Người Ai Cập đang mua bán vàng chỉ để 'tồn tại'

Bên trong cửa hàng ốp gỗ ở khu chợ Khan el-Khalili nổi tiếng ở Cairo, giá vàng đang sụt giảm nhanh chóng và Rania Hussein cảm thấy tương lai đang tuột khỏi tầm tay mình.

Cô và mẹ nhìn người buôn vàng cân chiếc vòng cổ và ba chiếc vòng tay mà họ mang đến. Đây là những món trang sức mà Hussein đã mua làm quà cho mẹ mình cách đây 5 năm nhưng giờ phải bán để trang trải chi phí cho đám cưới của anh trai cô. 

Cuộc khủng hoảng kinh tế và lạm phát tăng cao đã càn quét Ai Cập trong hơn hai năm khiến nhiều gia đình không còn lựa chọn nào khác. Nhiều năm quản lý kinh tế yếu kém đã lên đến đỉnh điểm vào năm 2022, khi việc Nga xung đột Ukraina đã đẩy Ai Cập vào một cuộc khủng hoảng tài chính, và cuộc chiến gần đây ở Gaza chỉ làm nỗi đau càng thêm sâu sắc. 

Tình hình này đã đảo lộn các cửa hàng trang sức và vàng miếng thường yên bình của Khan el-Khalili. Trong hai năm qua, các nhà đầu cơ mua vàng giảm trên thị trường khi đồng tiền Ai Cập sụt giá đã thúc đẩy nhu cầu về vàng như một nơi trú ẩn an toàn trước tình trạng hỗn loạn.

Mặc dù giá kim loại nhìn chung tăng lên bất chấp sự đảo chiều thường xuyên, nhưng giá trị của nó lại giảm và tăng theo nhu cầu, tùy thuộc vào sự biến động thất thường của tin tức kinh tế hàng ngày, một sự biến động khiến cả người mua kẻ bán đều bối rối.

Nhưng có vẻn như Ai Cập đã tìm được 'huyết mạch' để cứu nước này khỏi sự hủy hoại tài chính sắp xảy ra. Cuối tháng trước, nước này đã ký một thỏa thuận trị giá 35 tỷ USD với Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất để phát triển một thành phố và điểm đến du lịch mới trên bờ biển Địa Trung Hải của Ai Cập.

Chỉ trong vòng vài giờ sau khi thỏa thuận được công bố, đồng bảng Ai Cập mạnh lên, giá trị thị trường chợ đen của đồng USD giảm và giá vàng cũng giảm theo.

Các nhà phân tích cho biết, nếu kế hoạch trên thành hiện thực, thì khoản tiền mặt cùng với thỏa thuận cứu trợ mới với Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự kiến trong vòng vài tuần tới sẽ giúp Ai Cập ổn định nền kinh tế. Nó sẽ giúp đất nước tránh được tình trạng vỡ nợ, thanh toán lượng tồn đọng hàng nhập khẩu cần thiết và giảm giá trên thị trường chợ đen bằng đồng USD được tạo ra do thiếu ngoại tệ.

Nhưng đối với người Ai Cập, thiệt hại đã xảy ra.

Khi họ chứng kiến giá trị tiền lương và tiền tiết kiệm của mình bốc hơi trong hai năm qua, người nghèo thiếu thốn thực phẩm, tầng lớp trung lưu rút con cái họ khỏi những trường tốt để học những trường rẻ hơn hoặc miễn phí, và ngay cả những người khá giả cũng không có kỳ nghỉ và bữa ăn ngoài. Hàng triệu người rơi vào cảnh nghèo đói.

"Không có gì đảm bảo rằng giá vàng sẽ tăng, nhưng đồ nội thất thì đang giảm đấy", Hussein nói khi ngồi trong cửa hàng trong chợ và giải thích lý do tại sao bà quyết định bán hết số vàng gia đình đang có. Cô thở dài và nói thêm, "Mọi thứ đều là một trò đùa". 

Sự hỗn loạn đã biến nhiều người thành những nhà đầu cơ bất đắc dĩ, cuộc sống của họ bị chi phối bởi những điều không chắc chắn và tin đồn. Việc kiểm tra giá chợ đen của đồng USD đã trở nên phổ biến như việc xem dự báo thời tiết.

Trên giấy tờ, Hussein sẽ thu được nhiều hơn số tiền bà đã trả cho số vàng 5 năm trước, nhưng hai năm lạm phát tràn lan và đồng bảng trượt giá có thể sẽ hủy bỏ mọi khoản lãi. Giá của nhiều hàng hóa hiện được xác định theo giá trị thị trường chợ đen của đồng USD, đã tăng lên khoảng 70 bảng Anh đổi 1 USD vào tháng trước, so với khoảng 16 bảng trước cuộc khủng hoảng. Mẹ của Hussein, bà Tamrihan Abdelhadi, cho biết: "Ngay cả những người bán rau cũng lo lắng về giá đồng USD. Mọi người đều định giá bằng USD". 

Kể từ đầu năm 2022, tình trạng khan hiếm ngoại tệ do xung đột Nga - Ukraina và gánh nặng nợ nần của Ai Cập đã khiến lạm phát lên mức cao kỷ lục, giá trị đồng nội tệ giảm mạnh xuống mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Cuộc chiến ở Gaza đã làm sâu sắc thêm cuộc khủng hoảng, đe dọa ngành du lịch, nguồn ngoại tệ quan trọng và làm giảm một nửa doanh thu USD của Ai Cập từ Kênh đào Suez khi lực lượng dân quân Houthi do Iran hậu thuẫn đã tấn công các tàu ở Biển Đỏ.

Ai Cập nhập khẩu dầu, lúa mì và nhiều hàng hóa khác và phải thanh toán bằng USD. Điều đó đã làm cho đồng tiền của Mỹ vừa không thể thiếu vừa khan hiếm, tạo ra một thị trường chợ đen u ám, trong đó giá trị của đồng USD vượt xa tỷ giá hối đoái do chính phủ đặt ra một cách giả tạo là khoảng 31 bảng Anh đổi 1 USD.

Tìm kiếm những bến đỗ tài chính an toàn, những người Ai Cập có tiền tiết kiệm bắt đầu đầu tư vào vàng, bất động sản và ô tô - bất cứ thứ gì họ nghĩ sẽ giữ giá trị tốt hơn đồng bảng Ai Cập. 

Saeed Imbaby, người sáng lập iSagha, một sàn giao dịch vàng, cho biết: "Theo truyền thống, người Ai Cập mua trang sức bằng vàng như một chiến lược tiết kiệm dài hạn, nhưng các nhà đầu cơ giờ đây đã chuyển sang tiền xu và thỏi để cố gắng kiếm lợi nhuận nhanh chóng". 

Nhu cầu về vàng tăng gấp đôi và sau đó tăng lên, đẩy giá lên cao. Thị trường sốt đến mức vào tháng 11, chính phủ tuyên bố đang hợp tác với một công ty công nghệ tài chính để lắp đặt máy ATM phân phối vàng miếng thay vì tiền mặt.

Nermin Nizar, 52 tuổi, một phiên dịch viên ở Cairo, cho biết trước khi giá trị đồng bảng Anh bắt đầu trượt dốc: "Tôi chưa bao giờ nghĩ đến vàng, thậm chí cả đồ trang sức. Nhưng trong cơn hoảng loạn này, tôi cần bất cứ thứ gì có thể để bảo vệ giá trị đồng tiền của mình".

Hoạt động đầu cơ đã tàn phá thị trường vàng Khan el-Khalili khi các chủ cửa hàng phải đối mặt với mức giá luôn biến động của nguyên liệu thô mà họ mua để chế tác trang sức, từ nhẫn, dây chuyền đến hoa tai. Nhiều người đã ngừng bán hoàn toàn.

Amir Salah, chủ một cửa hàng trang sức vàng nhỏ, cho biết: "Tôi không thể làm được gì vì không có giá ổn định để bán. Tôi thậm chí còn không hiểu được nhiều chuyện đang xảy ra". 

Việc ngăn chặn nền kinh tế của quốc gia đông dân nhất Trung Đông khỏi sụp đổ cũng đặt ra yêu cầu cấp bách mới đối với các đối tác phương Tây của Ai Cập trong bối cảnh cuộc chiến ở Gaza. IMF đã thông báo rằng họ sẽ tăng khoản vay trị giá 3 tỷ USD đã được thống nhất trước đó trong vòng vài tuần tớ , với số tiền dự kiến lên tới khoảng 8 tỷ USD, theo 5 nhà ngoại giao ở Cairo được thông báo về các cuộc đàm phán.

Nhưng có rất ít thông tin chi tiết về thỏa thuận với Emirates. Các nhà phân tích cho biết, các quỹ này sẽ ngăn chặn tình trạng vỡ nợ, nhưng Ai Cập có nguy cơ xảy ra một cuộc khủng hoảng khác nếu nước này không thực hiện những cải cách có ý nghĩa nhằm cắt giảm chi tiêu, thu hút thêm đầu tư tư nhân, sản xuất nhiều hàng xuất khẩu hơn và giảm bớt sự thống trị của quân đội đối với nền kinh tế.

Trước thỏa thuận này, áp lực kinh tế ngày càng tăng đã buộc chính phủ phải thực hiện một số thay đổi, bao gồm cả việc đóng băng một số dự án lớn tốn kém. Nhưng Ai Cập hiện vẫn chưa có nhiều động lực hơn để thay đổi hướng đi.

Tarek Tawfik, Chủ tịch Phòng thương mại Mỹ ở Ai Cập, cho biết thỏa thuận này là yếu tố thay đổi cuộc chơi". "Nhưng vấn đề là số tiền đó sẽ được sử dụng như thế nào?", ông băn khoăn.

(Nguồn: NYT)