Tỷ giá hối đoái là gì? Những điều cần biết về tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái là gì?

Tỷ giá hối đoái (tỷ giá trao đổi ngoại tệ, tỷ giá Forex, tỷ giá FX) là tỷ lệ trao đổi giữa hai đồng tiền của hai quốc gia, khu vực khác nhau. 

Nói một cách cụ thể hơn, tỷ giá hối đoái là tỷ giá của đồng tiền thuộc quốc gia này có thể quy đổi sang đồng tiền của quốc gia khác, hay số lượng đơn vị tiền tệ cần thiết để mua một đơn vị ngoại tệ ở một thời điểm nhất định.

Lưu ý:

- Tỷ giá hối đoái là tỷ lệ trao đổi giữa hai đồng tiền của hai nước.

- Hầu hết đều là tỷ giá hối đoái thả nổi và sẽ tăng hoặc giảm dựa trên cung và cầu trên thị trường.

- Một số đồng tiền không được thả nổi tự do và có các hạn chế.

Phân loại tỷ giá hối đoái

Căn cứ vào giá trị tỷ giá

Dựa vào giá trị tỷ giá có thể chia thành 2 loại:

- Tỷ giá hối đoái thực: Là tỷ giá có tác động của lạm phát và sức mua trong một cặp tiền tệ phản ánh giá cả hàng hóa tương quan có thể bán ra nước ngoài và hàng tiêu thụ trong nước. Tỷ giá này đại diện cho khả năng cạnh tranh quốc tế của nước đó. 

 - Tỷ giá hối đoái danh nghĩa: Là tỷ giá của một loại tiền tệ theo giá hiện tại, không tính đến ảnh hưởng của lạm phát.

Căn cứ vào phương thức chuyển ngoại hối

Dựa vào khái niệm Tỷ giá hối đoái là gì và căn cứ vào phương thức chuyển ngoại hối, chúng ta có thể chia làm 2 loại:

- Tỷ giá thư hối: Là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng thư. Tỷ giá điện hối thường cao hơn tỷ giá thư hối. 

- Tỷ giá điện hối: Là tỷ giá thường được niêm yết tại ngân hàng. Đó là tỷ giá chuyển ngoại hối bằng điện. Tỷ giá điện hối là tỷ giá cơ sở để xác định các loại tỷ giá khác

Căn cứ vào thời điểm giao dịch ngoại hối

Có thể chia ra thành 2 loại như sau:

- Tỷ giá mua: Là tỷ giá mua ngoại hối vào của ngân hàng 

- Tỷ giá bán: Là tỷ giá bán ngoại hối ra của ngân hàng

Căn cứ vào kỳ hạn thanh toán

Dựa trên kỳ hạn thanh toán, phân chia tỷ giá hối đoái thành:

- Tỷ giá giao dịch kỳ hạn (FORWARDS): Là tỷ giá do tổ chức tín dụng tính toán và thỏa thuận với nhau nhưng phải đảm bảo trong biên độ quy định về tỷ giá kỳ hạn hiện hành của Ngân hàng Nhà nước tại thời điểm ký hợp đồng. 

- Tỷ giá giao ngay (SPOT):  Là tỷ giá do tổ chức tín dụng yết giá tại thời điểm giao dịch hoặc do hai bên thỏa thuận trong đó phải đảm bảo biểu độ do ngân hàng nhà nước quy định. Việc thanh toán giữa các bên phải được thực hiện trong vòng hai ngày làm việc tiếp theo, sau ngày cam kết mua hoặc bán.

Căn cứ vào đối tượng xác định tỷ giá

Dựa trên đối tượng xác định tỷ giá và những thông tin khái niệm “Tỷ giá hối đoái là gì” chúng ta có thể phân chia thành”

- Tỷ giá thị trường: Tỷ giá được hình thành dựa trên quan hệ cung cầu của thị trường hối đoái.

- Tỷ giá chính thức:  Là tỷ giá do Ngân hàng trung ương của nước đó xác định. Trên cơ sở của tỷ giá này các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng sẽ ấn định tỷ giá mua bán ngoại tệ giao ngay, có kỳ hạn, hoán đổi.

Bên cạnh đó, còn có 2 loại tỷ giá mà bạn nên quan tâm bao gồm:

* Tỷ giá hối đoái song phương

Tỷ giá hối đoái song phương hay còn có tên là Bilateral Exchange Rate: Được hiểu là giá của một đồng tiền nước này so với đồng tiền khác và không đề cập đến vấn đề lạm phát giữa hai nước. Nếu NEER > 1 thì đồng tiền đó mất giá (giảm giá) đối với tất cả đồng tiền còn lại , nếu NEER < 1 thì đồng tiền đó lên giá (được giá) đối với tất cả đồng tiền còn lại.

* Tỷ giá hối đoái hiệu dụng

Tỷ giá hối đoái hiệu dụng (NEER–Nominal Efective Exchange rate) hay còn gọi có tên là tỷ giá danh nghĩa đa phương/tỷ giá danh nghĩa hiệu dụng. Biết được tỷ giá hối đoái là gì chúng ta có thể hiểu tỷ giá hối đoái hiệu dụng là chỉ số trung bình của một đồng tiền so với đồng tiền còn lại.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái

Lạm phát

Khi lạm phát của quốc gia này tăng cao hơn quốc gia khác, nghĩa là đồng nội tệ có sức mua kém hơn đồng ngoại tệ, khiến cho giá trị của đồng nội tệ giảm. Từ đó, tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ giảm so với đồng ngoại tệ, hoặc ngược lại.

Ví dụ: giả sử lạm phát tại Việt Nam thấp hơn lạm phát tại Trung Quốc, hàng hóa tại Trung Quốc sẽ có giá đắt hơn và người Việt sẽ ưu tiên dùng hàng Việt nhiều hơn. Điều này làm giảm sản lượng nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc, đồng thời làm lượng cầu đồng ngoại tệ giảm.

Tại thị trường Trung Quốc, người dân sẽ sử dụng hàng hóa từ Việt nhiều hơn do giá thành rẻ, điều này làm tăng sản lượng nhập khẩu hàng hóa từ Việt Nam, đồng thời làm cung đồng ngoại tệ tăng.

Lãi suất

Lãi suất là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán trong nước lẫn nước ngoài. Vì khi lãi suất tăng sẽ thu hút nhu cầu gửi tiền vào hệ thống ngân hàng, khiến cho dòng tiền đổ vào thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng và tác động trực tiếp đến tỷ giá hối đoái.

Ví dụ: giả sử Hoa Kỳ có lãi suất cao hơn Việt Nam, nhà đầu tư sẽ có xu hướng đầu tư vào thị trường chứng khoán Hoa Kỳ hoặc gửi tiết kiệm vào các ngân hàng của họ. Điều này làm ngoại tệ Hoa Kỳ tăng và nội tệ Việt Nam sẽ giảm. Từ đó, tỷ giá hối đoái USD (ngoại tệ) tăng còn VND (nội tệ) giảm.

Thu nhập

Tác động trực tiếp: khi thu nhập người dân tăng → góp phần thúc đẩy nhu cầu dùng hàng nhập khẩu tăng cao. Từ đó, cầu ngoại tệ tăng kéo tỷ giá hối đoái tăng theo.

Tác động gián tiếp: khi thu nhập người dân tăng, nhu cầu tiêu dùng của người dân sẽ cao hơn dẫn đến tình trạng lạm phát. Từ đó, lạm phát trong nước cao dẫn đến tỷ giá hối đoái tăng.

Kinh tế

Khi tốc độ tăng trưởng kinh tế phát triển nhanh chóng, nghĩa là giá của sản phẩm xuất khẩu sẽ có tốc độ tăng mạnh hơn giá của sản phẩm nhập khẩu, đồng thời làm tăng giá trị đồng nội tệ, làm giảm tỷ giá hối đoái và ngược lại.

Ngoài ra, khi cán cân thanh toán quốc tế cao cũng khiến đồng ngoại tệ tăng và đồng nội tệ giảm. Từ đó, tỷ giá hối đoái bị tác động và sụt giảm.

Vai trò của tỷ giá hối đoái

Tỷ giá là công cụ rất hữu hiệu để tính toán và so sánh giá trị nội tệ với giá trị ngoại tệ, giá cả hàng hóa trong nước với giá quốc tế, năng suất lao động trong nước với năng suất lao động quốc tế. Từ đó, sẽ giúp tính toán hiệu quả của các giao dịch ngoại thương, các hoạt động liên doanh với nước ngoài, vay vốn nước ngoài và hiệu quả của các chính sách kinh tế đối ngoại của Nhà Nước.

Tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu: Nếu đồng tiền nội tệ mất giá (tỷ giá tăng) đồng nghĩa với giá cả hàng xuất khẩu của quốc gia đó trở nên rẻ hơn dẫn đến sức cạnh tranh của hàng hoá trên thị trường quốc tế sẽ được nâng cao. 

Tỷ giá hối đoái có ảnh hưởng tới tình hình lạm phát và tăng trưởng kinh tế: Khi sức mua nội tệ giảm (tỷ giá hối đoái tăng) làm giá hàng nhập khẩu đắt hơn, dễ dẫn đến khả năng lạm phát có thể xảy ra. Ngược lại khi tỷ giá hối đoái giảm (giá đồng nội tệ tăng lên), hàng nhập khẩu từ nước ngoài trở nên rẻ hơn. Từ đó lạm phát được kiềm chế nhưng lại dẫn tới sản xuất thu hẹp và tăng trưởng thấp.

(Tổng hợp)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin