Chiến tranh kinh tế giữa Nga và phương Tây: Ai thiệt hại hơn?

Ngoài chiến dịch quân sự của Moscow là cuộc chiến kinh tế giữa một bên là Nga, một bên là Mỹ và châu Âu. Xung đột đó đang trở thành bài kiểm tra xem ai có thể chịu đựng được lâu nhất.

Các nhà phân tích cho biết, cho đến nay, Nga dường như đang phải gánh chịu nhiều thiệt hại hơn. Nền kinh tế của nước này được thiết lập để thu hẹp mạnh trong năm nay, chi phí sinh hoạt tăng vọt và hàng trăm doanh nghiệp, từ McDonald's tới nhà sản xuất ô tô Pháp Renault SA, đang chạy trốn.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết Mỹ và châu Âu cũng đang phải gánh chịu chi phí không nhỏ, chủ yếu là do giá năng lượng tăng và còn có khả năng cao hơn vào mùa đông này. Thất nghiệp dự kiến cũng sẽ tăng lên khi các ngân hàng trung ương phản ứng với áp lực lạm phát bằng cách tăng lãi suất.

Các nhà phân tích cho rằng, những tháng tới sẽ xác định ai là người có đòn bẩy trong cuộc chiến kinh tế này, với việc Nga đang chật vật tìm kiếm nguồn nhập khẩu cho quân sự và kinh tế của mình, và các quốc gia phương Tây đang tìm kiếm nguồn cung để thay thế năng lượng của Nga.

Theo một báo cáo gần đây của Economist Intelligence Unit, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Anh, cuộc chiến sẽ tiêu tốn khoảng 1.000 tỷ USD sản lượng toàn cầu trong năm nay. EIU cho biết nền kinh tế toàn cầu hiện được dự báo sẽ tăng trưởng 2,8% thay vì mức dự báo trước chiến tranh là 3,9%.

Tymofiy Mylovanov, phó giáo sư kinh tế của Đại học Pittsburgh, đồng thời là cựu quan chức chính phủ Ukraina, cho biết Nga đang "thử thách phương Tây và phương Tây đang đáp trả một cách tử tế". "Đó là một cuộc chiến tiêu hao - không chỉ đối với Ukraina và Nga trong sân khấu chiến tranh, mà còn là quyết tâm của Nga và phương Tây", ông nói.

Đây là một kết quả gần hơn so với những gì nhiều người mong đợi lúc đầu, khi hầu như tất cả hỏa lực kinh tế đều được hướng về phía Nga.

Mỹ và các đồng minh đã giáng đòn trừng phạt vào Nga với mức độ chưa từng có: hạn chế giao dịch với ngân hàng trung ương, đi lại, thương mại và đầu tư nước ngoài, cùng các biện pháp khác. 

Một quan chức Mỹ cho biết vào thời điểm đó, mục đích là "gây ra những thiệt hại to lớn cho Nga" trong khi tránh "những tác động lan tỏa không mong muốn trở lại Mỹ hoặc nền kinh tế toàn cầu".

Vào tháng 4, ngân hàng trung ương Nga dự báo tổng sản phẩm quốc nội của nước này sẽ giảm 8% đến 10% trong năm nay. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga kể từ đó cho biết sự co lại có thể sẽ nhỏ hơn, trích dẫn nhiều dữ liệu gần đây, mặc dù bà không đưa ra con số.

Viện Tài chính Quốc tế, có trụ sở tại Washington, dự báo sản lượng của Nga sẽ giảm 15% trong cả năm kể từ năm 2021. JPMorgan Chase & Co dự báo mức giảm thấp hơn nhiều nhưng vẫn mạnh mẽ ở 3,5%. 

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, trong cả hai kịch bản, sự suy giảm của Nga sẽ nghiêm trọng hơn mức sụt giảm 3,1% sản lượng toàn cầu vào năm 2020, năm đầu tiên của đại dịch.

Tỷ lệ lạm phát chính thức của Nga đã tăng lên 15,9% trong tháng 6 - cao hơn nhiều so với ở Mỹ và châu Âu - số liệu của chính phủ Nga cho thấy. Các nhà phân tích dự đoán rằng tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng vào cuối năm nay.

"Nga chắc chắn đang cảm thấy bị chèn ép ở đây - đặc biệt là tầng lớp trung lưu Nga đã quen với việc có thể làm tất cả những việc mà họ không thể làm được", Claus Vistesen, nhà kinh tế trưởng khu vực đồng euro tại Pantheon Macroeconomics, một tổ chức kinh tế có trụ sở tại Anh, cho hay.

Tuy nhiên, các nhà phân tích nhận định, chiến tranh cũng đang gây thiệt hại cho phương Tây. Sự gián đoạn thương mại gây ra bởi các lệnh trừng phạt, kết hợp với lo ngại của các nhà đầu tư về sự thiếu hụt năng lượng, đã đẩy giá dầu, khí đốt tự nhiên và các mặt hàng khác lên cao.

Điều đó đã giúp đẩy lạm phát lên mức cao nhất, khiến các ngân hàng trung ương của Mỹ, Úc, Canada và Anh phải tăng lãi suất và Ngân hàng Trung ương châu Âu cũng chuẩn bị làm điều đó. Không phải tất cả những điều này đều liên quan đến chiến tranh. 

Ngay cả khi loại trừ lương thực và năng lượng, lạm phát vẫn ở mức cao, đặc biệt là ở Mỹ, quốc gia ít chịu tác động của giá khí đốt tự nhiên so với châu Âu. Các nhà phân tích của Barclays PLC dự đoán khu vực đồng euro sẽ rơi vào suy thoái trong quý 4 năm nay.

Trong khi đó, nhà kinh tế được The Wall Street Journal khảo sát tháng này dự đoán Mỹ chỉ tăng 0,7% trong quý 4 so với một năm trước đó, giảm so với dự báo 3,3% của họ vào tháng 1.

Triển vọng đó có thể trượt xa hơn nữa nếu cuộc khủng hoảng năng lượng ngày càng sâu sắc. Nếu nguồn cung cấp khí đốt của Nga bị cắt hoàn toàn, sản lượng của Đức có thể sẽ giảm 5% trong năm nay so với dự báo hiện tại, theo Bundesbank, ngân hàng trung ương của Đức.

Một quan chức cấp cao của chính quyền Biden nói rằng các biện pháp trừng phạt đang có tác dụng như mong muốn và Nhà Trắng tin rằng họ đang chiến thắng trong cuộc chiến kinh tế. Theo quan chức này, khi nền kinh tế Nga xấu đi, Tổng thống Vladimir Putin sẽ phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc chuyển hướng chiến tranh.

Tuy nhiên, Nga dường như đã làm tốt hơn dự đoán của chính Tổng thống Biden. Vào cuối tháng 3, ông Biden nói trên Twitter rằng "đồng rúp gần như ngay lập tức giảm xuống. Nền kinh tế Nga đang trên đà bị cắt giảm một nửa".

Đồng rúp ban đầu giảm nhưng đã phục hồi - nhờ ngân hàng trung ương Nga tăng lãi suất, kiểm soát vốn, tăng xuất khẩu và giảm nhập khẩu. Những dự báo bi quan nhất không cho thấy sản lượng của Nga giảm nhiều như ông Biden dự đoán.

Các biện pháp trừng phạt theo một số cách đã làm tổn thương các quốc gia áp đặt chúng và giúp đỡ Nga. Theo một báo cáo nghiên cứu gần đây từ các nhà phân tích của JPMorgan, mặc dù Nga đang xuất khẩu ít dầu hơn, nhưng giá một thùng dầu cao hơn có nghĩa là nước này dự kiến sẽ thu được nhiều tiền hơn so với dự toán ban đầu.

Lạm phát cao đang góp phần vào xung đột chính trị ở phương Tây. Thủ tướng Ý Mario Draghi đã đệ đơn từ chức vào tuần trước vì những khác biệt về cách ứng phó với cuộc chiến ở Ukraina. 

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã mất đa số nghị viện trong một cuộc bầu cử do các cử tri lo ngại về chi phí sinh hoạt tăng cao. Thủ tướng Anh Boris Johnson đã từ chức trong tháng này dưới áp lực từ các nhà lập pháp Đảng Bảo thủ, những người lo ngại vụ bê bối sẽ cản trở khả năng ứng phó với lạm phát của chính phủ.

JPMorgan cho biết kế hoạch cấm vận dầu mỏ của châu Âu vào cuối năm nay có thể khiến giá năng lượng tăng mạnh hơn nữa và đẩy Mỹ và châu Âu vào suy thoái. Đó là một lý do tại sao Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã thúc đẩy giới hạn giá dầu của Nga.

"Tôi nghĩ những gì chúng tôi muốn làm là giữ cho dầu Nga chảy vào thị trường để giữ giá toàn cầu giảm và cố gắng tránh một đợt tăng đột biến gây ra suy thoái trên toàn thế giới và đẩy giá dầu lên cao hơn", bà Yellen nói vào tháng 6. "Mục tiêu là hạn chế doanh thu của Nga", bà nói thêm.

(Nguồn: WSJ)