Câu hỏi lớn của châu Âu: Một nước Nga suy yếu sẽ làm gì tiếp theo?

Cuộc chiến Nga - Ukraina đã gây sửng sốt về mọi mặt. Đối với những người nghĩ rằng Moscow đủ tỉnh táo để không thực hiện một hành động liều lĩnh như vậy. Đối với những người cảm thấy quân đội Nga sẽ đi qua một vùng đất 40 triệu người và chuyển sang các hoạt động dọn dẹp trong vòng 10 ngày. 

Và với những người cảm thấy họ có năng lực kỹ thuật và tình báo để làm nhiều việc hơn là chỉ bắn phá ngẫu nhiên các khu vực dân sự bằng pháo cũ kỹ; rằng quân đội của Nga đã phát triển từ những năm 90 san bằng Grozny ở Chechnya.

Và cuối cùng, đối với những người cảm thấy tiếng kiếm hạt nhân là một nghịch lý vào năm 2022 - rằng bạn không thể tùy tiện đe dọa mọi người bằng vũ khí hạt nhân vì sự hủy diệt mà chúng mang lại đối với mọi người trên hành tinh.

Tuy nhiên, khi năm 2022 khép lại, châu Âu vẫn phải đối mặt với một loạt những ẩn số đã biết, không thể tưởng tượng được gần đây nhất là vào tháng Giêng. Tóm lại, một quân đội từng được coi là đáng gờm thứ ba trên thế giới đã tấn công nước láng giềng nhỏ hơn của mình, một nước cách đây một năm chủ yếu xuất sắc về CNTT và nông nghiệp.

Nga đã chi hàng tỷ USD để hiện đại hóa quân đội của mình, nhưng hóa ra ở một khía cạnh cào đó, chỉ là một sự giả tạo. Nga đã phát hiện ra rằng chuỗi cung ứng của họ không hoạt động cách biên giới vài chục dặm; rằng đánh giá của họ về Ukraina đang khao khát được giải thoát khỏi "Chủ nghĩa Quốc xã" của chính họ là sản phẩm xuyên tạc của việc gật đầu đồng ý, cho một tổng thống – Vladimir Putin – những gì ông ấy muốn nghe trong sự cô lập của đại dịch.

Nga cũng đã gặp một phương Tây, không hề bị chia rẽ và dè dặt, thay vào đó, họ vui vẻ gửi một số vũ khí, đạn dược đến biên giới phía đông. Các quan chức phương Tây cũng có thể ngạc nhiên khi các lằn ranh đỏ của Nga dường như thay đổi liên tục, khi Moscow nhận ra các lựa chọn phi hạt nhân của mình bị hạn chế như thế nào. Không ai trong số này được cho là sẽ xảy ra. Vì vậy, châu Âu hiện đang làm gì và chuẩn bị cho điều gì?

Điều quan trọng là phương Tây đã thống nhất một cách bất ngờ. Mặc dù bị chia rẽ vì Iraq, rạn nứt vì Syria và một phần không sẵn sàng chi 2% GDP cho an ninh mà Hoa Kỳ từ lâu đã yêu cầu các thành viên NATO, Châu Âu và Hoa Kỳ đã nói theo cùng một kịch bản về Ukraina. Đôi khi, Washington có vẻ thận trọng hơn, và đã có những kẻ độc đoán ngoại lai như Hungary. Nhưng sự thay đổi là hướng tới sự thống nhất, không phải sự khác biệt. Đó là một điều khá ngạc nhiên.

Tuyên bố rằng Nga đã thua cuộc chiến vẫn còn quá sớm. Có những biến số vẫn có thể dẫn đến sự bế tắc có lợi cho họ, hoặc thậm chí là đảo ngược vận may. NATO có thể mất kiên nhẫn hoặc lo lắng về các chuyến hàng vũ khí và tìm kiếm lợi ích kinh tế thay vì an ninh lâu dài, thúc đẩy một nền hòa bình bất lợi cho Kiev. Nhưng điều đó, tại thời điểm này, dường như không thể xảy ra.

Nga đang đào ở phía đông của sông Dnipro ở miền nam Ukraina và có lợi thế là tiền tuyến Donetsk và Luhansk ở phía đông Ukraina gần biên giới hơn. Tuy nhiên, những thách thức là vô cùng to lớn: những người lính được đào tạo kém, bị bắt buộc phải nhập ngũ chiếm 77.000 binh sĩ tiền tuyến – và đó là theo đánh giá hào nhoáng của ông Putin. Nga đang cạn kiệt đạn dược và thường xuyên chứng kiến những lời chỉ trích nội bộ, công khai đối với chuỗi cung ứng mùa đông của nó.

Ukraina đang ở trên lãnh thổ quê hương, với tinh thần vẫn còn cao và vũ khí phương Tây vẫn đang đến. Kể từ khi các lực lượng chắp vá của Moscow xung quanh thành phố Kharkiv ở đông bắc sụp đổ vào tháng 9 - nơi các tuyến tiếp tế của họ bị cắt đứt bởi một lực lượng Ukraina thông minh hơn - mọi động thái đều chống lại Moscow.

Viễn cảnh về một thất bại của Nga nằm trong bức tranh rộng lớn hơn, rằng họ đã không giành chiến thắng một cách nhanh chóng trước một đối thủ kém cỏi hơn. Các cơ quan ngôn luận trên truyền hình nhà nước nói về sự cần thiết phải "tháo găng tay" sau Kharkiv, như thể họ sẽ không để lộ một nắm đấm đã khô héo. 

Được bộc lộ gần như là một con hổ giấy, quân đội Nga sẽ đấu tranh trong nhiều thập kỷ để giành lại vị thế ngang hàng với NATO. Đó có lẽ là thiệt hại lớn hơn đối với Điện Kremlin: nhiều năm nỗ lực xây dựng lại danh tiếng của Moscow như một kẻ thù thông minh, phi đối xứng với các lực lượng thông thường để hỗ trợ đã tan thành mây khói trong khoảng sáu tháng quản lý yếu kém.

Câu hỏi về lực lượng hạt nhân vẫn còn tồn tại, chủ yếu là do ông Putin thường xuyên thích viện dẫn nó. Nhưng ngay cả ở đây, mối đe dọa của Nga đã giảm bớt. Thứ nhất, NATO đã gửi đi những tín hiệu rõ ràng về sự tàn phá thông thường mà các lực lượng của họ sẽ phải gánh chịu nếu sử dụng bất kỳ dạng thiết bị hạt nhân nào. 

Thứ hai, các đồng minh của Nga, Ấn Độ và Trung Quốc, đã nhanh chóng đánh giá chuỗi thất bại của mình và công khai chỉ trích luận điệu hạt nhân của Moscow. (Tin nhắn riêng tư của họ có thể gay gắt hơn.)

Và cuối cùng, Moscow bị bỏ lại với một câu hỏi mà không ai muốn biết câu trả lời: nếu chuỗi cung ứng nhiên liệu diesel cho xe tăng cách biên giới 40 dặm của họ không hoạt động, thì làm sao họ có thể chắc chắn rằng Nút hạt nhân sẽ hoạt động, nếu Putin đạt tới điên cuồng để nhấn nó? Không có mối nguy hiểm nào lớn hơn đối với một cường quốc hạt nhân hơn là để lộ các tên lửa chiến lược và khả năng trả đũa của họ không hoạt động.

Bất chấp sự suy giảm rõ ràng này của Nga, châu Âu không chào đón một kỷ nguyên an ninh lớn hơn. Những lời kêu gọi tăng chi tiêu quốc phòng ngày càng lớn hơn và được chú ý, ngay cả khi chúng đến vào thời điểm mà Nga, trong nhiều thập kỷ là vấn đề quyết định đối với an ninh châu Âu, đang tỏ ra ít đe dọa hơn.

Châu Âu đang nhận ra rằng họ không thể phụ thuộc vào Hoa Kỳ và sự dao động dữ dội giữa các cực chính trị chỉ vì an ninh của mình.

Trong khi đó, hàng ngàn người Ukraina vô tội đã chết trong nỗ lực tự cao tự đại và sai lầm của ông Putin nhằm hồi sinh một đế chế Nga hoàng. 

Tuy nhiên, một số điều tốt đã đến từ sự thất bại này. Châu Âu biết rằng họ phải ngay lập tức thoát khỏi sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga và hydrocarbon nói chung trong dài hạn, vì sự phụ thuộc kinh tế vào nhiên liệu hóa thạch của các nhà độc tài không thể mang lại sự ổn định lâu dài.

Vì vậy, làm thế nào để phương Tây đối phó với một nước Nga đã trải qua sự mất mặt to lớn này ở Ukraina và đang dần suy yếu về kinh tế vì các lệnh trừng phạt? Một nước Nga yếu có đáng sợ hay chỉ là yếu? Đây là ẩn số mà phương Tây đang phải vật lộn. Nhưng nó không còn là một câu hỏi đáng sợ nữa.

Trong hơn 70 năm, người Nga và phương Tây đã nắm giữ thế giới trong sự kìm kẹp của sự hủy diệt được đảm bảo lẫn nhau. Đó là một nền hòa bình dựa trên sự sợ hãi. Nhưng nỗi sợ hãi về Moscow nên giảm dần, và cùng với đó là nguy cơ tính toán sai lầm. 

Nó cũng làm dấy lên một viễn cảnh ít ớn lạnh hơn, rằng Nga – giống như nhiều chế độ chuyên chế trước đó – có thể đang lụi tàn, suy yếu bởi sự phụ thuộc vụng về của chính nó vào nỗi sợ hãi trong nước.

Thách thức của châu Âu hiện nay là đối phó với Nga trong tình trạng phủ nhận hỗn loạn, trong khi hy vọng nước này tiến triển thành tình trạng suy giảm có kiểm soát. Một điều an ủi lâu dài có thể là, sau khi đánh giá thấp nguy cơ của Moscow, rủi ro đối với châu Âu sẽ là phóng đại tiềm năng của nó như một mối đe dọa.

* Bài viết thể hiện quan điểm của CNN.

(Nguồn: CNN)