Kinh tế Nga có thực sự suy yếu sau khi bị 'bão' cấm vận bao vây?

Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua sáu gói trừng phạt chống lại Nga kể từ khi nước này tấn công quân sự vào Ukraina vào cuối tháng Hai.

Trao đổi kinh tế giữa Nga và Liên minh châu Âu gần như đã đóng băng hoàn toàn, ngoại trừ khí đốt, dầu mỏ, lương thực, cây trồng và một số loại phân bón không nằm trong các lệnh trừng phạt.

Theo Hội đồng Liên minh châu Âu, cơ quan đại diện cho 27 quốc gia thành viên, các lệnh trừng phạt hiện áp dụng đối với 1.212 cá nhân - bao gồm Tổng thống Nga Vladimir Putin, Bộ trưởng Ngoại giao Sergey Lavorv, một số nhà tài phiệt hàng đầu và 108 thực thể.

Một nửa dự trữ ngoại hối của Ngân hàng Trung ương Nga đã bị đóng băng và các ngân hàng Nga bị cắt khỏi hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. Xuất khẩu công nghệ, kỹ thuật hàng không, điện tử và hàng xa xỉ của EU bị cấm và hơn 1.000 công ty phương Tây đã rút khỏi Nga.

Mỹ, Canada, Nhật Bản, Thụy Sĩ và Anh cũng đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga. Tính đến ngày 30 tháng 7, đã có 6.891 biện pháp trừng phạt được áp dụng kể từ tháng 2/2020. Chưa bao giờ có nhiều lệnh trừng phạt chống lại một quốc gia như vậy, theo Correctiv, một trang web điều tra của Đức.

"Bão" cấm vận đến với nước Nga

Hôm thứ Sáu, Josep Borrell, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU, nói rằng các lệnh trừng phạt đang tác động mạnh đến Nga.

"Nền kinh tế Nga đang giảm 10%", Borrell nói. "Họ sẽ phải hứng chịu cuộc suy thoái lớn nhất kể từ sau Thế chiến thứ 2 cũng như thời hậu Liên bang Xô viết".

Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng Liên minh châu Âu vẫn phụ thuộc vào nguồn cung cấp năng lượng từ Nga, nhưng nói rằng điều đó sẽ thay đổi trong những tháng tới.

Ông nói, các nước thành viên EU vẫn đang mua khí đốt từ Nga, "nhưng chúng tôi đã giảm xuống một nửa lượng nhập khẩu - chúng tôi không thể làm được điều kỳ diệu".

Điện Kremlin không còn có thể sử dụng các sản phẩm từ Liên minh châu Âu, có nghĩa là công nghệ của EU dành cho xe tăng Nga hiện đã bị giới hạn. Họ có tiền, nhưng họ không thể mua bất cứ thứ gì, ông Borrell nói.

Một số nghiên cứu của các trường đại học và viện nghiên cứu kinh tế nổi tiếng về tác động có thể có của các lệnh trừng phạt đối với Nga dự báo sản lượng kinh tế của Nga sẽ sụt giảm nghiêm trọng vào năm 2022. Quỹ Tiền tệ Quốc tế ước tính mức giảm 15%.

Nhà nghiên cứu kinh tế Maria Shagina của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại London, dự đoán mức giảm 6%. Shagina nói: "Nga tiếp tục bán dầu và khí đốt với giá cao kỷ lục, và họ đã tích lũy được "chiếc hòm tiền" chiến tranh. Vì vậy, nhìn từ bên ngoài Nga không bị ảnh hưởng nhiều bởi các lệnh trừng phạt. Nhưng, nếu chúng ta nhìn vào cấp độ kinh tế vi mô, đặc biệt là trong ngành ô tô và hàng không, doanh số bán hàng trong các lĩnh vực đó đã giảm hơn 80-90%".

Tuy nhiên, cũng theo chuyên gia Maria Shagina, về lâu dài, Nga không còn có thể tích lũy nguồn vốn phương Tây này và tiếp cận công nghệ phương Tây nữa, và nước Nga sẽ trải qua một quá trình công nghiệp hóa.

Ngoài ra, Nga có thể giải quyết vấn đề đó nhanh bằng cách hợp tác với Trung Quốc, Ấn Độ. Tuy nhiên mức độ như thế nào, và liên kết với nước nào vẫn còn là một dấu hỏi.

Kinh tế Nga có thực sự suy yếu?

Julian Hinz, từ Viện Kinh tế Thế giới Kiel, cho biết số liệu thống kê thương mại cho thấy các lệnh trừng phạt đã phát huy tác dụng. Ông nói: "Nền kinh tế Nga đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi các lệnh trừng phạt này - nhiều hơn so với sự thiệt hại của các nền kinh tế châu Âu".

Hinz cho biết, Nga sẽ khó sản xuất các mặt hàng nội địa thay thế hàng nhập khẩu vì ngành công nghiệp của quốc gia này cần các sản phẩm sơ chế và bí quyết kỹ thuật từ nước ngoài.

Ông cho biết Điện Kremlin sẽ phải vật lộn để tìm người mua cho dầu và khí đốt khi nó không còn được chuyển đến EU và Mỹ.

"Các đường ống không có sẵn ở các thị trường mới. Có một số đường ống dẫn đến Trung Quốc, nhưng đó chỉ là khoảng 10% so với đường ống đến châu Âu. Không có đường ống nào trong số đó, về mặt công suất, có thể thay thế công suất đường ống đến châu Âu."

Ông Borrell nói rằng Nga cuối cùng sẽ bị cô lập. "Một nền kinh tế hiện đại không thể hoạt động nếu mối liên kết với [các] cường quốc kinh tế, cường quốc công nghệ còn lại bị cắt đứt. Điều này sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế Nga rất nhiều. Nền kinh tế sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều".

"Ông Putin phải lựa chọn. Tôi biết anh ta không quan tâm nhiều đến người dân của mình", ông Borrell cho biết thêm.

Cuối cùng, câu hỏi quan trọng là liệu các biện pháp trừng phạt kinh tế có giúp thay đổi ý chí chính trị của Moscow hay không?

Alexander Libman, giáo sư chính trị Nga và Đông Âu tại Đại học Tự do Berlin, tỏ ra hoài nghi. Gần đây, ông nói với đài truyền hình Đức Deutschlandfunk rằng Vladimir Putin không ấn tượng về thiệt hại đối với nền kinh tế Nga.

"Các biện pháp trừng phạt sẽ không thay đổi bất cứ điều gì trong vòng vài tuần hoặc vài tháng", Libman nói. "Phải trung thực một điều: Các biện pháp trừng phạt là một công cụ - có khá nhiều nghiên cứu về điều này - nhìn chung không hiệu quả. Trong hầu hết các trường hợp, các biện pháp trừng phạt không ảnh hưởng đến hành vi của các quốc gia bị xử phạt".