Liệu ông Joe Tsai có thể đưa Alibaba trở lại thời hoàng kim?

Đó là trước khi Alibaba phải đối mặt với sự cạnh tranh với tư cách là nền tảng tiêu dùng kỹ thuật số hàng đầu của Trung Quốc. Đó cũng là trước khi các cơ quan quản lý ở Bắc Kinh chú ý nhiều đến lĩnh vực này. Và trước khi bất cứ ai nói về sự tách rời giữa Mỹ và Trung Quốc.

Những gì ông Joe Tsai lo lắng đã xảy ra khi câu vạ miệng của Jack Ma năm 2020 đã khiến đế chế này làm phật lòng chính quyền Bắc Kinh, khởi đầu cho chuỗi ngày chấn chỉnh toàn ngành công nghệ cũng như ở ẩn của vị tỷ phú này.

Nikkei nhận định nhà sáng lập Jack Ma là một người có khả năng truyền cảm hứng nhưng cũng bốc đồng. Trớ trêu thay đế chế Alibaba lại chẳng thể thành công nếu thiếu vị tỷ phú tài ba này.

Chính bởi vậy mà Joe Tsai-Phó chủ tịch Alibaba đã luôn phải cố gắng, và thường xuyên thất bại, trong việc giữ Jack Ma tập trung lèo lái những hướng đi quan trọng của đế chế, tránh trường hợp "ngã xe".

Khi Goldman Sachs mới đầu tư vào Alibaba, chính Joe Tsai là người đã đóng góp công lớn cho sự hợp tác này, đặt ra tiền đề để tập đoàn Mỹ tiến.

Giờ đây Jack Ma lại một lần nữa tin tưởng trao đế chế của mình cho Joe Tsai khi tổng mức vốn hóa của doanh nghiệp đã giảm mạnh từ đỉnh 850 tỷ USD vào tháng 10/2020.

Theo thông báo chính thức, Joe Tsai sẽ trở thành Chủ tịch của Alibaba kể từ tháng 9/2023, thay thế Daniel Zhang, vốn là người vẫn điều hành tập đoàn kể từ khi Jack Ma "nghỉ hưu".

Tuy nhiên, chính những yếu tố góp phần vào sự trỗi dậy của Alibaba và sự tín nhiệm mà ông Tsai đã mang lại cho công ty khi còn trẻ có thể không còn là những lợi thế mà chúng từng có.

Có khả năng là trong thế giới ngày nay, khả năng hiểu cả Mỹ và Trung Quốc có nghĩa là ít hơn nhiều so với lúc ban đầu, đặc biệt là vì các lợi ích hùng mạnh ở mỗi bên Thái Bình Dương không còn quan tâm đến việc thu hẹp khoảng cách. 

Những người coi Alibaba là ngọn hải đăng của tương lai hay thậm chí là nhà vô địch quốc gia của Trung Quốc đã không còn nhìn nhận như vậy nữa.

Nhu cầu khởi động lại và tỷ lệ khó xoay chuyển vận may của Alibaba cho thấy hoàn cảnh đã thay đổi đáng kể như thế nào đối với công ty và đối với vị cứu tinh mới.

Sinh ra trong một gia đình luật sư nổi tiếng tại Đài Loan (Trung Quốc) năm 1964, ông Tsai tới Mỹ năm 1977 để học trung học. Từ một người gần như chẳng nói được một chữ tiếng Anh, sau khi tốt nghiệp, ông đã có thể giao tiếp mà hoàn toàn không còn âm địa phương.

Ông Tsai tốt nghiệp Trường Luật Yale năm 1990 và làm việc tại hãng luật Sullivan & Cromwell ở New York. Sau 3 năm, ông chuyển sang lĩnh vực đầu tư cổ phần tư nhân.

Ông muốn tìm một vị trí mà mình là người quyết định, chứ không phải tư vấn. Sau đó, ông đầu quân cho một công ty nhỏ ở New York, rồi chuyển đến Hồng Kông (Trung Quốc) làm cho Investor AB.

Ngày nay, ông mang hộ chiếu Canada và có một căn hộ tại một trong những tòa nhà đắt đỏ nhất ở New York. Trong những năm gần đây, ông đã dành nhiều thời gian và tiền bạc hơn cho các khoản đầu tư vào đội thể thao Mỹ của mình, bao gồm cả Brooklyn Nets của NBA, hơn là đầu tư vào Trung Quốc đại lục hoặc Hồng Kông, bất chấp sự hiện diện của Blue Pool Capital, văn phòng đầu tư của gia đình ông, tại thành phố.

Trong khi đó, thu hẹp khoảng cách Mỹ-Trung ngày càng khó khăn hơn. Ví dụ, khi Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia vướng vào cơn bão chỉ trích dữ dội ở Trung Quốc về những nhận xét của một quan chức đội bị coi là thù địch, ông Tsai đã cố gắng bảo vệ Trung Quốc bằng cách đề cập đến những vấn đề nhạy cảm.

Điều đó không thuận lợi về phía Mỹ, nơi nhiều nhà phân tích và nhà đầu tư hoang mang trước mối liên hệ mà ông tìm cách rút ra giữa sự xung đột của Anh ở Trung Quốc vào thế kỷ 19 và những diễn biến hiện tại.

Theo Nikkei, tình hình của Alibaba hiện nay chỉ toàn màu xám chứ chẳng có chút hy vọng nào.

Các nhà phân tích phương Tây coi quyết định của Bắc Kinh tạm dừng đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Ant Group thuộc Alibaba vào phút chót vào tháng 11/2020 từng bị cho là phản ứng từ lời vạ miệng của Jack Ma trước đó.

Thế nhưng một số chuyên gia cho rằng việc ứng dụng này nắm giữ gần 75% thị phần thanh toán trực tuyến cùng hàng tỷ USD tiền gửi của các hộ gia đình nằm ngoài sự kiểm soát của nhà nước mới là nguyên nhân chính.

Nhiều cơ quan quản lý coi Ant không hơn gì một trò chơi chênh lệch giá. Ant và Alibaba cũng bị cả đối thủ cạnh tranh và cơ quan quản lý coi là những kẻ độc quyền tiềm năng, bóp nghẹt loại hình đổi mới mà ban đầu họ đã được hưởng lợi.

Ý tưởng chia Alibaba chia ra thành 6 công ty, tự gây quỹ bán cổ phiếu riêng biệt.

Alibaba vốn từ lâu dựa vào thương mại điện tử là hoạt động kinh doanh cốt lõi của mình. Tuy nhiên, tập đoàn này đã đưa ra một quyết định hiếm có, tái cấu trúc theo mô hình tập đoàn mẹ và các công ty con.

Mỗi đơn vị kinh doanh sẽ có giám đốc điều hành riêng, linh hoạt trong việc huy động vốn từ bên ngoài và có khả năng IPO một cách độc lập.

Phần thân chính là mảng kinh doanh cốt lõi, bao gồm thị trường thương mại điện tử thống trị trong nước của Alibaba chiếm hơn 2/3 tổng doanh thu của tập đoàn.

Trong số 6 phân khúc tách ra từ Alibaba, phân khúc điện toán đám mây tạo được nhiều sự chú ý nhất. Giám đốc điều hành Daniel Zhang sẽ đứng đầu bộ phận này, đánh dấu tầm quan trọng của mảng công nghệ trí thông minh nhân tạo, vốn được kỳ vọng sẽ là phân khúc dẫn đầu trong tương lai.

Mặc dù mảng điện toán đám mây của Alibaba được cho là vẫn có tiềm năng từ bài học của Amazon, đồng thời mảng logistics cũng thu hút nhà đầu tư nhưng tờ Nikkei cho rằng đế chế nhà Jack Ma đã hết thời.

Các giám đốc độc lập của Alibaba cũng cảm thấy rằng tập đoàn đã trở nên quá lớn để những người đứng đầu quản lý. Việc chia tay có thêm lợi thế là giải quyết những lo ngại về quy định đối với gã khổng lồ mà Alibaba đã trở thành.

Hàng loạt những đối thủ của Alibaba đã bỏ xa tập đoàn công nghệ này trong nhiều lĩnh vực khi Jack Ma và dàn lãnh đạo còn đang phải bận rộn với các cuộc điều tra, chấn chỉnh từ chính quyền Bắc Kinh.

Thương hiệu Baidu đã thành công thuyết phục thị trường rằng Ernie Bot là sản phẩm trí tuệ nhân tạo tiên tiến nhất hiện nay. Hãng PDD với sự trợ giúp của Tencent, một trong những đối thủ chính của Alibaba, đang phát triển mạnh thương mại điện tử với thành công của Temu ở Mỹ.

Thế rồi Douyin của Bytedance cũng đã tiếp cận thị trường thương mại điện tử này với sức ảnh hưởng của mình, khiến Taobao và Tmall của Alibaba bị xói mòn thị phần.

Rõ ràng, ông Tsai chưa khao khát một cuộc sống yên bình. Trong khi đó, theo Nikkei, ông Jack Ma nghỉ hưu an toàn với vai trò giáo sư thỉnh giảng ở trường đại học Tokyo.

(Nguồn: Nikkei)