Chuyên gia: Trung Quốc đang rơi vào bẫy giảm phát

Theo nhân đinh của ông Yao Wei và ông Michelle Lam, chuyên gia kinh tế đang làm việc tại Societe Generale thì, nếu chúng ta đúng về việc Trung Quốc đang rơi vào giai đoạn giảm nợ và giảm phát, thì chính sách tối ưu có lẽ sẽ là đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc nợ và cung cấp thu nhập trực tiếp hoặc hỗ trợ tiêu dùng cho các hộ gia đình.

Sự phục hồi mở cửa trở lại của Trung Quốc đã gây thất vọng cho đến nay. Sau khi phục hồi khá tốt trong quý 1/2023, các chỉ số hoạt động đều chậm lại đáng kể ngoại trừ lĩnh vực dịch vụ, cho thấy sự yếu kém của nhu cầu trong nước.

Tồi tệ hơn, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy lĩnh vực bất động sản có thể gặp nguy cơ suy thoái kép. Trong khi đó, áp lực lạm phát gần đây không rõ rệt với chỉ số giá tiêu dùng tháng 6 bằng với một năm trước đó và chỉ số giá sản xuất giảm 5,4%.

Theo các chuyên gia, có hai lý do chính cho sự phục hồi mềm.

Đầu tiên, các công ty và hộ gia đình Trung Quốc vẫn đang phải gánh chịu hậu quả nặng nề của đại dịch kéo dài ba năm.

Lĩnh vực dịch vụ chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ, vừa và cá nhân có doanh thu bị giảm sút. Họ vẫn thận trọng trong việc tuyển dụng và mở rộng kể từ khi loại bỏ các hạn chế về COVID.

Đối với các hộ gia đình, không có sự hỗ trợ thu nhập trực tiếp chủ yếu được cung cấp ở các nền kinh tế phương Tây, họ vẫn thận trọng trong việc chi tiêu và đang tích lũy các khoản tiết kiệm đề phòng. Doanh số bán lẻ vẫn thấp hơn 10% so với mức xu hướng trước đại dịch COVID trong khi tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình vẫn cao hơn 3 điểm phần trăm so với mức của năm 2019.

Quan trọng hơn, những điều chỉnh cơ cấu trong lĩnh vực bất động sản đang làm tổn hại niềm tin và khiến các hộ gia đình phải giảm nợ. Theo chiến dịch của chính phủ nhằm hạn chế đầu cơ, giá nhà năm ngoái đã điều chỉnh nhiều nhất kể từ năm 2015.

Với việc áp dụng thuế bất động sản, niềm tin lâu nay của các hộ gia đình rằng giá nhà sẽ tiếp tục tăng dường như đã tan biến. Một số đã bắt đầu trả trước khoản thế chấp hoặc bán căn hộ đã mua trước đó để đầu tư.

Do đó, nợ hộ gia đình đã ổn định ở mức 60% tổng sản phẩm quốc nội kể từ năm 2020 sau khi tăng gấp đôi trong thập kỷ trước. Nếu giá nhà không ổn định, hành vi giảm nợ có thể sẽ tăng lên. Điều này, cùng với triển vọng thu nhập mờ nhạt, sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu của người tiêu dùng và gây áp lực lên giá cả.

Nguy cơ giảm phát càng trầm trọng hơn do Trung Quốc đầu tư quá mức vào cơ sở hạ tầng truyền thống. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, vốn của chính phủ Trung Quốc trên mỗi lao động đã đạt mức tương đương với các quốc gia thành viên của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế vào năm 2018.

Vấn đề đầu tư quá mức đã thể hiện ở sự suy giảm dài hạn về khả năng sinh lời của các phương tiện tài chính của chính quyền địa phương (LGFV). Khoản nợ mà các thực thể này mang lại chiếm gần một nửa GDP hàng năm của Trung Quốc. Nghiên cứu của IMF cho thấy tài sản gắn liền với khoảng 40% khoản nợ LGFV không tạo ra đủ thu nhập để trang trải chi phí lãi vay trong ba năm cho đến năm 2020.

Do tình hình tài chính của các chính quyền địa phương của Trung Quốc suy yếu đáng kể trong bối cảnh đại dịch và tình trạng bất động sản suy thoái, những lo ngại về khả năng trả nợ của các LGFV ngày càng gia tăng.

Hiện tại, các nhà hoạch định chính sách dường như thích "tái cơ cấu mềm" khoản nợ của một số LGVF mất khả năng thanh toán thông qua cắt giảm lãi suất và thêm thời hạn trả nợ. Điều này sẽ tránh được tình trạng vỡ nợ sắp xảy ra có thể gây ra bất ổn tài chính, nhưng việc giữ cho các LGFV xác sống tồn tại sẽ gây rủi ro cho vốn của các ngân hàng, làm suy giảm năng suất và làm trầm trọng thêm vấn đề phân bổ vốn sai.

Tăng trưởng thu nhập chậm hơn sẽ làm suy yếu tổng cầu, điều này sẽ khiến việc duy trì các tài sản phi sản xuất trở nên khó khăn hơn. Quá trình tái cấu trúc các khoản nợ LGFV càng mất nhiều thời gian thì vòng xoáy đi xuống này có thể kéo dài càng lâu và tình trạng giảm phát càng trở nên nghiêm trọng hơn.

Vị thế kinh tế của Trung Quốc có nhiều điểm tương đồng với Nhật Bản ba thập kỷ trước, bao gồm bong bóng nhà đất, nợ xấu và dân số già. Bài học quan trọng từ Nhật Bản là các nhà hoạch định chính sách nên tránh làm quá ít, quá muộn và tăng cường nới lỏng để tránh rơi vào vòng xoáy giảm phát - giảm nợ.

Điều này đặc biệt quan trọng vì nhu cầu bên ngoài có thể sẽ vẫn là một cơn gió ngược. Ngoài sách lược kích thích kinh tế thông thường là nới lỏng tiền tệ và chi tiêu cho cơ sở hạ tầng, có lẽ sẽ hợp lý hơn nếu tăng tốc độ tái cơ cấu nợ và cung cấp thu nhập trực tiếp hoặc hỗ trợ tiêu dùng cho các hộ gia đình để vực dậy niềm tin.

Nhiều quốc gia đã hỗ trợ như vậy trong thời kỳ đại dịch nhưng Trung Quốc đã do dự do lo ngại về tính bền vững của nợ tài khóa. Nếu chi phí của các biện pháp kích thích trên diện rộng quá khó khăn, viện trợ có thể được nhắm mục tiêu vào các nhóm thu nhập thấp, những người có xu hướng chi tiêu cao hơn và chịu thiệt hại nặng nề nhất trong đại dịch do tiết kiệm hạn chế.

Trước tình trạng thanh niên thất nghiệp cao, chính phủ có thể khuyến khích tuyển dụng bằng cách cho các công ty giảm thuế phúc lợi xã hội và giảm bớt áp lực pháp lý đối với một số lĩnh vực dịch vụ.

Trung Quốc cần đẩy nhanh quá trình tái cấu trúc nợ bóng của chính quyền địa phương với việc sử dụng bảng cân đối kế toán của chính quyền trung ương. Gánh nặng nợ nần của các chính quyền địa phương đang kìm hãm khả năng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng và phúc lợi xã hội của họ.

Giải pháp thông minh sẽ là công bố một đợt hoán đổi nợ đủ lớn để giải quyết khoản nợ ngầm được cho là không bền vững. Chính quyền trung ương, với khoản nợ tương đương 20% GDP, có khả năng tài chính để thực hiện hoán đổi, nhưng cho đến nay vẫn tỏ ra hạn chế sẵn sàng bắt tay vào hoán đổi nợ lớn do lo ngại rằng việc giải cứu các chính quyền địa phương quản lý tài chính yếu kém có thể không khuyến khích quản lý cẩn thận hơn trong tương lai.

Kết quả cuối cùng là Trung Quốc có các lựa chọn chính sách cho phép nước này tránh được bẫy giảm phát-giảm nợ, nhưng tất cả chúng sẽ yêu cầu thiết lập lại tư duy bảo thủ của chính phủ đối với kỷ luật tài khóa.

Một gói toàn diện bao gồm tiền tệ, cơ sở hạ tầng, hỗ trợ thu nhập và cơ cấu lại nợ cần được triển khai kịp thời để khôi phục niềm tin và hỗ trợ nền kinh tế khi nền kinh tế điều chỉnh theo đà tăng trưởng trì trệ của thị trường bất động sản.

(Nguồn: Nikkei/Bloomberg)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin