Chiến tranh Nga - Ukraina sẽ kết thúc như thế nào?

Trong một sự thay đổi nghiệt ngã của số phận, Ukraina cũng kỷ niệm 31 năm độc lập khỏi sự cai trị của Liên Xô vào thứ Tư. Tình báo Mỹ cảnh báo rằng Nga đang có kế hoạch tiến hành các cuộc tấn công mới nhằm vào cơ sở hạ tầng dân sự và cơ sở chính phủ của nước này trùng với ngày kỷ niệm.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky cũng cho biết Moscow có thể thử một thứ gì đó "đặc biệt xấu xí" trong tuần này, nhưng tuyên bố sẽ "đáp trả mạnh mẽ" nếu các cuộc tấn công được thực hiện.

Kyiv đã chuẩn bị cho việc tăng cường các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga sau khi một vụ đánh bom xe giết chết con gái của nhà tư tưởng dân tộc cực đoan người Nga Alexander Dugin vào cuối tuần trước. Ông Putin gọi vụ nổ đã giết chết Darya Dugina, nhưng điều mà hầu hết mọi người tin rằng nhằm vào cha cô, là một "tội ác tồi tệ, thấp hèn", sau khi các cơ quan an ninh Nga nhanh chóng đổ lỗi cho Ukraina.

Dù ai phải chịu trách nhiệm, vụ đánh bom đại diện cho một chiến thuật mới trong một cuộc xung đột hiện có nguy cơ đi vào bế tắc. The Economist nhận định, không có giải pháp rõ ràng nào trong tầm mắt, "cuộc chiến sẽ chỉ kết thúc khi Vladimir Putin quyết định rằng ông ta đã gây đủ đau cho người hàng xóm của mình - hoặc nếu ông nhận ra rằng ông đang phải trả một cái giá quá đắt cho cuộc chiến".

Đề phòng xung đột

Putin từ lâu đã nói rõ rằng Ukraina là một quốc gia bất hợp pháp, ông tuyên bố trong một bài luận xuất bản năm ngoái rằng người Nga và người Ukraina, cùng với người Belarus, là một dân tộc, thuộc về cái mà lịch sử gọi là "Quốc gia toàn Nga".

Trong bài luận có tiêu đề Về sự thống nhất lịch sử của người Nga và người Ukraina, ông Putin đã đưa ra lập luận của mình một cách rõ ràng rằng Ukraina không có quyền gọi mình là một quốc gia độc lập. Ông lập luận: "Việc hình thành một nhà nước Ukraina thuần túy về sắc tộc, hiếu chiến đối với Nga" tương đương với việc sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt chống lại người Nga.

Với logic này, ông Putin đã biện minh cho việc sáp nhập Crimea vào năm 2014, cũng như cuộc xung đột kéo dài giữa các lực lượng thân cận do Điện Kremlin hậu thuẫn ở khu vực Donbas. Cuộc xung đột đó, diễn ra trên đất Ukraina, đã cướp đi sinh mạng của 14.000 người từ năm 2014 đến năm 2022.

Sau đó, trong một bài phát biểu được đưa ra vài ngày trước cuộc chiến bắt đầu vào tháng 2, ông Putin đã công kích khái niệm về chế độ nhà nước của Ukraine trong một bài phát biểu "giận dữ" và "bác bỏ" được phát đi từ Điện Kremlin, tổng biên tập John Daniszewski của Associated Press cho biết. 

Ông Putin đã vạch ra một "phiên bản lịch sử của Ukraina", trong đó lãnh thổ hiện do Kyiv kiểm soát luôn là một phần của Nga - và bị những người Bolshevik đánh cắp khỏi lục địa Nga sau khi Liên Xô thành lập.

Nhưng "trong khi điều đó phục vụ mục đích của ông ấy, nó cũng là một điều "phủ nhận" lịch sử 1.000 năm của chính Ukraina", Daniszewski nói. Các nhà lãnh đạo thế giới đã bác bỏ bài học lịch sử của Putin, nhưng nó vẫn đặt "nền tảng cho chiến tranh", ông nói thêm.

Cuộc chiến bắt đầu như thế nào?

Vào ngày 21/2, Tổng thống Putin đã ký sắc lệnh công nhận Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Luhansk, hai quốc gia tự xưng do lực lượng ly khai thân Nga kiểm soát ở Donbas. Sau đó, ông triển khai quân đội Nga đến khu vực này, cho rằng họ là "những người gìn giữ hòa bình" đang tìm cách tránh "nạn diệt chủng" đối với những người Nga sống trong khu vực. 

Ukraina kể từ đó đã "đưa Nga ra Tòa án Công lý Quốc tế vì đã tiến hành một cuộc xâm lược với lý do tuyên bố sai về tội ác diệt chủng đối với những người nói tiếng Nga của đất nước", The Guardian đưa tin.

Tiếp theo là một cuộc tấn công trên ba mặt trận, với quân đội Nga tràn vào lãnh thổ Ukraina từ Crimea đã sáp nhập, khu vực do phe ly khai kiểm soát ở phía đông và Belarus, có chung biên giới ở phía Bắc Ukraina. 

Ông Putin biện minh cho cuộc tấn công này bằng lập luận rằng việc NATO mở rộng sang phía Đông đe dọa an ninh quốc gia Nga, mặc dù Ukraina không phải là thành viên của NATO và không có khả năng gia nhập liên minh trong tương lai gần. Ông cũng tuyên bố đang "phi quân sự hóa" đất nước Ukraina.

Ông Putin đã dự định cuộc chiến diễn ra chóng vánh, với quân đội nhanh chóng tràn vào thủ đô Kyiv và lật đổ chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelensky. Nhưng quân đội của ông đã vấp phải sự kháng cự gay gắt từ các lực lượng vũ trang của Ukraina, tạo cơ sở cho cuộc giao tranh đang diễn ra ở một số thành phố lớn.

Chiến tranh sẽ kết thúc như thế nào?

Cuộc chiến của ông Putin đã không theo kế hoạch, với các báo cáo nổi lên về tinh thần của các binh sĩ thấp và tình trạng thiếu hụt các nguồn cung cấp cơ bản như thực phẩm và nhiên liệu. Lực lượng Nga không chiếm được thủ đô Kyiv nhưng đã chiếm được những vùng đất rộng lớn của Ukraina và tiếp tục bắn phá các địa điểm quan trọng.

Dưới đây là bốn kết quả có thể xảy ra của cuộc xung đột.

1. Chiến thắng cho Ukraina

Với việc Ukraina bất chấp kỳ vọng và tiếp tục chống đỡ các cuộc tấn công của Nga, sự chú ý đã chuyển sang hướng liệu các lực lượng của họ có thể tấn công nhiều hơn hay không. The Economist cho biết: "Nhiều đồn đoán, cuối cùng tập trung vào thành phố Kherson phía Nam do Nga nắm giữ". Việc Ukraina tái chiếm nó "sẽ là một cuộc đảo chính tuyên truyền".

Đầu tháng này, Mỹ đã cam kết gửi thêm các hệ thống phóng tên lửa tầm trung được gọi là HIMARS, "có thể đang xoay chuyển cuộc chiến trở lại có lợi cho Ukraina", theo Time.

Tuy nhiên, chỉ trong tháng trước, các cố vấn của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã "tranh luận nội bộ về việc làm thế nào và liệu Zelenskyy có nên thay đổi định nghĩa của mình về một "chiến thắng" của người Ukraina", và liệu ông có nên bắt đầu "điều chỉnh khả năng đất nước của mình bị thu nhỏ lại mà không thể phục hồi được". Tuy nhiên, các quan chức Mỹ cho biết "đánh giá bi quan hơn" không báo trước áp lực của Mỹ đối với Ukraina phải nhượng bộ lãnh thổ "để chấm dứt chiến tranh".

Và một số bộ phận của chính quyền Biden vẫn lạc quan rằng Ukraina có thể "bất chấp kỳ vọng" một lần nữa .

2. Bế tắc

Đây là kịch bản có thể xảy ra nhất.

Bloomberg cho biết: "Cuộc chiến của Nga vào Ukraina đang ở giai đoạn gần như bế tắc, không bên nào có thể tiến hành một cuộc tấn công có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến diễn biến của cuộc xung đột". Nó có nghĩa là cả hai bên bây giờ "ý thức hơn rằng họ phải đối mặt với một cuộc chạy marathon hơn là chạy nước rút".

Ở giai đoạn này, Moscow không thấy có khả năng có một giải pháp ngoại giao để chấm dứt chiến tranh ở Ukraina và dự kiến sẽ có một cuộc xung đột kéo dài, Gennady Gatilov, đại diện thường trực của Nga tại LHQ tại Geneva, nói với Financial Times .

James Stavridis, cựu chỉ huy đồng minh tối cao của Nato tại châu Âu, nói với Business Insider rằng "cực kỳ rõ ràng" rằng cuộc xung đột đã "sa lầy vào cả hai bên".

Ông nói: "Tôi thấy điều này hướng tới một tình huống tương tự cuộc Chiến tranh Triều Tiên, nghĩa là một hiệp định đình chiến, một khu vực quân sự giữa hai bên, thù địch đang diễn ra, một loại xung đột đóng băng", ông nói. "Hãy tìm kiếm điều đó trong khoảng thời gian từ bốn đến sáu tháng. Không bên nào có thể duy trì nó nhiều hơn thế".

Ngoài ra, Ukraina có thể trở thành "lực cản kéo dài nhiều năm đối với châu Âu do những khó khăn kinh tế liên quan đến các lệnh trừng phạt ngày càng thắt chặt", Hội đồng Đại Tây Dương cho biết. "Triển vọng về một cuộc xung đột châu Âu mới gia tăng hoặc rộng hơn vẫn còn tồn tại trên lục địa, trong khi các chính phủ phải vật lộn với áp lực cạnh tranh trong nước về mức độ hỗ trợ Ukraina".

3. Thỏa hiệp

Bế tắc trên chiến trường có thể mở ra cánh cửa cho một số dàn xếp thương lượng, với "những người theo dõi chặt chẽ cuộc chiến tin rằng thỏa hiệp hơn là một người chiến thắng hoàn toàn vẫn là kết quả có khả năng xảy ra nhất", Daily Express cho biết.

Với việc Ukraina đe dọa Crimea và Nga đề cập đến mối đe dọa trả đũa hạt nhân, "đây là thời điểm mà Nga và Ukraina đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh", Hội đồng Đại Tây Dương cho biết.

Điều này sẽ liên quan đến một số loại yêu cầu đặc biệt trong đó Ukraina đồng ý đứng ngoài NATO, trong khi Nga đồng ý tôn trọng biên giới trước năm 2014 của đất nước và nhiệm vụ trở thành thành viên EU của Kyiv.

Các đội đàm phán của cả hai bên đã tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình kể từ những ngày đầu của cuộc chiến, nhưng cả Zelensky và Putin đều thu mình vào một góc. Cả hai đều không sẵn sàng chấp nhận tham vọng lãnh thổ của người kia.

"Zelensky nhận được rất nhiều lời khuyên về cách ông ta có thể kết thúc chiến tranh ở đất nước của mình, và hầu hết trong số đó thúc đẩy theo một hướng: hoán đổi một số chủ quyền cho hòa bình", theo The Washington Post . Tuy nhiên, ông đã nhiều lần bác bỏ ý tưởng về việc các lực lượng Nga ở lại nơi mà ông cho là trên đất Ukraina. Ông nói rằng cơ sở cho bất kỳ cuộc đàm phán nào sẽ phụ thuộc vào việc Moscow rút lực lượng của mình về vị trí trước khi tấn công.

Nga có thể cố gắng đưa ra một lệnh ngừng bắn nếu họ chiếm được vùng trung tâm công nghiệp của Donbas, nơi đã trở thành mục tiêu của họ sau khi không chiếm được Kyiv trong những ngày đầu của cuộc chiến.

4. Leo thang

Đó là kết quả tiềm năng cuối cùng, mà "vẫn có thể xảy ra, nếu vẫn còn xa", Hội đồng Đại Tây Dương cho biết.

Theo tờ The Guardian: "Putin đã hợp pháp hóa nhiệm kỳ tổng thống của mình bằng cách giành lại Crimea, nhưng tính hợp pháp của ông ấy đang bốc hơi với khả năng chiến thắng trước Ukraina".

Mặc dù Nga đã "bị trừng phạt bởi hoạt động quân sự của mình, nhưng có thể vì tuyệt vọng hoặc ảo tưởng (hoặc cả hai), ông Putin có thể kích động một cuộc chiến tranh với NATO". "Ông Putin có thể sử dụng nó để củng cố tuyên bố quyền lực của mình ở quê nhà và duy trì một câu chuyện tuyên truyền".

BBC cho biết, chất xúc tác cho điều này có thể là một cuộc tấn công vào Crimea, nơi "sẽ được Moscow coi là vô cùng nghiêm trọng".

Zelensky đã gợi ý rằng quyền kiểm soát của Nga đối với bán đảo có bị đe dọa trực tiếp hay không, điều này có thể khiến Putin thực hiện các biện pháp quyết liệt, bao gồm cả việc sử dụng vũ khí hạt nhân nhằm vào các lực lượng Ukraina.

"Mặc dù sự đồng thuận là ông ấy sẽ chỉ sử dụng các thiết bị công suất thấp, nhưng những thiết bị này vẫn sẽ gây ra thiệt hại đáng kể và mang lại cho Nga một chiến thắng giòn giã", The Express cho biết. Tuy nhiên, "NATO có nhiều khả năng can thiệp vào tình huống này, khiến nó ít có khả năng xảy ra hơn".

(Nguồn: The Week)