EU đang 'hoang phí' hàng tỷ USD để thay thế khí đốt Nga bằng LNG?

Xây dựng hàng loạt nhà máy xử lý LNG ở châu Âu

Vào ngày 5/3, chỉ hơn một tuần sau khi Nga tấn công Ukraina, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen bày tỏ lo ngại rằng Điện Kremlin có thể tắt nguồn cung khí đốt cho EU. Bà viết trên Twitter: "EU phải thoát khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga. Bà Von der Leyen sau đó đã ca ngợi Tây Ban Nha, quốc gia mà bà gọi là "người dẫn đầu, với tỷ lệ năng lượng tái tạo và LNG công suất lớn".

Đây không phải là lần cuối cùng mà bà Von der Leyen đưa vấn đề khí đốt tự nhiên hóa lỏng vào danh mục năng lượng tái tạo.

Vấn đề là, LNG cũng là một loại nhiên liệu hóa thạch: Nó được bơm lên khỏi mặt đất và cuối cùng cũng bị đốt cháy theo những cách có hại cho khí hậu. Việc bà Von der Leyen, người dẫn đầu Thỏa thuận xanh châu Âu - một lộ trình khử cacbon của EU - có thể khiến khối này phải trả giá đắt về mặt sinh thái và tài chính.

Tại Hội nghị thượng đỉnh về tính bền vững của các nhà kinh tế diễn ra vào tháng 3, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã gọi nhiên liệu hóa thạch là "một khoản đầu tư ngu ngốc, dẫn đến hàng tỷ USD tài sản bị mắc kẹt". Ông Guterres nói: "Các quốc gia phải đẩy nhanh việc loại bỏ than đá và tất cả các nhiên liệu hóa thạch. Phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch là sự hủy diệt lẫn nhau".

Tuy nhiên, EU hiện đang đầu tư hàng tỷ euro vào cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch, điều mà theo nhiều chuyên gia là lỗi thời làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng khí hậu.

Theo Eurostat, nước tiêu thụ khí đốt lớn nhất ở EU là Đức, tiếp theo là Ý, Hà Lan, Slovakia và Pháp. Các quốc gia này hiện đang cố gắng thay thế khí đốt nhập khẩu từ Nga bằng các nguồn cung cấp khác.

"Kể từ khi bắt đầu chiến tranh, nhập khẩu LNG vào châu Âu đã tăng 58%", Paula Di Mattia Peraire, nhà phân tích khí đốt của Dịch vụ tình báo hàng hóa độc lập (ICIS) cho biết. Vì điều này, Đức, Hy Lạp và Ý nói riêng - cũng như Ireland, Pháp, Hà Lan và Ba Lan - đang mở rộng việc xây dựng cơ sở hạ tầng để tiếp nhận LNG.

"Có rất nhiều khoản đầu tư đang diễn ra ở châu Âu liên quan đến LNG", chuyên gia Peraire nói. "Nếu tất cả các dự án này thành hiện thực - khoảng 15 dự án mới cho đến cuối năm 2024 - thì công suất sẽ tăng thêm 70 tỷ mét khối mỗi năm".

Một lượng tiền đặc biệt lớn đang chảy vào các cảng ven biển, nơi LNG được làm mát được dỡ xuống và làm nóng cho đến khi nó có thể được đưa vào mạng lưới đường ống. Hiện tại, có quá ít kho cảng kiểu này - đặc biệt là ở Biển Bắc và Biển Baltic - để đáp ứng nhu cầu khí đốt của EU.

Hơn nữa, thay vì chảy từ Đông sang Tây, khí LNG sẽ phải chảy từ Tây Ban Nha, Pháp và Hà Lan đến Trung và Đông Âu. Tuy nhiên, do các đường ống dẫn khí chủ yếu là đường một chiều nên "dòng chảy ngược" chỉ có thể xảy ra ở một mức độ hạn chế.

Theo Viện Fraunhofer, các năng lực của Đức, có vị trí trung tâm về mặt địa lý ở châu Âu và đó là chìa khóa của mạng lưới, sẽ phải tăng ít nhất gấp đôi công suất để làm cho dòng khí "chảy ngược".

Một thiệt hại nặng nề khác sẽ xảy ra khi vận hành một đội tàu vận chuyển khí đốt đến châu Âu. Các tàu chở LNG, dễ nhận biết bởi các bể chứa hình cầu, có thể chứa tới 175.000 mét khối khí hóa lỏng, tương đương với 90 triệu mét khối khí trong đường ống, vốn ít đậm đặc hơn.

Vì vậy, để thay thế 167 tỷ mét khối khí đốt hàng năm của Nga, Liên minh châu Âu cần khoảng 1.800 chuyến tàu - hoặc 5 chuyến mỗi ngày - theo Viện Kinh tế Vận tải và Hậu cần và điều này sẽ yêu cầu 160 tàu chở dầu mới với đơn giá 220 triệu USD/chiếc (tổng số tiền là 35,2 tỷ USD cho đội tàu mới).

Liên minh châu Âu đã công bố ý định trở thành khu vực trung hòa với khí hậu vào năm 2050. Đức đang hướng tới mục tiêu đến năm 2045. Tuy nhiên, nếu EU đốt nhiều LNG hơn, lượng khí thải sẽ tăng lên.

Ganna Gladkykh, người nghiên cứu quá trình chuyển đổi năng lượng sạch cho Liên minh Nghiên cứu Năng lượng Châu Âu (EERA) cho biết: "Bây giờ chúng ta đang ở trong một trường hợp khẩn cấp. Cơ quan Năng lượng Quốc tế nói rằng không nên đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch, không đầu tư vào cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch để có thể đạt được các mục tiêu về khí hậu. Và việc EU bơm hàng tỷ euro vào cơ sở hạ tầng khí đốt là trái ngược với điều đó".

Gladkykh nói: "Không có ý nghĩa gì khi đầu tư vào LNG và đặc biệt là ở châu Âu".

Cơ sở hạ tầng được đầu tư sẽ được dùng vận chuyển hydro trong tương lai?

Khí hydro được sản xuất theo cách thân thiện với khí hậu hơn nhằm giảm thiểu vấn đề về môi trường là một mục tiêu mà các nhà hoạch định đang hướng tới để thay thế nhiên liệu hóa thạch.

Theo đó, thay vì khí hóa thạch, ammonia và đặc biệt là hydro lỏng sẽ được xử lý. Nếu điều đó xảy ra, mục đích các nhà quản lý là tái sử dụng các tàu chở dầu, bến cảng và đường ống vận chuyển cho loại nhiên liệu mới này. Tuy nhiên, đây một kế hoạch mà nhiều người hoài nghi.

"Bất cứ khi nào họ nói rằng cơ sở hạ tầng đã sẵn sàng cho việc vận chuyển hydro, thì đây là cách an ủi công chúng", Gladkykh nói.

"Câu chuyện mà các nhà hoạch định chính sách đang thuyết phục là: 'Chúng tôi đầu tư vào LNG. Chúng tôi biết rằng đó là nhiên liệu hóa thạch. Nhưng bạn đừng lo lắng... nó sẽ trở nên xanh hơn, bởi vì chúng tôi sẽ cải tiến công nghệ hydro và sau đó chúng tôi sẽ chỉ nhận được hydro thông qua nó".

Rainer Quitzow, trưởng nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Bền vững Cao cấp, cho biết vì hydro dễ nổ hơn và do đó nguy hiểm hơn nên quá trình chuyển đổi sẽ đòi hỏi các hợp kim và vật liệu khác nhau - cũng như "một khoản đầu tư bổ sung đáng kể". Ông nói: "Việc chuyển sang sử dụng hydro vẫn chưa được giải quyết".

Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế ước tính rằng chi phí bổ sung để thay thế máy bơm, van, thiết bị và hệ thống an toàn có thể bằng 20% chi phí xây dựng nhà máy LNG. Các tàu chở dầu và thiết bị đầu cuối hiện tại không thể xử lý hydro, phải được vận chuyển và lưu trữ ở nhiệt độ -260 độ C (500 F), lạnh hơn 100 độ C so với LNG.

Ngoài ra, tất cả hydro trước tiên phải được tạo ra một cách bền vững bằng năng lượng gió hoặc năng lượng mặt trời và được vận chuyển đến châu Âu, nơi các nguyên tố không đủ để đáp ứng nhu cầu.

Quitzow cho biết ông nhìn thấy "rủi ro nếu chúng ta xây dựng cơ sở hạ tầng và nó không còn ý nghĩa nếu chúng ta muốn đạt được các mục tiêu khí hậu của mình". Điều đó sẽ phải trả giá bằng những nỗ lực làm chậm sự nóng lên. "Một khi bạn có thiết bị đầu cuối và nhà máy thí nghiệm có thể khó để thoát khỏi chúng - chính xác là vì bạn đã đầu tư quá nhiều", ông nói.

Việc khai thác khí tự nhiên thông thường giải phóng ít khí thải hơn so với việc chế biến lại. Không giống như đường ống dẫn khí đốt của Nga, khí đốt từ Qatar hoặc Hoa Kỳ, nó phải được hóa lỏng trước khi vận chuyển. Để làm được điều này, khí được nén bằng áp suất và sau đó được "giảm áp suất" một lần nữa để làm mát. Trong quá trình này, có tới 8% đến 25% sản lượng bị thất thoát do hoạt động của máy nén.

Sau đó, LNG phải được vận chuyển qua đại dương. Khoảng cách càng dài, lượng khí thải carbon càng lớn. Khí đốt từ Úc vận chuyển đến châu Âu sẽ có "chi phí vận chuyển khí hậu" gấp 5 lần so với khí đốt từ Algeria.

Nga cũng dự định hóa lỏng và bán khí đốt. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp cuộc chiến ở Ukraina nhanh chóng kết thúc, thị phần của Nga trên thị trường khí đốt ở châu Âu có thể sẽ tiếp tục giảm vì những lý do chính trị.

Điện Kremlin rất có thể sẽ phải xóa sổ cơ sở hạ tầng đường ống dẫn khí đốt trị giá hàng tỷ USD của mình và chuyển sự chú ý sang nhu cầu về các nhà máy hóa lỏng và thiết bị đầu cuối để Nga vận chuyển khí đốt đến các nước như Trung Quốc và Nhật Bản.

Tuy nhiên, các biện pháp trừng phạt quốc tế sau cuộc chiến ở Ukraina sẽ hạn chế khả năng lắp ráp cơ sở hạ tầng kỹ thuật cần thiết của Nga. Hầu hết các đối tác phương Tây từ bỏ hợp tác với Nga.

Trong các báo cáo tương ứng của mình, các nhà khoa học tại viện nghiên cứu Agora Energiewende và E3G tính toán cách Liên minh châu Âu có thể giảm nhu cầu khí đốt và trở nên độc lập khỏi Nga trong vòng "một đến bốn năm".

Hai mươi phần trăm có thể được thay thế bằng cách thực hiện kế hoạch của Ủy ban Châu Âu. 45% khác có thể đạt được thông qua bơm nhiệt, cách nhiệt và mở rộng năng lượng xanh. Chỉ 35% sau đó sẽ phải được nhập khẩu từ các quốc gia khác, tương đương khoảng 50 tỷ mét khối khí đốt – số lượng mà cơ sở hạ tầng hiện tại đủ đáp ứng.

(Nguồn: DW)