Những người phụ nữ thời chiến ở Ukraina

Luật pháp Ukraina trước đây cấm phụ nữ làm những công việc được cho là nguy hiểm như khai thác dưới lòng đất, rèn kim loại nóng và vận hành máy móc hạng nặng.

Sau khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraina hồi tháng 2/2022, hàng nghìn nam giới nước này đã rời bỏ công việc để lên đường nhập ngũ. Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tuyên bố thiết quân luật, đình chỉ thực thi luật pháp hiện hành. Sự vắng bóng của nam giới Ukraina khiến phụ nữ nước này chuyển sang đảm đương những công việc cần sức khỏe và ẩn chứa nguy hiểm.

Trở lại Bakhmut, nơi diễn ra một trong những trận chiến tàn khốc nhất của chiến tranh, Oksana, 49 tuổi, là giáo viên dạy múa tại một trường nội trú dành cho trẻ em nghèo khó. Sau khi ngôi nhà và quê hương cũ bị phá hủy, trường học đóng cửa và những người thân nhất của cô qua đời, Oksana đã trở thành một thợ khai thác than.

Oksana nói, cô ấy đã tạm dừng cuộc sống của mình. Covid-19 đã cướp đi mẹ cô hai năm trước. Chiến sự nổ ra đã làm cha và con trai cô phải ra chiến trường. "Tôi đắm mình vào công việc. Công việc giúp tôi quên đi những ký ức đau khổ khi vùi mình xúc than", cô nói, ở độ sâu 480 mét dưới vùng ngoại ô Ternivka, một thị trấn ở miền Đông Ukraina. 

Cuộc xung đột đã làm đảo lộn cuộc sống của vô số người Ukraina cũng như thị trường lao động của nước này. 

Khoảng 4,8 triệu người gần như mất việc chỉ sau một đêm. Tỷ lệ thất nghiệp ước tính đã giảm xuống 18,4% vào tháng 10 năm nay, từ mức hơn 30% vào mùa xuân năm 2022, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức trước chiến tranh. 

Theo một cuộc khảo sát, 17% công nhân Ukraina đã thay đổi nghề nghiệp kể từ khi bắt đầu chiến tranh. Hàng trăm ngàn người đã phải nhập ngũ. Các quan chức Mỹ ước tính ít nhất 70.000 binh sĩ Ukraina đã thiệt mạng trong cuộc chiến và có tới 120.000 người khác bị thương. Khi ngày càng có nhiều người Ukraina được gọi đi xung quân, nhu cầu về lao động trong các lĩnh vực mà trước đây nam giới thống trị cũng ngày càng tăng.

Chiến sự giao tranh ác liệt đã khiến việc thu thập dữ liệu trở nên bất khả thi. Nhưng có những dấu hiệu cho thấy phụ nữ ngày càng trở thành nguồn lực cho nền kinh tế đang gặp khó khăn của Ukraina. 

Yulia Svyrydenko, Bộ trưởng Kinh tế nước này, cho biết trong số 36.000 công ty vừa và nhỏ được đăng ký tại Ukraina trong năm nay có đến 51% do phụ nữ điều hành. Ngày càng có nhiều phụ nữ bắt đầu làm việc trong ngành công nghiệp, xây dựng và khai thác mỏ. Cô nói: "Chúng ta sẽ thấy điều này ở quy mô lớn hơn khi Ukraina bắt đầu tái thiết".

Trong những năm tới, Ukraina sẽ cần một đội quân bác sĩ và nhà tâm lý học để chăm sóc các cựu chiến binh, bao gồm hàng nghìn người bị cụt tứ chi và binh lính bị chấn thương. Và hầu hết những người chăm sóc đó sẽ là phụ nữ. Các lĩnh vực năng lượng, vận tải và quốc phòng, được kỳ vọng sẽ đóng một vai trò to lớn trong nền kinh tế sau chiến tranh, cũng chắc chắn sẽ thu hút nhiều lao động nữ hơn.

Tại khu liên hợp khai thác mỏ gần Ternivka, khi hàng trăm thợ mỏ lên đường nhập ngũ, chiếm khoảng 1/10 tổng lực lượng lao động, giám đốc Dmytro Zabielin đã đề xuất cho phụ nữ tham gia vào công việc dưới hầm khai thác để bù đắp sự thiếu hụt này. 

Trước chiến tranh, khu mỏ đã tuyển dụng phụ nữ nhưng không ai làm việc dưới lòng đất. Nhưng hiện giờ, hơn 100 công nhân mới hiện đang làm công việc đó là phụ nữ. 

Khai thác than là công việc nguy hiểm, vất vả. Chiến tranh đã làm cho điều đó thậm chí còn nhiều hơn thế. Trong thời gian mất điện do các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraina vào mùa đông năm ngoái, các thợ mỏ Ternivka đã phải đi bộ xa tới 7 km, sau đó leo lên 680 mét bằng thang thoát hiểm để lên mặt đất. Nhờ có máy phát điện mới, giờ đây các mỏ có thể giữ cho tàu và thang máy chạy đủ lâu để đảm bảo lối ra ít tổn thương nhất có thể. 

Phụ nữ thường chiếm tỷ lệ cao trong giáo dục ở Ukraina, công việc nội trợ và du lịch, những ngành nghề thường có mức lương thấp. Khoảng cách về lương theo giới đã thu hẹp từ 26% vào thời điểm 7 năm trước xuống còn 18,6% như hiện nay, nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mức trung bình của EU (12,7% vào năm 2021). 

Cho đến cuối năm 2017, khi đạo luật có từ thời Liên Xô - đã cấm phụ nữ làm 450 nghề, từ lái xe tải đến thợ hàn, đã bị bãi bỏ. Năm sau, Ukraina trao cho phụ nữ trong lực lượng vũ trang những quyền tương tự như nam quân nhân. Khoảng 43.000 phụ nữ hiện đang phục vụ trong lực lượng vũ trang, trong đó có 5.000 người ở các vị trí chiến đấu.

Những khuôn mẫu vẫn tồn tại. "Phụ nữ nên theo đuổi tham vọng của mình ở những lĩnh vực khác", ông Zabielin, giám đốc mỏ, trầm ngâm trong văn phòng của mình. "Người phụ nữ là người trụ cột của tổ ấm và gia đình". 

Nhưng ông thừa nhận rằng, mỏ có thể sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thuê thêm phụ nữ. Nhiều người đàn ông sẽ không bao giờ trở về từ mặt trận và Ukraina sẽ phải duy trì một đội quân lớn ngay cả sau khi chiến tranh kết thúc. "Người hàng xóm của chúng tôi, sẽ không đi đâu cả", ông nói, ám chỉ đến Nga. 

Oksana nhớ cuộc sống cũ và công việc cũ nhưng cô không có ý định rời bỏ công việc mới. Cô nói, cô đã quen với tiếng ồn, bóng tối, bụi bặm và lối đi dài dưới lòng đất. "Nó không còn đáng sợ như chiến tranh nữa". 

(Nguồn: Economist)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin