Quan hệ Mỹ-Trung mong manh hơn sau vụ khinh khí cầu bay vào không phận Mỹ

Hai nhà lãnh đạo của hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới đã gặp nhau trực tiếp lần đầu tiên dưới thời chính quyền Tổng thống Biden khoảng ba tháng trước và kế hoạch công du của Ngoại trưởng Blinken tới Trung Quốc lần đầu tiên đã được công bố sau đó.

Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành của Teneo, cho biết trong một ghi chú: "Tình trạng hòa dịu vừa chớm nở giữa Mỹ và Trung Quốc hiện đang ở trong tình trạng nguy cấp, nếu không muốn nói là đã chết hoàn toàn, và bất kỳ sự hòa hoãn nào trong tương lai cũng sẽ dễ bị trật bánh khỏi mối quan hệ bởi các vấn đề chính trị trong mỗi nước".

"Một câu hỏi quan trọng là tại sao chính quyền TT Biden lại quyết định công khai sự xuất hiện của quả khinh khí cầu này mà không phải những quả [được báo cáo] trước đó", chuyên gia Wildau nói.

"Câu trả lời vẫn chưa chắc chắn, nhưng chúng tôi nghi ngờ rằng không giống như những khinh khí cầu của Trung Quốc trước đây, các quan chức Mỹ tin rằng quả này chắc chắn sẽ bị công chúng phát hiện ngay cả khi không có xác nhận chính thức từ chính quyền", ông nói

Các đại diện của chính phủ Hoa Kỳ đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận của CNBC về quyết định tiết lộ sự xuất hiện của khinh khí cầu này cho công chúng.

Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cho biết một máy bay chiến đấu của Lực lượng Không quân Hoa Kỳ đã bắn hạ quả khinh khí cầu vào cuối tuần qua nó bay ra biển. Lãnh đạo đa số Chuck Schumer tại Thượng viện đã thông báo về một cuộc họp mật về Trung Quốc với tất cả các Thượng nghị sĩ sẽ được tổ chức vào ngày 15 tháng 2.

Thượng nghị sĩ Schumer tiết lộ rằng một khi vụ việc này (tiết lộ nguồn gốc của khinh khí cầu) được đưa ra công chúng, Trung Quốc có thể cố gắng điều khiển khinh khí cầu rời khỏi Hoa Kỳ ngay khi họ có thể", một thông cáo báo chí của đảng Dân chủ tại Thượng viện cho biết hôm Chủ nhật.

Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao Trung Quốc đều gọi động thái bắn hạ khinh khí cầu của Mỹ là một "phản ứng thái quá".

"Những gì Hoa Kỳ làm đã ảnh hưởng nghiêm trọng và làm tổn hại đến những nỗ lực và tiến bộ của cả hai bên trong việc ổn định quan hệ Trung-Mỹ", Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Xie Feng cho biết trong một tuyên bố công khai bằng tiếng Trung được đưa ra hôm thứ Hai.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trong nhiều tuyên bố rằng "khinh khí cầu" chủ yếu để nghiên cứu thời tiết và "đã đi chệch hướng so với kế hoạch" do gió và ngoài tầm kiểm soát của Trung Quốc.

Trong khi cuộc thảo luận về khinh khí cầu - bao gồm cả những vụ trong quá khứ - lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc, các cơ quan ngôn luận chính thức bằng tiếng Trung của Trung Quốc cho đến nay vẫn im lặng hơn. Một bản tin hàng đêm do nhà nước phát sóng vào Chủ nhật không đề cập đến việc khinh khí cầu bị bắn hạ.

Dali Yang, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago, cho biết: "Cả hai bên đều hiểu những thách thức và có lẽ cả hai bên đều lấy làm tiếc về những diễn biến của sự việc".

Cũng theo vị giáo sư này, giới lãnh đạo Trung Quốc đã có vẻ kiềm chế hơn và không muốn để tình huống này bùng phát quá mức cần thiết.

Trong vài ngày qua, cả hai quốc gia đã nhấn mạnh nhu cầu giao tiếp và đã thực hiện điều này ở cấp độ cao.

Ông Blinken đã nói chuyện hôm thứ Sáu với ông Vương Nghị - cựu Ngoại trưởng Trung Quốc, người gần đây đã được thăng chức lên một vai trò ngoại giao cấp cao hơn - theo thông tin từ cả hai nước.

Trong khi ông Blinken nói rằng sẽ không thích hợp để đến thăm Bắc Kinh vào thời điểm "có sự vi phạm rõ ràng chủ quyền của Hoa Kỳ và luật pháp quốc tế", ông sẽ tới thủ đô của Trung Quốc ngay khi điều kiện cho phép, theo một tuyên bố từ người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng đã có quá nhiều thay đổi khiến tình hình dễ dàng trở lại như trước khi xảy ra sự cố khinh khí cầu.

"Khủng hoảng khinh khí cầu tuần trước sẽ có tác động đáng kể đến quan hệ song phương và chắc chắn là dư luận Hoa Kỳ sẽ để tâm đến các chính sách đối với [Trung Quốc]", Roman Schweizer, Giám đốc điều hành Cơ quan hàng không vũ trụ và quốc phòng tại Cowen and Company's Washington Research Group, cho biết trong một báo cáo Chủ nhật.

"Các quốc gia do thám lẫn nhau — kẻ thù và bạn bè, sử dụng đủ loại phương pháp và công nghệ. Việc nó bị phát hiện là rủi ro", Schweizer nói. "Cuộc khủng hoảng khinh khí cầu có thể đã khiến CHND Trung Hoa bối rối đến mức họ sẽ tìm cách trả đũa, thay đổi câu chuyện hoặc nói một cách đơn giản là khiến nước Mỹ trở nên tồi tệ bằng cách nào đó".

Về phía Mỹ, ông cho rằng chính quyền TT Biden sẽ "gây sức ép cứng rắn hơn". Ông chỉ ra các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của chính quyền và các giới hạn tiềm năng đối với đầu tư của Hoa Kỳ vào Trung Quốc, cũng như những phát triển mới từ Hạ viện về Trung Quốc.

Trong chiến thắng lớn đầu tiên của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Kevin McCarthy, các thành viên của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đã bỏ phiếu áp đảo vào tháng 1 để thành lập Ủy ban tuyển chọn về Cạnh tranh chiến lược giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Hiện vẫn chưa rõ liệu ông McCarthy có đến thăm Đài Loan (Trung Quốc) như người tiền nhiệm của ông đã làm vào tháng 8 hay không, khiến Bắc Kinh nổi giận. Đài Loan là một hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh coi là một phần lãnh thổ của mình.

Hơn một nửa số người Mỹ đồng ý rằng Hoa Kỳ nên tiếp tục để các chính trị gia cấp cao đến thăm Đài Loan ngay cả khi điều đó gây tổn hại đến quan hệ song phương với Trung Quốc, Pew Research cho biết vào tháng 10.

Theo Pew Research: "Trong vài năm qua, ngày càng nhiều người Mỹ có quan điểm bất lợi về Trung Quốc" trong bối cảnh lo ngại về các chính sách của Trung Quốc về nhân quyền, quan hệ đối tác với Nga và các yếu tố khác.

Michael Hirson, Trưởng bộ phận nghiên cứu Trung Quốc tại 22V Research đã tóm tắt tác động của các sự kiện cuối tuần đối với quan hệ Mỹ-Trung trong một tweet:

"Tình tiết khinh khí cầu vừa thú vị vừa đáng lo ngại vì đó là giai đoạn của mối quan hệ Mỹ-Trung mà chúng ta đã bước vào - vô lý và cũng nguy hiểm".

(CNBC)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin