Thị trường IPO công nghệ sụp đổ trong năm 2022, liệu có phục hồi vào năm 2023?

Sau một năm 2021 bùng nổ với nhiều thương vụ IPO đình đám của các công ty như Rivian, Toast, GitLab,… năm 2022 lại là những diễn biến hoàn toàn ngược lại,

Theo CNBC, đợt chào bán lần đầu ra công chúng (IPO) đáng chú ý nhất ở Mỹ năm nay thuộc về Mobileye, công ty 23 năm tuổi của Intel, chuyên sản xuất công nghệ cho ô tô tự lái và đã được giao dịch công khai cho tới khi được mua lại vào năm 2017.

Mobileye chỉ huy động được dưới 1 tỷ USD và không có đợt IPO công nghệ nào khác của Mỹ thu về dù chỉ 100 triệu USD, theo FactSet.

Ngược lại, vào năm 2021, có ít nhất 10 đợt IPO công nghệ ở Mỹ đã huy động được 1 tỷ USD trở lên và điều đó không tính đến Roblox, Coinbase và  Squarespace, được vốn hóa tốt đến mức họ không cần mang tiền mặt từ bên ngoài vào.

Câu chuyện hoàn toàn đảo ngược khi bước sang năm 2022, với việc các nhà đầu tư bảo lãnh rủi ro và hứa hẹn tăng trưởng trong tương lai, ủng hộ các doanh nghiệp có lãi với bảng cân đối kế toán được coi là đủ mạnh để vượt qua suy thoái kinh tế và duy trì lãi suất cao hơn. Các công ty trước IPO đã thay đổi kế hoạch của họ sau khi chứng kiến các công ty cùng ngành trên thị trường đại chúng sụt giảm 50%, 60% và trong một số trường hợp, thậm chí còn giảm hơn 90% so với mức cao nhất của năm ngoái.

Tổng số tiền huy động được được từ các thương vụ IPO trong năm 2022 đã giảm mạnh 94% so với năm trước, từ 155,8 tỷ USD xuống còn 8,6 tỷ USD, theo báo cáo IPO của công ty kiểm toán Ernst & Young được công bố vào giữa tháng 12.

Với việc Nasdaq Composite hướng tới đợt sụt giảm hàng năm mạnh nhất kể từ năm 2008 và những năm liên tiếp đầu tiên nó hoạt động kém hơn S&P 500 kể từ năm 2006-2007, các nhà đầu tư công nghệ đang tìm kiếm dấu hiệu chạm đáy.

Nhưng David Trainer, Giám đốc điều hành của công ty nghiên cứu chứng khoán New Constructs, cho biết các nhà đầu tư trước tiên cần nắm bắt thực tế và quay lại định giá các công ty công nghệ mới nổi dựa trên các nguyên tắc cơ bản chứ không phải những lời hứa hẹn xa vời.

Khi các đợt IPO công nghệ bùng nổ vào năm 2020 và 2021, Trainer đã đưa ra cảnh báo, công bố báo cáo chi tiết về việc các công ty phần mềm, thương mại điện tử và công nghệ đang đưa ra mức định giá cao ngất ngưởng khi lên sàn.

Thời điểm đó, không nhiều người tin vào những lời cảnh báo của Trainer, song khi chứng kiến giá cổ phiếu của những startup từng được định giá cao ngất ngưởng như Robinhood, Rivian hay Sweetgreen giảm tối thiểu 85% so với thời điểm mới chào bán, giới đầu tư đã phải suy nghĩ lại.

"Cho đến khi chúng tôi thấy sự quay trở lại liên tục của việc phân bổ vốn thông minh là động lực chính của các quyết định đầu tư, tôi nghĩ thị trường IPO công nghệ vẫn sẽ gặp khó khăn. Một khi các nhà đầu tư tập trung trở lại vào các nguyên tắc cơ bản, tôi nghĩ thị trường có thể quay trở lại đúng bản chất vốn có", Trainer chia sẻ.

Thành công của năm 2021

Đối với các công ty đang trong quá trình phát triển, vấn đề không đơn giản như vượt qua thị trường giá xuống và sự biến động. Họ cũng phải thừa nhận rằng định giá mà họ đạt được từ các nhà đầu tư tư nhân không phản ánh sự thay đổi trong tâm lý thị trường của công chúng.

Các công ty được tài trợ trong vài năm qua đã làm như vậy vào cuối đợt tăng giá kéo dài, trong đó lãi suất ở mức thấp lịch sử và công nghệ đang thúc đẩy những thay đổi lớn trong nền kinh tế. Facebook IPO lớn vào năm 2012 và các triệu phú được tạo ra bởi những người như Uber, Airbnb, Twilio và Snowflake tiền tái chế trở lại hệ sinh thái công nghệ.

Trong khi đó, các công ty đầu tư mạo hiểm đã huy động được số tiền lớn hơn bao giờ hết, cạnh tranh với một loạt quỹ phòng hộ mới và các công ty cổ phần tư nhân đang bơm rất nhiều tiền vào công nghệ đến mức nhiều công ty đã chọn ở chế độ riêng tư lâu hơn so với cách khác.

Đợt IPO lớn của Facebook vào năm 2012 và các triệu phú được đúc kết bởi những công ty như Uber, Airbnb, Twilio và Snowflake đã đem tiền quay trở lại với hệ sinh thái công nghệ.

Trong khi đó, các công ty đầu tư mạo hiểm đã huy động được số tiền lớn hơn bao giờ hết, cạnh tranh với một loạt quỹ phòng hộ mới và các công ty cổ phần tư nhân, vốn đang bơm rất nhiều tiền vào các công ty công nghệ đến mức nhiều công ty đã chọn cách giữ trạng thái tư nhân lâu nhất có thể thay vì lên sàn.

Những định giá đó nằm trong dự đoán sắp tới và bất kỳ công ty nào huy động được trong thời kỳ đó sẽ phải đối mặt với thực tế trước khi niêm yết.

Một số công ty khởi nghiệp ở giai đoạn cuối được đánh giá cao đã nhận được thành quả của họ, mặc dù chúng có thể không đủ ấn tượng.

Stripe đã cắt giảm 28% giá trị nội bộ của mình trong tháng 7, từ 95 tỷ USD xuống còn 74 tỷ USD, Wall Street Journal đưa tin, trích dẫn những người quen thuộc với vấn đề này. Checkout.com đã giảm mức định giá trong tháng này xuống còn 11 tỷ USD từ 40 tỷ USD, theo Financial Times. Theo The Information, Instacart đã bị ảnh hưởng nhiều lần, giảm mức định giá từ 39 tỷ USD xuống còn 24 tỷ USD vào tháng 5, sau đó xuống 15 tỷ USD vào tháng 7 và cuối cùng là 10 tỷ USD trong tuần này.

Klarna, nhà cung cấp công nghệ mua ngay, trả sau, có lẽ bị giảm giá trị nhiều nhất trong số các công ty khởi nghiệp tên tuổi. Công ty có trụ sở tại Stockholm đã huy động vốn với mức định giá 6,7 tỷ USD trong năm nay, giảm 85% so với mức định giá 46 tỷ USD trước đó.

Don Butler, giám đốc điều hành của Thomvest Ventures cho biết: "Có một cảm giác nôn nao sau những cuộc ăn mừng hoành tráng vào năm 2021".

Butler không kỳ vọng thị trường IPO sẽ tốt hơn đáng kể vào năm 2023. Các đợt tăng lãi suất liên tục của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) dường như có nhiều khả năng đẩy nền kinh tế vào suy thoái và chưa có dấu hiệu nào cho thấy các nhà đầu tư hào hứng chấp nhận rủi ro.

Butler nói: "Những gì tôi đang thấy là các công ty đang xem xét nhu cầu kinh doanh và nhu cầu của người tiêu dùng đang suy yếu. Điều đó cũng sẽ tạo nên một năm 23 khó khăn".

Butler cũng cho rằng Thung lũng Silicon phải thích nghi với sự thay đổi khỏi tư duy tăng trưởng trước khi thị trường IPO khởi sắc trở lại. Điều đó không chỉ có nghĩa là sử dụng vốn hiệu quả hơn, chỉ ra con đường ngắn hạn dẫn đến lợi nhuận và kiềm chế kỳ vọng tuyển dụng, mà còn đòi hỏi phải thực hiện các thay đổi về cấu trúc đối với cách thức hoạt động của các tổ chức.

Ví dụ, các công ty khởi nghiệp đã đổ tiền vào nguồn nhân lực trong những năm gần đây để xử lý dòng người và việc tuyển dụng rầm rộ trong toàn ngành. Theo trang web theo dõi Layoffs.fyi, nhu cầu về những công việc đó sẽ ít hơn rất nhiều trong thời kỳ đóng băng tuyển dụng và trong một thị trường chứng kiến 150.000 việc làm bị cắt giảm vào năm 2022.

Butler cho biết ông dự đoán quá trình "thiết lập lại văn hóa" này sẽ mất thêm vài quý nữa và nói, "điều đó khiến tôi vẫn bi quan về thị trường IPO".

"Cash is King"

Một công ty tư nhân có giá cao vẫn duy trì mức định giá là Databricks, công ty có phần mềm giúp khách hàng lưu trữ và làm sạch dữ liệu để nhân viên có thể phân tích và sử dụng. Databricks đã huy động được 1,6 tỷ USD với mức định giá 38 tỷ USD vào tháng 8/2021. Tính đến giữa năm 2021, công ty đang trên đà tạo ra doanh thu hàng năm là 1 tỷ USD, tăng trưởng 75% so với năm trước.

Databricks nằm trong danh sách những thương vụ IPO tiềm năng đáng chú ý nhất năm. Giám đốc điều hành Databricks Ali Ghodsi hiện không nói về IPO, nhưng ít nhất ông không bày tỏ lo ngại về nguồn vốn của công ty. Trên thực tế, ông nói rằng việc giữ doanh nghiệp ở trạng thái tư nhân là điều tốt và mang lại nhiều lợi ích cho Databricks.

Ghodsi nói với CNBC: "Nếu bạn là công chúng, điều duy nhất quan trọng là dòng tiền hiện tại và bạn đang làm gì hàng ngày để tăng dòng tiền của mình. Tôi nghĩ điều đó thật thiển cận, nhưng tôi hiểu đó là nhu cầu của thị trường lúc này. Chúng tôi không công khai, vì vậy chúng tôi không phải sống theo điều đó".

Ghodsi cho biết Databricks có "rất nhiều tiền mặt" và ngay cả khi xảy ra một vụ việc tương tự bong bóng dot-com những năm 2000, công ty "sẽ được tài trợ đầy đủ một cách rất lành mạnh mà không cần huy động thêm bất kỳ khoản tiền nào".

Databricks cũng đã tránh được làn sóng sa thải nhân sự công nghệ trong năm nay và Ghodsi cho biết công ty có kế hoạch tiếp tục tuyển dụng để tận dụng những tài năng sẵn có đã bị những công ty công nghệ lớn sa thải.

Ghodsi nói: "Chúng tôi đang ở một vị trí độc nhất bởi vì chúng tôi có nguồn vốn cực kỳ tốt và chúng tôi là công ty tư nhân. Chúng tôi sẽ thực hiện một chiến lược bất đối xứng đối với các khoản đầu tư".

Cách tiếp cận đó có thể khiến Databricks trở thành ứng cử viên IPO hấp dẫn vào một thời điểm nào đó trong tương lai, nhưng câu hỏi về định giá vẫn còn là một mối quan tâm kéo dài.

Snowflake, công ty có thị trường đại chúng gần nhất so với Databricks, đã mất gần 2/3 giá trị kể từ khi đạt đỉnh vào tháng 11/2021. Đợt IPO của Snowflake vào năm 2020 là đợt IPO lớn nhất từ trước đến nay tại Hoa Kỳ đối với một công ty phần mềm, huy động được gần 3,9 tỷ USD.

Sự tăng trưởng của Snowflake vẫn mạnh mẽ. Doanh thu trong quý gần nhất tăng vọt 67% , vượt qua ước tính. Lợi nhuận đã điều chỉnh cũng tốt hơn kỳ vọng và công ty cho biết họ đã tạo ra 65 triệu USD tiền mặt tự do trong quý.

Tuy nhiên, cổ phiếu đã giảm gần 20% trong quý IV.

"Tâm lý trên thị trường hơi căng thẳng", Giám đốc điều hành Snowflake Frank Slootman nói với Jim Cramer của CNBC sau báo cáo thu nhập vào ngày 30/11. "Mọi người phản ứng rất mạnh mẽ. Điều đó có thể hiểu được, nhưng chúng ta sống trong thế giới thực, và chúng ta chỉ đi từng ngày, từng thời gian". 

(Nguồn: CNBC)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin