Ông Putin vạch ra ranh giới hạt nhân đỏ cho phương Tây

Nhưng một số người ở phương Tây đang hỏi: Liệu ông ấy có thực sự muốn nói điều đó không?

Câu hỏi này rất quan trọng đối với diễn biến của cuộc chiến. Nếu ông Putin đang lừa dối, như Ukraina và một số người ủng hộ nước này tin tưởng, thì phương Tây có thể cảm thấy sẵn sàng tăng cường hỗ trợ quân sự cho Kiev bất chấp các mối đe dọa từ Moscow.

Nếu ông nghiêm túc, sẽ có nguy cơ - Moscow đã nhiều lần tuyên bố và Washington thừa nhận - rằng cuộc xung đột có thể biến thành Thế chiến thứ ba. Trong một loạt tín hiệu cảnh báo mới nhất, ông Putin hôm thứ Tư đã mở rộng danh sách các kịch bản có thể dẫn đến việc Nga sử dụng vũ khí hạt nhân.

Ông nói, Nga có thể làm điều này để đáp trả một cuộc tấn công thông thường xuyên biên giới lớn liên quan đến máy bay, tên lửa hoặc máy bay không người lái. Một cường quốc hạt nhân đối thủ ủng hộ một quốc gia tấn công Nga sẽ bị coi là một bên tham gia cuộc tấn công đó.

Cả hai tiêu chí đó đều áp dụng trực tiếp cho tình huống sẽ phát sinh nếu phương Tây cho phép Ukraina tấn công sâu vào lãnh thổ Nga bằng các tên lửa tầm xa của phương Tây như ATACMS của Mỹ và Storm Shadows của Anh, điều mà ông Putin từng nói sẽ cần sự hỗ trợ của vệ tinh và nhắm mục tiêu của phương Tây.

Nikolai Sokov, một cựu nhà ngoại giao Liên Xô và Nga, cho biết: "Đó là một thông điệp rất rõ ràng: 'Đừng phạm sai lầm - tất cả những điều này có thể dẫn đến chiến tranh hạt nhân'".

Bahram Ghiassee, một nhà phân tích hạt nhân tại tổ chức tư vấn Henry Jackson Society có trụ sở tại London, đã liên kết thời điểm ông Putin đưa ra nhận xét với việc Ukraina vận động phương Tây mua tên lửa tầm xa và việc Tổng thống Volodymyr Zelensky đang đưa ra quan điểm của mình với Tổng thống Mỹ Joe Biden trong tuần này.

"Putin đang nói: hãy dừng lại ngay tại đó", Ghiassee nói.

'TỐNG TIỀN HẠT NHÂN'

Phản ứng từ Kyiv diễn ra nhanh chóng, với việc chánh văn phòng của Tổng thống Zelensky cáo buộc ông Putin "tống tiền hạt nhân".

Anton Gerashchenko, cựu cố vấn của Bộ trưởng Nội vụ Ukraina, cho biết trên X: "Theo tôi, đây lại là một trò lừa bịp khác và thể hiện sự yếu kém của Putin. Ông ấy sẽ không dám sử dụng vũ khí hạt nhân vì điều đó sẽ khiến ông ấy hoàn toàn bị ruồng bỏ".

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho rằng, cảnh báo của Putin là vô trách nhiệm và không đúng lúc, đồng thời đây không phải là lần đầu tiên ông "vung thanh kiếm hạt nhân".

Andreas Umland, một nhà phân tích tại Viện Quan hệ Quốc tế Thụy Điển, cáo buộc Putin đang chơi trò đấu trí. Ông viết: "Đây là một hoạt động PR mang tính tâm lý của Điện Kremlin, không có nhiều thực chất. Nó nhằm mục đích hù dọa lãnh đạo và cử tri các nước ủng hộ Ukraina".

Fabian Hoffmann, nghiên cứu sinh tiến sĩ và chuyên gia quốc phòng ở Oslo, cho biết ông không tin có thể bỏ qua những bình luận của Putin, nhưng điều quan trọng là không nên phản ứng thái quá.

Ông nói trên X: "Việc sử dụng hạt nhân của Nga chưa xảy ra. Mối lo ngại chỉ được đảm bảo khi Nga ra hiệu về sự chuẩn bị thực sự".

Hoffmann cho biết, các bước tiếp theo có thể là loại bỏ đầu đạn khỏi kho lưu trữ và ghép chúng với các phương tiện vận chuyển để thực hiện một cuộc tấn công chiến thuật, trước khi bắt đầu chuẩn bị cho việc sử dụng hạt nhân quy mô lớn bằng cách chuẩn bị sẵn sàng các hầm chứa và đặt máy bay ném bom trong tình trạng báo động - tất cả những điều mà cơ quan tình báo Mỹ sẽ phát hiện.

Và chuyên gia an ninh Nga Mark Galeotti viết: "Nói chuyện thì dễ dàng và có tác động chính trị, nhưng bằng chứng về việc sẵn sàng sử dụng vũ khí hạt nhân thực sự lại không có và là điều chúng tôi có thể phát hiện nếu nó xảy ra".

HẠ NGƯỠNG

Tuy nhiên, ông Putin đã nói cụ thể hơn trước đây về các tình huống có thể thúc đẩy việc sử dụng hạt nhân. Người phát ngôn của ông hôm thứ Năm cho biết, những bình luận của ông nhằm mục đích gửi tín hiệu tới các nước phương Tây rằng sẽ gặp hậu quả nghiêm trọng nếu họ tham gia vào các cuộc tấn công vào Nga.

Đồng thời, những thay đổi được công bố không đáp ứng được những gì một số nhà bình luận diều hâu đã kêu gọi. Người nổi tiếng nhất trong số họ, Sergei Karaganov, đã lập luận rằng một cuộc tấn công hạt nhân có giới hạn ở châu Âu sẽ "làm tỉnh táo" các kẻ thù của Nga và khiến họ coi trọng việc răn đe hạt nhân của mình.

Về mặt thực tế, những thay đổi này đã mở rộng chiếc ô hạt nhân của Nga tới nước láng giềng Belarus, một đồng minh thân cận. Ví dụ, họ hạ thấp ngưỡng sử dụng hạt nhân bằng cách tuyên bố rằng điều đó có thể xảy ra để đáp trả một cuộc tấn công thông thường gây ra "mối đe dọa nghiêm trọng đối với chủ quyền của chúng ta".

Trước đây, học thuyết hạt nhân nói về mối đe dọa đối với "sự tồn tại của nhà nước".

Tổng thống Putin đưa ra thông báo này trong một đoạn video dài 4 phút, trong đó ông được nhìn thấy đang nói chuyện với 9 thành viên của một hội đồng an ninh họp hai lần một năm để thảo luận về răn đe hạt nhân.

Ông cho biết việc sử dụng hạt nhân là một biện pháp cực đoan và Nga luôn tiếp cận vấn đề này một cách có trách nhiệm.

Các bộ trưởng và giám đốc tình báo chăm chú lắng nghe, thỉnh thoảng lại bồn chồn hoặc xáo trộn giấy tờ. Một người tham gia - Alexei Likhachev, người đứng đầu tập đoàn hạt nhân nhà nước Rosatom - đã ghi chép chi tiết.

Nhưng người nhận thực sự thông điệp của Putin là ở Kiev, Washington và London.

Yevgeny Minchenko, một nhà tư vấn chính trị người Nga, cho biết việc thúc đẩy học thuyết sửa đổi là một thông điệp thẳng thắn gửi tới Ukraina và phương Tây không leo thang chiến tranh sâu hơn vào Nga.

Ông ta nói: "Nếu bạn cố gắng giết chúng tôi bằng bàn tay của người được ủy quyền, chúng tôi sẽ giết cả người được ủy quyền của bạn và bạn".

Sergei Markov, cựu cố vấn của Điện Kremlin, cho biết những thay đổi này đã mở ra cơ hội cho Nga sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật trên chiến trường trong một số tình huống nhất định, cụ thể là chống lại Ukraina.

Markov cho biết trên blog chính thức của mình: "Ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân đã được hạ xuống. Giờ đây, Nga sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân dễ dàng hơn".

"Lý do thay đổi học thuyết hạt nhân là do mối đe dọa leo thang toàn diện từ phương Tây. Phương Tây chắc chắn rằng Nga sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật trước. Nga hiện nói rằng họ sẵn sàng làm như vậy".

Markov gợi ý rằng Nga có thể sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật chống lại Ukraina hoặc các căn cứ không quân ở Romania hoặc Ba Lan nếu máy bay chiến đấu của Ukraina xuất kích từ đó và nếu Kiev - được hỗ trợ bởi vệ tinh của Mỹ hoặc Anh - sử dụng máy bay phản lực để tấn công chính Moscow hoặc các khu vực ở miền trung nước Nga.

'KHÔNG ĐƯỢC TÔN TRỌNG'

Igor Korotchenko, một nhà phân tích quân sự thường xuất hiện trên truyền hình nhà nước, cho biết những thay đổi này là cần thiết vì phương Tây đã phớt lờ hàng loạt tín hiệu cảnh báo trước đó về tình trạng leo thang hơn nữa, bao gồm cả cuộc tập trận của Nga vào mùa hè nhằm diễn tập sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật.

"Chúng tôi thấy rằng các đối thủ phương Tây không còn tôn trọng bất kỳ 'ranh giới đỏ' nào nữa, tin rằng bất kỳ hành động nào nhằm trang bị vũ khí cho Ukraina và các cuộc tấn công do phương Tây hỗ trợ nhằm vào các cơ sở nằm sâu trong lãnh thổ Nga sẽ không gặp phải leo thang hạt nhân", Korotchenko nói với nhật báo Izvestia.

Vladimir Avatkov, người nằm trong cơ quan chính thức đưa ra lời khuyên cho ông Putin về quan hệ quốc tế, cho biết việc công bố những thay đổi trong học thuyết đã cho phép Moscow đi trước bất kỳ quyết định nào của phương Tây về tên lửa cho Ukraina.

"Hãy để họ suy nghĩ ngay bây giờ", ông nói trên Telegram. "Đây là một nỗ lực không chỉ để cảnh báo họ mà còn để trả lại cho họ nỗi sợ hãi rằng họ đã hoàn toàn thua cuộc. Và thậm chí có thể là một số suy nghĩ chiến lược".

Những thay đổi này được những người theo chủ nghĩa dân tộc Nga và các blogger chiến tranh hoan nghênh mạnh mẽ, một số người từ lâu đã ủng hộ Moscow sử dụng vũ khí hạt nhân để buộc Ukraina đầu hàng, và dẫn đến một cuộc thảo luận về điều gì có thể gây ra phản ứng hạt nhân.

Dmitry Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga và là cựu tổng thống, cảnh báo rằng những lời nói của ông Putin sẽ khiến Ukraina và phương Tây phải dừng lại để suy nghĩ.

Ông nói trong một tuyên bố: "Chính sự thay đổi trong các điều kiện pháp lý đối với việc sử dụng các thành phần hạt nhân của nước ta có thể làm nguội đi sự nhiệt thành của những đối thủ vẫn chưa mất đi ý thức tự bảo vệ".

"PHƯƠNG TÂY NHƯ NHỮNG ĐỨA TRẺ"

Sokov, cựu nhà ngoại giao Nga, cho biết Moscow có cảm giác thất vọng rõ ràng khi phương Tây dường như phớt lờ nhiều cảnh báo hạt nhân của nước này.

Ông nói rằng khi Nga tổ chức ba đợt tập trận trong năm nay để mô phỏng việc chuẩn bị phóng tên lửa hạt nhân chiến thuật, đã có những lời phàn nàn trên giới truyền thông và giới chuyên gia rằng các nước phương Tây đã không chú ý.

"Vì vậy bây giờ họ quyết định tăng cường tín hiệu", Sokov nói. "Putin cho rằng phương Tây giống như những đứa trẻ nhỏ và bạn phải giải thích mọi điều nhỏ nhặt vì họ không hiểu được".

Sokov cho biết, ông lo ngại về "cuộc nói chuyện lỏng lẻo" giữa các chính trị gia và nhà bình luận cho rằng phương Tây đã vượt qua một loạt ranh giới đỏ của Nga mà không bị trừng phạt - chẳng hạn bằng cách cung cấp cho Ukraina xe tăng và máy bay chiến đấu F-16 - và rằng những cảnh báo của Moscow có thể nên được bỏ qua.

Ông nói, trên thực tế, phương Tây vẫn chưa vi phạm hai ranh giới đỏ mà Nga đã nêu rõ: Gửi quân NATO đến chiến đấu ở Ukraina và để Ukraina bắn tên lửa tầm xa của phương Tây vào Nga.

"Làm sao chúng ta có thể biết ông Putin sẽ phản ứng thế nào nếu cho đến nay chúng ta chưa thực sự vượt qua bất kỳ ranh giới đỏ nào của Nga?", ông nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, lập luận rằng cách tiếp cận như vậy dựa trên phỏng đoán chứ không phải dữ liệu. 

"Tôi thực sự lo ngại về tất cả những cuộc nói chuyện lỏng lẻo, chính xác là vì chúng tôi đang đối đầu với một tình huống hoàn toàn xa lạ với chúng tôi... Nếu bạn không tính đến rủi ro, bạn có thể gặp phải một bất ngờ rất đáng tiếc", Sokov nói.

(Nguồn: Reuters)