Argentina cần vỡ nợ chứ không phải 'USD hóa' nền kinh tế

Lời nguyền hay giải pháp?

Milton Friedman, nhà kinh tế học có ảnh hưởng lớn đến đời sống cá nhân và chính trị của vị tổng thống sắp tới của Argentina. Những ý tưởng của Hạ nghị sĩ Javier Milei, đã đưa ông đến chiến thắng bất ngờ trong cuộc bầu cử sơ bộ vào tháng 8, lấy ý tưởng từ nhà kinh tế thị trường tự do nổi tiếng người Mỹ này. 

Đề xuất có ảnh hưởng sâu rộng nhất do Friedman đưa ra là USD hóa nền kinh tế. Điều này sẽ liên quan đến việc thay thế đồng peso bằng đồng bạc xanh, đồng nghĩa với việc loại bỏ ngân hàng trung ương Argentina, nơi mà ông Milei gọi là "điều tồi tệ nhất trong vũ trụ". 

Lạm phát - "căn bệnh" đau đầu kinh niên của Argentina, sẽ tiếp tục tăng vọt và lòng tin của người tiêu dùng giảm mạnh. Việc vay nợ ồ ạt, có phần bừa bãi này dẫn đến hậu quả tai hại là làm Chính phủ Argentina không còn khả năng đối phó trước những rủi ro trong thâm hụt ngân sách, khi nguồn thu ngoại tệ từ xuất khẩu giảm sút và nhập khẩu không ngừng tăng.

Kinh tế Argentina đang trong tình trạng khó khăn. Lạm phát hàng năm ở mức 113%. Ngân hàng trung ương đã cạn kiệt đồng USD. Giá trị của đồng peso so với đồng USD đã giảm một nửa kể từ đầu năm. Tuy vậy, USD hóa có nhiều khả năng là một lời nguyền hơn là một giải pháp cho các vấn đề của Argentina.

Khi một quốc gia gắn nền kinh tế của mình với đồng tiền của nước khác, quốc gia đó sẽ từ bỏ việc đưa ra chính sách tiền tệ của riêng mình. Lãi suất sẽ do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) quyết định, khiến chúng dễ dự đoán hơn và gần như không thể can thiệp được. Đối với một quốc gia có thành tích vỡ nợ như Argentina, điều này sẽ làm giảm bớt một số "cơn đau đầu". 

Hầu hết người Argentina đều sử dụng USD. Việc công bố chính thức tình trạng này sẽ cho phép công chúng tránh được những rắc rối khi chuyển đổi qua lại từ đồng USD sang đồng peso. 

Tỷ giá hối đoái của đồng USD, loại tiền tệ được giao dịch nhiều nhất trên thế giới, sẽ không bị lay chuyển trước bất cứ điều gì xảy ra ở Argentina, một nền kinh tế khá nhỏ, có nghĩa là giá trị tiền tệ sẽ không còn bấp bênh nữa. Đó là một công thức, ít nhất trong một thời gian, đã giữ cho mọi thứ tương đối ổn định ở Ecuador sau khi quốc gia này bị USD hóa vào năm 2000.

Tuy nhiên, nhược điểm chính là Argentina sẽ bị chặn in tiền mặt. Friedman chỉ trích các ngân hàng trung ương, tin rằng hầu hết các cơ quan này quá yếu để kiềm chế lạm phát, vì làm như vậy có nghĩa là phải đứng vững trước áp lực từ các chính trị gia nhằm tạo điều kiện dễ dàng hơn để thanh toán các hóa đơn hoặc để nền kinh tế nóng lên vào thời điểm bầu cử. 

Như ông Milei nhanh chóng chỉ ra, ngân hàng trung ương Argentina là một trong những ngân hàng "vô trách nhiệm" nhất. USD hóa sẽ khiến máy in tiền chắc chắn nằm ngoài tầm với. Những người ủng hộ lập luận rằng điều này có nghĩa là sẽ chỉ là vấn đề thời gian trước khi nhà nước thu hẹp quy mô và cuộc chiến lâu dài với lạm phát kết thúc.

Tốc độ nợ và cách dùng nợ

Tuy nhiên, lập luận này có một vấn đề - nó đưa ra một quan điểm màu hồng phi thực tế về các chính phủ. Nó giả định rằng các chính trị gia nhận thức được rằng họ không còn khả năng kêu gọi ngân hàng trung ương trong cơn khủng hoảng, sẽ tự động giảm khoản vay của họ xuống mức an toàn. Điều này sẽ đúng nếu lý do duy nhất khiến các chính phủ vay mượn quá nhiều là vì họ biết rằng ngân hàng trung ương sẽ bảo lãnh cho họ. 

Trên thực tế, hầu hết các chính phủ đều vay mượn vì có áp lực rất lớn khi phải làm như vậy. Người cho vay cần trả nợ. Bộ máy nhà nước phải được cơ cấu lại. Các đảng đối lập thúc đẩy chi tiêu. Và điều cấp bách nhất là cử tri ngày càng mong đợi một số dịch vụ nhất định từ nhà nước. Sự vắng mặt của máy in tiền không đủ để giải quyết những lo ngại này.

Khi thảm họa xảy ra, mọi thứ trở nên đáng sợ trong nền kinh tế bị USD hóa. Không có ngân hàng trung ương nào đóng vai trò là người cho vay cuối cùng đối với chính phủ hoặc hệ thống ngân hàng. 

Việc vỡ nợ do đó có nhiều khả năng xảy ra hơn. Các ngân hàng lẽ ra có thể được cứu bằng thanh khoản khẩn cấp đã phá sản, và chính phủ thiếu đô la để trang trải các khoản tiền gửi, khiến hàng triệu người bị mất tiền. 

Hơn nữa, hầu hết các khoản vay khi đó có thể phải tuân theo luật pháp Mỹ, khiến chính phủ rơi vào thế bất lợi trong bất kỳ cuộc đàm phán tái cơ cấu nào.

Quả thực, Ecuador hiện đang gặp phải nhiều mặt trái của tình trạng USD hóa. Khi chính sách này được đưa ra, giá cả được ổn định ngay lập tức. Nhưng nó cũng thất bại trong việc ngăn chặn thâm hụt tài chính của chính phủ. 

Kể từ đó, các nhà hoạch định chính sách đã sử dụng những phương pháp ngày càng táo bạo để tài trợ cho dự luật, thúc đẩy nước này đạt được thỏa thuận với IMF vào năm 2019.

Một tương lai trong đó Argentina rơi vào thảm họa có thể dễ dàng thấy trước hơn một tương lai mà các nhà hoạch định chính sách đưa ra của quá trình USD hóa. 

Thặng dư tài chính đã là một vấn đề trong suốt hơn một thế kỷ qua. Đất nước này đã nhận được 22 gói cứu trợ của IMF trong 65 năm qua, khiến quỹ này cạn kiệt đến mức từ bỏ việc yêu cầu đất nước hòa vốn. 

Một loạt phe cánh tả đã xây dựng các chế độ phúc lợi rộng lớn cho giới chức cầm quyền. Ông Milei hứa cắt giảm 15% GDP cho khu vực công chiếm 38% GDP tổng, nhưng lại gặp khó khăn trong việc xác định chúng sẽ đến từ đâu.

Có rất nhiều vấn đề khác. Vấn đề quan trọng là làm thế nào chính phủ của ông Milei có thể tìm được 40 tỷ USD mà phe của ông cho là cần thiết để chuyển sang sử dụng USD. Hiện tại Argentina thậm chí không thể trả được khoản nợ IMF 44 tỷ USD. 

Sau khi cạn tiền USD, ngân hàng trung ương thay vào đó phải sử dụng đồng nhân dân tệ vay từ Trung Quốc. Ông Milei đã đề nghị bán các công ty nhà nước và nợ chính phủ ở một quỹ nước ngoài để huy động vốn cần thiết. Thật khó để tưởng tượng sẽ có nhà đầu tư nào mua.

Bất cứ ai nắm quyền vào tháng 12 sẽ bắt đầu từ một vị trí tồi tệ. Ngày càng nhiều nhà kinh tế cho rằng đất nước này một lần nữa vỡ nợ, có nghĩa là nước này gần như không thể trả được các khoản nợ hiện có. 

Giá trái phiếu của đất nước phản ánh thực tế là thị trường tài chính đang định giá một đợt tái cơ cấu nợ khác. Để có một khởi đầu mới, Argentina có thể cần phải vỡ nợ chứ không phải USD hóa.

(Nguồn: Economist)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin