Con đường ngũ cốc mới có thể xoa dịu rạn nứt giữa Ukraina với các nước láng giềng

Sau khi Nga phá vỡ thỏa thuận của Liên hợp quốc đảm bảo việc đi lại an toàn khỏi các cảng của Ukraina, ít nhất 200 tàu đã đi qua một hành lang thay thế ôm lấy bờ biển phía tây của Biển Đen.

Sự thành công của tuyến đường này là nhờ vào lợi ích của hải quân Ukraina và chi phí bảo hiểm giảm đã thu hút các chủ tàu quay trở lại. Theo số liệu chính thức, khối lượng vận chuyển hàng hóa đường sắt đến các cảng biển của Ukraina đã tăng 70% từ tháng 10 đến tháng 11.

Nó cũng có thể giảm áp lực đối với các tuyến đường bộ kém lý tưởng đi qua các quốc gia như Ba Lan và Romania, nơi có nguồn cung ngũ cốc giá rẻ của Ukraina dồi dào.

Tân Thủ tướng Ba Lan cho biết nước này sẽ ủng hộ mạnh mẽ Ukraina, trong bối cảnh quan hệ Kiev và Warsaw gần đây xấu đi liên quan lệnh cấm nhập khẩu ngũ cốc.

Chính phủ của Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cũng thể hiện quyết tâm hàn gắn mối quan hệ của Warsaw với các tổ chức EU sau nhiều năm tranh chấp về các vấn đề từ độc lập tư pháp và pháp quyền cho đến quyền của người LGBT.

Mặc dù vậy, chính phủ ông Donald Tusk đã nói rõ rằng họ sẽ không cho phép "mở cửa thị trường nhanh chóng và đầy đủ" cho ngũ cốc Ukraina, điều mà họ cho rằng sẽ khiến nông dân Ba Lan thiệt hại nặng nề.

Tuy nhiên, thị trường đang quay trở lại Biển Đen và "nếu điều đó ổn định thì vấn đề với Ba Lan và Romania, đặc biệt là với Ba Lan sẽ ngày càng trở nên ít liên quan hơn". Bilal Muftuoglu, nhà phân tích vận chuyển và ngũ cốc của công ty môi giới tàu Howe Robinson cho biết.

Một số ngũ cốc của Ukraina đã được vận chuyển bằng đường bộ kể từ khi xung đợt Nga-Ukraina vào tháng 2 năm ngoái và phong tỏa các cảng Biển Đen của nước này, hạn chế thương mại và gây tổn hại cho nền kinh tế thời chiến của Ukraina.

Hiệu ứng kích thích có thể nghiêm trọng đối với người mua như Lebanon, Sudan, vốn phụ thuộc vào nhập khẩu nông sản từ Ukraina, một trong những quốc gia màu mỡ nhất thế giới.

Tuy nhiên, ông Tusk nói rằng ông có thể ủng hộ Ukraina đồng thời thể hiện "sự quyết đoán nồng nhiệt và thân thiện" đối với các lợi ích của Ba Lan – "điều đó không khó đến thế", ông nói với các nghị sĩ trong bài phát biểu nhậm chức.

Chính trị Ba Lan

Tân Thủ tướng Donald Tusk có lý do để thận trọng với lệnh cấm ngũ cốc. Đầu tiên là về chính trị Ba Lan.

Nông dân Ba Lan vẫn gặp khó khăn sau khi giá sụt giảm cho đến khi có lệnh cấm nhập khẩu, và Bộ trưởng Nông nghiệp mới của Ba Lan Czeslaw Siekierski đến từ một đảng nông thôn mà ông Tusk phải đứng về phía để duy trì một liên minh ổn định.

Mặc dù, về mặt lý thuyết, ngũ cốc hiện chỉ có thể đi qua Ba Lan, chẳng hạn như đến các cảng Biển Baltic hoặc tới Rotterdam ở Tây Âu do các công ty vận chuyển đã đăng ký vận chuyển, vẫn có báo cáo về việc trượt vào thị trường Ba Lan.

Romania, quốc gia cũng xử lý ngũ cốc của Ukraina, đã cố gắng bảo vệ thị trường địa phương của mình bằng các quy định nghiêm ngặt và vì hành trình đường sông khá ngắn, ông Muftuoglu nói.

Ngược lại, hàng hóa qua Ba Lan bằng đường bộ hoặc đường sắt "phải quá cảnh trên toàn quốc để đi đến các cảng phía bắc Gdynia và Gdansk", ông nói trên tờ The National.

Lệnh cấm ngũ cốc mà Ukraina đã khiếu nại tại Tổ chức Thương mại Thế giới đang diễn ra song song với sự phong tỏa của các tài xế xe tải Ba Lan, những người cũng cảm thấy bị người Ukraina cắt giảm.

Ukraina chính thức thông báo rằng người dân không nên mong đợi "các giải pháp nhanh chóng" cho tranh chấp, đồng thời hy vọng các bộ trưởng Ba Lan sẽ thực dụng hơn những gì lời tuyên bố bầu cử của họ gợi ý.

Bản thân ông Tusk đã chỉ trích chính phủ tiền nhiệm vì đã để hàng hóa tràn ngập thị trường - đồng thời nói rằng "không có lý do gì để đổ lỗi cho người Ukraina" và hứa rằng nông dân sẽ "thấy cuộc chiến khó khăn, có năng lực và quyết tâm vì lợi ích của họ thực sự có ý nghĩa như thế nào".

Chuyển sang Biển Đen

Lý do thứ hai khiến Ba Lan phải câu giờ là mọi việc đang có lợi cho hàng xuất khẩu từ Ukraina.

Bộ trưởng Ngoại giao Anh David Cameron nói với các nghị sĩ rằng hành lang mới có được thành công nhờ những lợi ích quân sự của Ukraina đã lấy đi một "phần đáng kể" sức mạnh quân sự của Nga.

"Trong khi có điều gì đó bế tắc trên đất liền thì chắc chắn không có bế tắc nào ở Biển Đen", ông Cameron, người đã đến thăm cảng Odesa của Ukraina trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên nhậm chức, cho biết.

"Đó không phải là sáng kiến về ngũ cốc, không phải một điều gì đó của Liên hợp quốc, mà là một lực lượng vũ trang đã mang lại điều này. Và điều đó có nghĩa là Ukraina đang xuất khẩu trở lại, nền kinh tế đang tăng trưởng trở lại".

Với hàng chục tàu buôn sử dụng hành lang mới, ông Muftuoglu cho biết chi phí bảo hiểm rủi ro chiến tranh đang giảm, khiến tuyến đường Biển Đen trở nên khả thi hơn như một phương tiện tiếp cận, chẳng hạn như Ai Cập và Trung Quốc.

Với việc Ukraina cũng đang xây dựng hệ thống theo dõi xuất khẩu, ông Tusk có thể hy vọng rằng nếu ông cho phép đủ lâu, vấn đề vận chuyển ngũ cốc qua Ba Lan sẽ lặng lẽ trôi qua.

"Trong hai, ba tháng qua, ngày càng có nhiều sự chuyển dịch sang các cảng Biển Đen. Chúng tôi thấy ngày càng có nhiều chủ tàu sẵn sàng ghé các cảng Ukraina", ông Muftuoglu nói.

"Vấn đề ban đầu là chỉ những chủ tàu nhỏ mới chấp nhận rủi ro vì họ nghĩ rằng mình sẽ nhận được phí bảo hiểm tốt nên đã thực hiện động thái đó. Nhưng dần dần, nhiều chủ tàu chính thống hơn cũng thực hiện quá trình chuyển đổi đó".