Kinh tế Trung Quốc và nỗi lo giảm phát

Kinh tế thế giới

15/07/2023 15:57

Trong khi các ngân hàng trung ương ở các nước phát triển vật lộn với lạm phát cao, thì Trung Quốc lại gặp phải vấn đề ngược lại - nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang đối mặt với giảm phát.

Theo dữ liệu mới nhất Bắc Kinh công bố đầu tuần này, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 6 của Trung Quốc không thay đổi so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, lạm phát tại Mỹ tháng 6/2022 lên tới 9,1% và tháng 6 năm nay giảm xuống còn 3% sau các lần mạnh tay tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) suốt hơn một năm qua.

Thậm chí ngay cả Nhật Bản, quốc gia từng chìm trong giảm phát, cũng ghi nhận tỷ lệ lạm phát 3,2% trong tháng 5.

Các nền kinh tế phát triển đã bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề bởi giá năng lượng và lương thực tăng vọt khi xung đột Nga-Ukraina vào năm ngoái, nhưng các biện pháp kiểm soát giá năng lượng ở Trung Quốc đã bảo vệ họ khỏi những biến động tồi tệ nhất đó.

Nhưng đổi lại, nước này đối mặt rủi ro giảm phát do nhu cầu tiêu dùng cũng như đầu tư tư nhân yếu sau khi nền kinh tế mở cửa trở lại sau thời gian dài áp đặt các biện pháp phóng chống dịch COVID-19 hà khắc.

Kinh tế Trung Quốc và nỗi lo giảm phát - Ảnh 1. — Trung Quốc là nền kinh tế lớn cuối cùng mở cửa trở lại sau đại dịch với việc gỡ bỏ các biện pháp hạn chế vào tháng 12/2022 - Ảnh: Bloomberg

Theo Financial Times, việc Trung Quốc sẵn sàng công bố số liệu tổng sản phẩm trong nước (GDP) vào tuân tới. Các nhà kinh tế đang theo dõi sát sao các tín hiệu về sức khỏe nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và liệu các nhà hoạch định chính sách nước này sẽ làm gì để phục hồi nền kinh tế.

"Điều quan trọng là nhu cầu nội địa (của Trung Quốc) thực sự rất yếu và điều này lý giải cho tâm lý tiêu cực", bà Alicia Garcia Herrero, nhà kinh tế trưởng về châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis, nhận xét.

Vì sao Trung Quốc đi ngược xu hướng lạm phát toàn cầu?

Trung Quốc là nền kinh tế lớn cuối cùng mở cửa trở lại sau đại dịch với việc gỡ bỏ các biện pháp hạn chế vào tháng 12/2022. Cũng giống các quốc gia khác, nước này ứng phó với các tác động kinh tế tiêu cực do đại dịch bằng các chính sách tài khóa và tiền tệ.

Năm 2020, Bắc Kinh phát hành đợt trái phiếu trị giá 1.000 tỷ Nhân dân tệ (tương đương 140 tỷ USD), điều hành thâm hụt ngân sách ở mức 3,6% GDP, đồng thời giảm lãi suất 0,3 điểm phần trăm.

Sang năm 2022, Bắc Kinh đưa ra các chính sách gần như tài khóa (quasi-fiscal) trị giá khoảng 1.400 tỷ Nhân dân tệ thông qua hệ thống ngân hàng nhà nước - theo nghiên cứu của ngân hàng Citi.

Nước này cũng cho phép các chính quyền địa phương phát hành nhiều trái phiếu hơn và giảm lãi suất thêm 0,2%.

Tuy nhiên, kích thích tài chính của Bắc Kinh chủ yếu được chuyển đến các lĩnh vực như chi tiêu cơ sở hạ tầng và doanh nghiệp dưới hình thức giảm thuế, cắt giảm các khoản thanh toán an sinh xã hội bắt buộc đối với tiền lương và các biện pháp khác nhằm ngăn chặn mất việc làm.

Ngược lại, Mỹ đã đưa ra một kế hoạch kích thích tài chính và tiền tệ lớn hơn nhiều, với việc người tiêu dùng Mỹ nhận được một phần tiền thưởng dưới dạng thanh toán trực tiếp và trợ cấp thất nghiệp.

Mỹ và các nước phương Tây khác cũng chịu ảnh hưởng bởi các vấn đề liên quan tới nguồn cung do thiếu lao động và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Còn tại Trung Quốc, "công xưởng của thế giới", các vấn đề liên quan tới chuỗi cung ứng ít hơn. Người dân nước này phải ở nhà trong thời gian dài hơn do đại dịch, còn doanh nghiệp đóng cửa dẫn tới tình trạng thất nghiệp nhiều hơn và tác động sâu sắc tới tài chính của các hộ gia đình.

Ngoài ra, cuộc khủng hoảng trên thị trường bất động sản cũng ảnh hưởng tới giá cả hàng hóa, làm giảm lạm phát giá đối với các nhà sản xuất.

Đồng thời, nhiều chính quyền địa phương nổi lên từ đại dịch chìm trong nợ nần. Khu vực tư nhân bị dư thừa công suất và cảm nhận được nhu cầu yếu của người tiêu dùng nên họ không sẵn sàng đầu tư.

"Trung Quốc đang đứng trên bờ vực rơi vào 'bẫy niềm tin' do họ tự tạo ra khi những xung lực ban đầu của việc mở cửa trở lại bắt đầu suy yếu", các nhà phân tích của Citi viết trong một báo cáo gần đây.

Sự nguy hiểm của giảm phát với Trung Quốc?

Các nhà phân tích cho biết mối nguy hiểm đối với các nhà hoạch định chính sách là nếu xu hướng giảm phát ăn sâu vào kỳ vọng của người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Các công ty sẽ tiếp tục giữ lại đầu tư khi lợi nhuận cạn kiệt trong khi người tiêu dùng sẽ chi tiêu ít hơn do lo lắng về an ninh việc làm và giá bất động sản tiếp tục giảm.

Financial Times đưa tin, thị trường bất động sản, xuất hiện nhiều bằng chứng cho thấy, sau thời gian ổn định hồi đầu năm, lĩnh vực này đang tiếp tục rơi vào vòng xoáy đi xuống.

Theo Nomura, lượng giao dịch tính theo diện tích sàn tại Trung Quốc trong tháng 6 đã giảm 19,2% so với cùng kỳ năm ngoái, sâu hơn so với mức giảm 3,5% của tháng 5.

Số liệu này được đưa ra dựa mẫu nghiên cứu từ 330 thành phố được thực hiện bởi công ty dịch vụ dữ liệu Wind.

Các nhà kinh tế cảnh báo về khả năng giá tiêu dùng yếu hơn nữa. Mặc dù tỷ lệ lạm phát chung của Trung Quốc không thay đổi trong tháng 6, nhưng lạm phát cơ bản - loại trừ giá lương thực và năng lượng dễ biến động - đã giảm 0,1% so với một tháng trước đó, "điều này có thể cho thấy đà phục hồi tiêu dùng đã mất đi", HSBC cho biết.

Giá thực phẩm cũng không ổn định: chẳng hạn như giá thịt lợn giảm đã ảnh hưởng đến giá tiêu dùng trong tháng 6 do nguồn cung mạnh trong khi nhu cầu yếu.

Dù lạm phát được dự báo sẽ tăng nhẹ trong những tháng tới, nhưng do hiệu ứng từ cơ sở so sánh thấp, nhiều nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh cần hành động để hỗ trợ nền kinh tế đi đúng hướng.

"Việc nới lỏng hơn nữa chính sách với nhà ở và cơ sở hạ tầng - có thể được thực hiện trong vài tuần tới - sẽ rất quan trọng nhằm ổn định nhu cầu", các nhà phân tích của Morgan Stanley viết trong một báo cáo nghiên cứu mới đây.

Chính phủ đã làm gì?

Gần như ngay sau khi dữ liệu giá tiêu dùng được công bố hôm đầu tuần, Bắc Kinh đã gia hạn một gói biện pháp về tín dụng dành cho các nhà phát triển bất động sản nhằm ngăn chặn đà giảm giá của thị trường nhà đất.

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã giảm lãi suất 10 điểm phần trăm. Nhiều nhà phân tích dự báo ngân hàng này sẽ tiếp tục giảm lãi suất trong quý 3 để duy trì tăng trưởng tín dụng.

Các nhà phân tích đang dồn chú ý vào cuộc họp của Bộ Chính trị Trung Quốc trong tháng này và dự báo sẽ có thêm các biện pháp hỗ trợ nền kinh tế được đưa ra.

Theo nguyên Bộ trưởng Bộ Tài chính Trung Quốc Lou Jiwei, Chính phủ nên tăng thâm hụt ngân sách của năm 2023 thêm 1.500-2.000 tỷ Nhân dân tệ để hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

"Các biện pháp hỗ trợ, cùng với việc gỡ bỏ các hạn chế về cho vay thế chấp mua nhà và rào cản mua nhà, là cần thiết để đưa nền kinh tế phục hồi bền vững", ông Lou nói trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ China Daily.

Hôm 14/7, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã gợi mở về việc hỗ trợ chính sách nhiều hơn cho nền kinh tế, đồng thời kêu gọi sự kiên nhẫn trong việc chờ đợi đà phục hồi diễn ra.

Các quan chức hàng đầu của PBOC cho biết, họ có đủ dư địa để nới lỏng chính sách tiền tệ nếu cần thiết và gợi ý về khả năng điều chỉnh tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các ngân hàng và nới lỏng hơn nữa các biện pháp kiểm soát thị trường bất động sản.

Trao đổi với các phóng viên, Phó Thống đốc PBOC Liu Guoqiang cho biết: "Chúng tôi vẫn còn dư địa chính sách để đối phó với những thách thức và thay đổi bất ngờ… Chúng ta cần kiên nhẫn và tin tưởng vào sự tăng trưởng liên tục và ổn định của nền kinh tế".

Ông cho biết, Trung Quốc sẽ thực hiện chính sách tiền tệ có mục tiêu và mạnh mẽ, đồng thời tăng cường điều chỉnh chính sách phù hợp.

Theo đó, PBOC sẽ điều chỉnh tốc độ và cường độ của nguồn cung tiền một cách kịp thời, đẩy chi phí tài chính xuống thấp hơn và tăng cường hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ cũng như các lĩnh vực xanh và sáng tạo.