa nào?

+ Tư nhân hóa hoàn toàn: Theo mô hình này, các doanh nghiệp tư nhân tự do hoạt động với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận. Ưu điểm chủ yếu của mô hình này là tính hiệu quả và giảm gánh nặng trợ cấp của chính phủ.

+ Tư nhân hóa một phần tài sản: Mô hình này còn được gọi là công tư hợp doanh (PPP). PPP ngày càng được áp dụng rộng rãi trên thế giới, nhất là trong lĩnh vực dịch vụ cơ sở hạ tầng và sức khoẻ, do cầu vượt quá khả năng cung của nhà nước. Nhà nước đóng vai trò quản lý chung.

+ Công ty hóa: Đây là mô hình được thực hiện phổ biến ở nhiều nước phát triển, đặc biệt là trong một số lĩnh vực thuộc hoạt động công ích như cấp thoát nước, gas, điện, viễn thông và có cả một số viện nghiên cứu, trường đại học, bệnh viện công. Mô hình này áp dụng phương thức người sử dụng trả một phần chi phí (đối với một số dịch vụ, người sử dụng có thể sẽ trả theo giá thành sản xuất).

Ưu điểm và nhược điểm của tư nhân hóa

Những người ủng hộ tư nhân hóa các hoạt động của chính phủ tin rằng các công ty tư nhân hoạt động với mục đích lợi nhuận có thể cung cấp hàng hóa và dịch vụ hiệu quả hơn các cơ quan chính phủ.

Dịch vụ và hàng hóa cung cấp bởi Nhà nước có thể bị ảnh hưởng bởi những hạn chế do bộ máy hành chính công rườm rà và cứng nhắc. Quá trình tư nhân hóa sẽ loại bỏ được những hạn chế này và tối ưu hóa các hoạt động trong thị trường bằng cách để doanh nghiệp tự do tham gia hoạt động sản xuất theo nhu cầu của thị trường.

Mặt khác, có nhiều ý kiến cho rằng các dịch vụ được coi là nhu yếu phẩm cơ bản, như nước, điện, và giáo dục không nên chịu sự chi phối của các lực lượng thị trường hoặc động lực để tạo ra lợi nhuận.

(Tổng hợp)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin