Thấy gì từ đợt bán tháo trái phiếu Kho bạc Mỹ của Trung Quốc?

Tất nhiên là không trực tiếp hoặc song song. Nhưng các quyết định tài chính được đưa ra ở Omaha, Nebraska và Bắc Kinh dường như không mấy hứa hẹn trong 12-14 tháng tới.

Ví dụ, tập đoàn Berkshire Hathaway của Buffett đang nâng cao vị thế tiền mặt của mình một cách đáng chú ý. Lượng tiền mặt của công ty hiện đạt mức kỷ lục 157,2 tỷ USD trong bối cảnh lãi suất toàn cầu tăng cao và thiếu các lựa chọn đầu tư vững chắc.

Trung Quốc cũng đang trở nên lỏng lẻo nhất có thể mà không khiến các nhà đầu tư khắp nơi hoảng sợ. Tính đến cuối tháng 8, kho dự trữ trái phiếu Kho bạc Mỹ của Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp nhất trong ít nhất 14 năm.

Hơn nữa, mức độ rủi ro của Bắc Kinh đối với nợ chính phủ Mỹ đã giảm khoảng 40% chỉ trong thập kỷ qua. Trung Quốc từ lâu đã chuyển giao vinh dự đáng ngờ là chủ ngân hàng hàng đầu của Washington cho Nhật Bản. Nhưng ở vị trí thứ 2, với 805,4 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ, hoạt động bán ra của Trung Quốc đang khiến các văn phòng chính phủ và các sàn giao dịch trên toàn cầu phải chú ý.

Mặc dù một số người có thể cho rằng đây là trò chơi địa chính trị tồi tệ, nhưng có thể có những lý do kinh tế hoàn toàn hợp lý để chính phủ của ông Tập Cận Bình giảm nợ Mỹ. Như nhà kinh tế học Torsten Slok tại Apollo Global Management nhận thấy, "tăng trưởng ở Trung Quốc đang chậm lại vì các lý do mang tính chu kỳ và cơ cấu, đồng thời xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ cũng thấp hơn. Kết quả là Trung Quốc có ít USD hơn để chuyển vào Kho bạc".

Brad Setser, cựu chuyên gia kinh tế của Bộ Tài chính Mỹ, nghi ngờ rằng Trung Quốc đang trả thù Mỹ. Trung Quốc lo ngại về việc vũ khí hóa đồng USD và tầm ảnh hưởng của các biện pháp trừng phạt tài chính của Mỹ. Và tại sao một cường quốc đang lên như Trung Quốc lại muốn tài trợ cho Kho bạc của một quốc gia mà Trung Quốc coi là đang cản trở việc thực hiện giấc mơ Trung Quốc – ít nhất là ở Thái Bình Dương?

Tuy nhiên, Setser nói, "đó không phải là điều tôi tin đang thực sự xảy ra". Phần lớn nỗ lực của Trung Quốc sau năm 2012 nhằm đa dạng hóa dự trữ của mình "không đến từ việc chuyển dự trữ ra khỏi đồng USD, mà bằng cách sử dụng những gì có thể là dự trữ để hỗ trợ Vành đai và Con đường và sự mở rộng ra bên ngoài của các công ty Trung Quốc.

Thật kỳ lạ, những tài sản nước ngoài không dự trữ đó dường như chủ yếu bằng USD. Ví dụ, gần như tất cả các khoản vay của dự án Vành đai và Con đường đều được ghi nhận bằng USD.

Tuy nhiên, dù động cơ là gì đi nữa thì hệ thống tài chính toàn cầu cũng có lý khi lo lắng về tác động lan rộng hơn từ việc Trung Quốc bán đồng USD, bao gồm cả việc lợi suất trái phiếu Mỹ tăng cao. Lãi suất trái phiếu Mỹ gần đây đã đạt mức cao nhất trong 17 năm và những đợt tăng đột biến khác chắc chắn sẽ tác động đến thị trường tài sản trên toàn cầu.

Slok lưu ý rằng lợi suất trái phiếu Mỹ tăng là "không phù hợp" với quan điểm cho rằng thị trường chứng khoán đang bị định giá thấp. "Tóm lại, phải có thứ gì đó", Slok lưu ý. "Cổ phiếu nào cũng phải giảm giá để phù hợp với mức lãi suất hiện tại. Hoặc lãi suất dài hạn phải giảm xuống để phù hợp với mức giá cổ phiếu hiện tại".

Chiến lược gia Lauren Sanfilippo tại Bank of America coi việc Trung Quốc bán trái phiếu kho bạc vào khoảng năm 2023 là một dấu ấn. Lần thứ hai là vào năm 2013, khi các quan chức cấp cao của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tuyên bố "việc tích lũy dự trữ ngoại hối không còn có lợi cho Trung Quốc nữa". Bà lập luận rằng điều đó đánh dấu "sự khởi đầu của một xu hướng giảm trong việc nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ của Trung Quốc".

Vào cuối năm 2013, Sanfilippo cho biết, Trung Quốc sở hữu hơn 1.300 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ, vượt quá 23% tổng số cổ phần nước ngoài nắm giữ. Gần đây hơn và trong 18 tháng qua, Trung Quốc đã bán hơn 200 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ.

Tuy nhiên, đây không phải là bức tranh đầy đủ. Nói chung, Sanfilippo nói: "Bối cảnh của những người mua Kho bạc Mỹ đã thay đổi. Trong khi người nước ngoài sở hữu 30%, tỷ lệ đó đang giảm dần. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sở hữu 18%, tương đương 4.700 tỷ USD khác, giảm từ mức đỉnh 6.000 tỷ USD thông qua việc rút 60 tỷ USD Kho bạc hàng tháng thông qua chương trình thắt chặt định lượng đang diễn ra. Điều quan trọng và ngày càng được đưa vào bàn thảo luận là các quỹ phòng hộ, quỹ hưu trí, nhà đầu tư bán lẻ, quỹ tương hỗ và công ty bảo hiểm là những người mua cận biên".

Theo quan điểm của Sanfilippo, "điểm mấu chốt" là "người nước ngoài vẫn là nguồn cầu chính đối với Mỹ. Một thực tế quan trọng, đặc biệt khi tính đến thâm hụt ngày càng tăng của Mỹ. Một danh sách các mối lo ngại như bối cảnh địa chính trị đang thay đổi, nền chính trị Mỹ phân cực, ảnh hưởng đến xếp hạng tín dụng của Mỹ hoặc đống nợ đáng lo ngại, đều có thể làm giảm sức hấp dẫn của tài sản Mỹ trong dài hạn".

Tuy nhiên, bà lưu ý, "những lý do chính đáng vẫn khiến chúng tôi ưu tiên tài sản bằng USD hơn là tài sản không phải bằng USD. Mỹ vẫn là nền kinh tế lớn nhất, giàu có nhất và cạnh tranh nhất được hỗ trợ bởi khu vực doanh nghiệp Mỹ. Nói chung trên toàn cầu, đó là sự kết hợp hiếm hoi tiếp tục thúc đẩy dòng vốn vào tài sản của nước này, cả trong và ngoài nước".

Mặc dù vậy, việc các chủ ngân hàng của Washington ở châu Á mất niềm tin hàng loạt có thể là nguyên nhân khiến các quan chức Bắc Kinh lo sợ từ lâu. Chín nền kinh tế châu Á-Thái Bình Dương nắm giữ nhiều khoản nợ nhất của Mỹ đang nắm giữ hơn 3.000 tỷ USD trong số đó.

Đó là vào thời điểm nợ quốc gia của Mỹ lên tới 33.000 tỷ USD và Fed có thể sớm kéo dài chu kỳ thắt chặt mạnh mẽ nhất kể từ cuối những năm 1990. Thêm vào đó là tình trạng rối loạn chính trị cực độ ở Washington khiến xếp hạng tín dụng AAA cuối cùng của nước này gặp rủi ro.

Rủi ro là tất cả những điều đó sẽ khiến nhiều chủ ngân hàng ở Washington mua ít trái phiếu kho bạc hơn hoặc tệ hơn là gọi một số khoản vay.

Vào tháng 3/2018, Cui Tiankai, đại sứ Trung Quốc lúc đó tại Mỹ, đã ám chỉ rằng Bắc Kinh có thể giảm quy mô nắm giữ nợ trong bối cảnh lo ngại về thua lỗ. "Chúng tôi đang xem xét tất cả các lựa chọn", ông nói.

Cùng năm đó, Fan Gang, cố vấn hàng đầu của PBOC, cho biết thời điểm đa dạng hóa đã đến. Fan nói: "Chúng tôi là một quốc gia có thu nhập thấp, nhưng chúng tôi là một quốc gia giàu có. Chúng ta nên sử dụng vốn tốt hơn. Thay vì đầu tư vào nợ chính phủ Mỹ, tốt hơn là đầu tư vào một số tài sản thực".

Những lo ngại đó vào năm 2018 đã được thể hiện bảy năm sau khi Mỹ mất xếp hạng AAA đầu tiên - từ S&P Global Ratings. Chúng cũng diễn ra gần một thập kỷ sau khi Thủ tướng Trung Quốc lúc bấy giờ là Ôn Gia Bảo vào năm 2009 kêu gọi Washington bảo vệ uy tín tín dụng của mình.

Vào thời điểm đó, ông Ôn Gia Bảo nói: "Chúng tôi đã cho Mỹ vay một số tiền khổng lồ". "Tất nhiên, chúng tôi lo ngại về sự an toàn tài sản của mình. Thành thật mà nói, tôi hơi lo lắng một chút". Ông Ôn nhấn mạnh, Washington phải "tôn trọng lời nói của mình, giữ vững vị trí là một quốc gia đáng tin cậy và đảm bảo an toàn cho tài sản của Trung Quốc".

Một mối lo ngại lớn đối với Trung Quốc và phần còn lại của châu Á là cuộc cãi vã ở Washington giữa đảng Dân chủ của Tổng thống Joe Biden và đảng Cộng hòa trung thành với người tiền nhiệm Donald Trump có thể gây gổ theo những cách khiến Moody's Investor Service hạ xếp hạng của Mỹ như Fitch Ratings đã làm vào tháng 8.

Với tỷ lệ tán thành ở mức thấp nhất là 40, con đường đánh bại Trump vào tháng 11/2024 của Biden đang thu hẹp lại. Trước đây, Trump từng gợi ý rằng ông có thể để Mỹ vỡ nợ để trả đũa Trung Quốc.

Cũng dưới sự theo dõi của Trump, từ năm 2017 đến năm 2021, vị trí của Mỹ trong chỉ số nhận thức tham nhũng hàng năm của Tổ chức Minh bạch Quốc tế đã giảm 11 bậc xuống còn hạng 27, kể từ năm 2017 đến năm 2021.

Đây không phải là những điểm dữ liệu dễ chịu đối với Trung Quốc và các chính phủ châu Á khác đang nắm giữ thế chấp của Washington một cách hiệu quả. Khi năm 2024 đến gần, Chủ tịch Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo mạnh nhất của Trung Quốc kể từ Mao Trạch Đông, cũng có thể đang cố gắng tránh những tin tức khủng khiếp về hàng trăm tỷ tài sản nhà nước bị mất do biến động lợi suất của Mỹ. 

Kết quả là lợi suất trái phiếu Mỹ tăng vọt nếu Trung Quốc tăng tốc bán trái phiếu kho bạc sẽ tác động trở lại nền kinh tế Trung Quốc, giống như tốc độ tăng trưởng chậm nhất trong ba thập kỷ. Khi lãi suất tăng, người tiêu dùng Mỹ sẽ mua ít hàng hóa Trung Quốc hơn. Tất nhiên, Mỹ đang chậm lại. Vào tháng 10, Mỹ chỉ bổ sung thêm 150.000 việc làm phi nông nghiệp, một sự chậm lại rõ rệt.

Nhà kinh tế Thomas Simons tại Jefferies, một ngân hàng đầu tư Hoa Kỳ, cho biết: "Một số điểm yếu của tháng 10 sẽ đảo ngược vào tháng tới khi cuộc đình công của United Auto Worker (UAW) kết thúc, nhưng còn có nhiều điểm yếu hơn thế". "Dữ liệu này phù hợp với xu hướng đã có trước đợt in tháng 9 mạnh mẽ đáng ngạc nhiên".

Tuy nhiên, như Berkshire của Buffett đã lưu ý trong một báo cáo gần đây: "Tác động của việc lãi suất thế chấp nhà ở Mỹ tăng đáng kể trong năm qua đã làm chậm lại nhu cầu đối với hoạt động kinh doanh xây dựng nhà ở và các hoạt động kinh doanh sản phẩm xây dựng khác của chúng tôi. Chúng tôi tiếp tục dự đoán một số hoạt động kinh doanh của chúng tôi sẽ có nhu cầu suy yếu và giảm doanh thu cũng như thu nhập vào năm 2024".

Do đó, nhà kinh tế học Mark Williams tại Capital Economics nghi ngờ rằng Bắc Kinh đang để các mục tiêu chính trị chi phối việc quản lý dự trữ ngoại hối.

Williams lưu ý: "Sự sụt giảm giá trị nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ được ghi nhận của Trung Quốc cho chúng ta biết rất ít về việc liệu Trung Quốc có thoái vốn khỏi đồng USD hay không". "Một cái nhìn rộng hơn về dữ liệu cho thấy rằng không phải vậy, bất chấp áp lực địa chính trị phải tách rời. Phân tích của Fed cho thấy rằng nhìn chung, Trung Quốc là người mua ròng tài sản bằng đồng USD".

Setser, người hiện đang làm việc tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho rằng những lo lắng về việc Trung Quốc bán phá giá nợ của Mỹ là quá đáng. Theo quan điểm của ông, "không có kênh thực tế nào để truyền bá tài chính" từ nền kinh tế lớn thứ hai sang Mỹ. Điểm mấu chốt, ông thấy "không có kịch bản thực tế nào" trong đó Trung Quốc "phá vỡ" thị trường Mỹ theo cách mà Fed không thể xử lý.

Nhưng PBOC có thể xử lý được mọi việc không? Một số đợt bán hàng của Kho bạc Mỹ gần đây dường như phản ánh mong muốn có sẵn nguồn vốn để giữ cho đồng nhân dân tệ không kéo dài mức giảm 5,5% trong năm nay.

Một mặt, nó làm tăng nguy cơ Trung Quốc sẽ nhập khẩu lạm phát trong bối cảnh giá hàng hóa toàn cầu tăng cao. Mặt khác, nó làm tăng nguy cơ vỡ nợ bổ sung của các nhà phát triển bất động sản khi các khoản thanh toán nợ nước ngoài trở nên đắt đỏ hơn.

Tuy nhiên, như những hành động gần đây của chính phủ Trung Quốc và Buffett cho thấy, có thể sẽ có một cơn bão kinh tế thậm chí còn lớn hơn đang hình thành vào năm 2024. Do đó, một số biện pháp ngăn chặn có thể cần thiết.

(Nguồn: Aisa Times)