Các ngân hàng trung ương hành động quá chậm chạp?

Các ngân hàng trung ương bị cáo buộc phản ứng quá chậm trước những dấu hiệu cho thấy cuộc khủng hoảng lạm phát đang tan biến, chưa đầy hai năm sau khi họ bị chỉ trích vì phản ứng chậm chạp trước đợt giá cả tăng vọt tàn khốc nhất trong một thế hệ.

Một số nhà hoạch định chính sách đã cảnh báo rằng nếu chờ đợi quá lâu để cắt giảm lãi suất, các ngân hàng trung ương có thể gây tổn hại cho các nền kinh tế đang suy yếu – khu vực đồng euro đã trì trệ cả năm – hoặc gây khó khăn cho các chính phủ mắc nợ nặng nề như Ý.

Ngân hàng Trung ương châu Âu đã trở thành trung tâm của cuộc tranh luận này trong tuần này sau khi lạm phát khu vực đồng euro giảm xuống 2,4%, mức thấp nhất kể từ tháng 7/2021, khiến mức tăng giá gần với mục tiêu 2% của ngân hàng. Các cuộc tranh luận tương tự đang diễn ra ở Mỹ và Anh, ngay cả khi tỷ lệ lạm phát ở đó vẫn chưa giảm xuống mức kỳ vọng.

Innes McFee, nhà kinh tế trưởng toàn cầu tại Oxford Economics, cho biết: "Câu hỏi đặt ra là ngân hàng trung ương lớn nào có nguy cơ mắc sai lầm chính sách ở đây và đối với tôi, rất có thể đó là ECB, vì lạm phát sẽ giảm nhanh chóng". "Họ có mọi động cơ để nói cứng rắn, nhưng hành động sẽ phải thay đổi".

Các nhà đầu tư đã phản ứng với dữ liệu lạm phát khu vực đồng euro thấp hơn dự báo trong tháng thứ ba liên tiếp trong tuần này bằng cách đặt cược vào việc ECB sẽ bắt đầu cắt giảm lãi suất trong bao lâu; nhiều nhà kinh tế hiện đang mong đợi điều này sẽ xảy ra vào nửa đầu năm tới.

Dirk Schumacher, cựu chuyên gia kinh tế của ECB làm việc cho ngân hàng Natixis của Pháp, cho biết lạm phát tại khu vực đồng euro đang trên đà chạm mức 2% vào mùa xuân tới. Nhưng nỗi lo sợ của các nhà hoạch định chính sách về việc đánh giá thấp lạm phát một lần nữa có nghĩa là "sẽ mất nhiều thời gian hơn một chút để đạt được sự đồng thuận đủ lớn trong hội đồng quản trị về việc cắt giảm".

Ông dự đoán ECB sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 6 và sau đó tiến hành cắt giảm 0,25 điểm phần trăm tại mỗi cuộc họp vào năm tới.

Thống đốc ngân hàng trung ương mới của Ý Fabio Panetta, người đã gia nhập ECB vào tháng trước, đã ám chỉ trong tuần này rằng lãi suất có thể cần phải sớm được cắt giảm "để tránh những thiệt hại không cần thiết đối với hoạt động kinh tế và rủi ro đối với sự ổn định tài chính".

Thị trường trái phiếu chính phủ phục hồi sau những bình luận của Thống đốc Banque de France François Villeroy de Galhau, trong đó các nhà đầu tư đặt cược vào việc ECB sẽ cắt giảm lãi suất trong vài tháng đầu năm tới.

Ông nói: "Câu hỏi về việc cắt giảm có thể nảy sinh khi thời điểm đó đến vào năm 2024, nhưng không phải bây giờ: khi một biện pháp khắc phục có hiệu quả, bạn phải đủ kiên nhẫn trong thời gian đó".

Nhưng sự phản đối không phải không có. Ông chủ ngân hàng trung ương Đức Joachim Nagel cho biết lạm phát giảm "đáng khích lệ" trong tuần này là không đủ để loại trừ khả năng chi phí đi vay có thể còn tăng cao hơn nữa. Ông cũng cảnh báo "còn quá sớm để nghĩ đến khả năng giảm lãi suất cơ bản".

Lập luận đó đã nhận được sự ủng hộ từ OECD trong tuần này, khi nhà kinh tế trưởng Clare Lombardelli cho rằng ECB và Ngân hàng Anh sẽ không thể giảm bớt lãi suất cho đến năm 2025 do lạm phát cơ bản dai dẳng với áp lực tiền lương.

Các ngân hàng trung ương cũng nhận thức rõ rằng bối cảnh nhu cầu chậm lại, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và nỗi đau tiếp tục kéo dài đối với những người nắm giữ tài sản thế chấp sẽ gây áp lực chính trị buộc phải giảm lãi suất.

Đó là trường hợp đặc biệt khi Vương quốc Anh đang bước vào một năm bầu cử. Huw Pill, nhà kinh tế trưởng của BoE, nói với Financial Times vào tháng trước rằng giá cả giảm có thể tạo ấn tượng sai lầm rằng mối đe dọa lạm phát đã qua.

Ông nói, thách thức đối với các nhà hoạch định chính sách là đảm bảo có đủ "kiên trì" trong việc thắt chặt chính sách tiền tệ vào thời điểm sẽ có "rất nhiều áp lực trước tình trạng tăng trưởng việc làm và hoạt động yếu hơn cũng như lạm phát cơ bản giảm, để tuyên bố chiến thắng và đi tiếp".

Tại Mỹ, nơi tăng trưởng vẫn mạnh hơn nhiều so với châu Âu, Fed hầu như không dao động trong quan điểm rằng chu kỳ tăng lãi suất có thể chưa kết thúc và những người mong đợi sự hỗ trợ dưới hình thức cắt giảm sẽ cần phải kiên nhẫn.

"Sẽ còn quá sớm để kết luận một cách tự tin rằng chúng tôi đã đạt được lập trường đủ hạn chế hoặc suy đoán về thời điểm chính sách có thể được nới lỏng. Chúng tôi sẵn sàng thắt chặt chính sách hơn nữa nếu điều đó phù hợp", ông Powell cho biết hôm thứ Sáu trước khoảng thời gian yên tĩnh dự kiến trước cuộc họp chính sách cuối cùng của năm vào giữa tháng 12.

Sự do dự này phản ánh mong muốn của Fed trong việc bảo vệ uy tín của mình bằng cách tránh phải đảo ngược tiến trình nếu áp lực giá vẫn ở mức cao, một mối nguy hiểm mà Mary Daly, chủ tịch Fed San Francisco, đã nhấn mạnh với FT vào tháng 11.

Ian Shepherdson, nhà kinh tế trưởng tại Pantheon Economics, cho biết một lý do khác dẫn đến "sự hiếu chiến kéo dài" của Fed là lo ngại về việc một lần nữa đánh giá sai quỹ đạo lạm phát, vốn đã bị chỉ trích rộng rãi vì không lường trước được sự gia tăng giá cả sau đại dịch.

Nhưng với hoạt động kinh tế ì ạch, nhu cầu lao động yếu đi và tăng trưởng tiền lương chậm lại, Shepherdson cho biết Fed hiện đang cố gắng thực hiện một kiểu dự báo thất bại khác - đánh giá thấp tốc độ giảm phát.

Ông nói: "Áp lực sẽ tăng lên trong vài tháng tới, đó là lý do tại sao tôi vẫn giữ nguyên dự báo cắt giảm lãi suất vào tháng 3". Trong năm tới, ông hy vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất chính sách từ 5,25 đến 5,5% xuống 1,5 điểm phần trăm và thêm 1,25 điểm phần trăm nữa vào năm 2025.

Tuy nhiên, một số nhà hoạch định chính sách cho rằng vẫn còn quá sớm để tuyên bố chiến thắng trong cuộc chiến chống lạm phát, trong khi ở Mỹ, có nguy cơ tốc độ tăng trưởng nhanh gần đây có thể khiến lạm phát ở mức quá cao. 

William English, cựu giám đốc bộ phận tiền tệ của Fed, cho biết trong kịch bản này, Fed sẽ không ngần ngại giữ lãi suất ở mức cao ngay cả khi các chính sách chính trị gia tăng trước cuộc bầu cử tổng thống vào năm tới.

Ông nói: "Đó là toàn bộ mục đích của việc có một ngân hàng trung ương độc lập và họ thực sự không muốn làm hỏng điều đó".

Chủ tịch ECB Christine Lagarde tuần này cảnh báo rằng lạm phát khu vực đồng euro có thể sẽ tăng trở lại vào tháng 12 do các khoản trợ cấp của chính phủ, vốn đã giữ giá năng lượng ở mức thấp, bị loại bỏ.

Tại khu vực đồng euro, phần lớn cuộc tranh luận hiện xoay quanh lạm phát cơ bản, loại bỏ giá năng lượng và thực phẩm dễ biến động. Các nhà kinh tế cho biết việc tính lạm phát cơ bản hàng năm trong ba tháng qua cho thấy nó đã giảm xuống mức mục tiêu của ECB. 

Nhưng những người khác chỉ ra các yếu tố chỉ xảy ra một lần đã kéo lạm phát xuống - chẳng hạn như giá kỳ nghỉ trọn gói giảm - và cho rằng mức tăng lương nhanh chóng sẽ khiến lạm phát tăng cao trong năm tới.

Jörg Krämer, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Commerzbank của Đức, cho biết: "Áp lực của công chúng đối với ECB sẽ tăng lên, đặc biệt là từ các quốc gia thành viên mắc nợ cao. Tuy nhiên, ECB nên chống lại áp lực", ông nói, đồng thời dự đoán lạm phát cơ bản của khu vực đồng euro sẽ ổn định ở mức khoảng 3% trong năm tới.

(Nguồn: Financial Times)