Ba kịch bản cho cuộc chiến Ukraina hậu Kherson

Sau chiến thắng Kherson, Ukraina sẽ tấn công những nơi nào?

Tờ "L'Express" đặt câu hỏi: "Sau khi giải phóng Kherson, quân đội của Kiev sẽ còn tiến đến đâu?". Rất nhiều ngày sau khi quân Nga đã rút đi hôm 11/11, cư dân Kherson tiếp tục tập hợp tại Quảng trường Tự do, phất những lá cờ màu xanh-vàng mừng chiến thắng.

Trong bài phát biểu trước Hội nghị G20, Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định sẽ tiếp tục tiến công để ngăn trở Nga "tăng cường lực lượng". Cựu Tướng Australia Mick Ryan nhận xét: "Ukraina đang ở thế chủ động và không muốn lãng phí. Tôi nghĩ rằng sắp tới sẽ có những cuộc tấn công. Mùa Đông làm chậm lại chiến dịch, nhưng không ngăn được họ".

Khả năng vượt sông Dniepr khó thể diễn ra bởi địa hình song rộng, những chiếc cầu đã bị phá và đạn pháo Nga bắn từ bên kia sông. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh, quân đội Ukraina có thể tăng cường kiểm soát hữu ngạn, để lại đủ lực lượng để ngăn quân Nga đồng thời điều quân cho các mặt trận khác. Sau Kherson, Ukraina có ba hướng để nhắm đến: Donetsk, Luhansk và Zaporizhzhia.

Cựu đại tá thủy quân lục chiến Pháp Michel Goya cho rằng hướng Donetsk rất khó khăn vì Nga đã củng cố từ năm 2014. Tại Luhansk, hướng đi này tuy không dễ dàng nhưng nếu chiếm được thành phố Statove, Ukraina sẽ mở được hướng này. Ukraina cũng có thể nỗ lực hơn về phía Melitopol ở Zaporizhzhia, vùng đất có địa hình bằng phẳng thuận lợi, nơi chưa có cuộc tấn công lớn nào từ tháng 3/2022.

Kiev đang thắng thế trước quân Nga?

Về phía Nga có thể tập trung cho Bakhmut, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraina Andry Zagorodniuk nói: "Chỉ có lời hứa về một thắng lợi ở miền Đông mới giúp tướng Sourovikine thuyết phục được Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rút quân khỏi Kherson. Ukraina phải chuẩn bị cho sự leo thang ở miền Đông trong những tuần lễ tới". 

Theo Michel Goya, đợt đầu tiên Moskva sẽ điều ngay 100.000 tân binh tới giữ chân Ukraina và làm "vật tế thần", trong khi 200.000 lính động viên còn lại được huấn luyện và trang bị.

Ông nói với "L'Express": "Nga hy vọng nhờ đó sẽ tăng thêm sức mạnh, nhưng cần có cơ sở hạ tầng vững chắc, và tôi không tin vào điều này". Ông Goya nhận thấy từ tháng 8/2022, Ukraina đã có nhiều đơn vị tác chiến hơn Nga và giỏi hơn về chiến thuật. 

Ông nói: "Thêm hai chiến thắng nữa trong mùa Đông sẽ làm chấn động quân đội Nga, những thắng lợi tiếp theo vào mùa Xuân có thể dẫn đến chế độ Moskva sụp đổ, như Đức hồi năm 1918". Trong lúc ngày càng thiếu tự tin, Nga bắt đầu đào công sự dọc theo các tuyến hướng về Crimea.

"The Economist" nhấn mạnh rằng "Ukraina đang trong đà tiến sau Kherson, và đang cần đạn dược". Phương Tây nên giúp Kiev chiến đấu, không để cho Nga có thời gian lấy lại sức. Việc giải phóng Kherson chưa thể kết thúc cuộc chiến, Nga vẫn chiếm 70% diện tích tỉnh này ở bên kia sông Dniepr, chưa kể những phần lãnh thổ ở Zaporizhzhia láng giềng cũng như Donetsk và Luhansk ở miền Đông. 

Tuy nhiên, theo Tổng thống Zelensky trên đường phố Kherson vừa sạch bóng quân địch, đây là "khởi đầu của hồi kết". Tuần báo cho biết quân đội Nga đang ở trong tình trạng thảm hại, thiếu đạn pháo nghiêm trọng, chẳng hạn trong kho chỉ còn 120 tên lửa Iskander, theo tình báo Ukraina.

Thế lưỡng nan của phương Tây

Tờ "Le Figaro" cuối tuần cũng nhận định lực lượng của Tổng thống Volodymyr Zelensky đang thắng Nga trên chiến trường, nhưng cần có thêm sự hỗ trợ của phương Tây. Chiến tranh kể cả ủy nhiệm cũng ẩn chứa nhiều rủi ro. Từ khi cuộc chiến Ukraina bùng phát, phương Tây luôn cố gắng không vượt qua giới hạn trở thành bên tham chiến, chỉ giúp để Kiev không sụp đổ và trừng phạt Moskva.

Tuy nhiên, khi quân đội Ukraina ở thế thượng phong hiện nay, chiến thắng dường như không còn xa. Crimea sắp tới nằm trong tầm pháo của Ukraina, trong khi đối với Moskva, bán đảo này hết sức quan trọng. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin bối rối cho rằng vấn đề Crimea "do lãnh đạo Ukraina cân nhắc và quyết định".

Theo Tổng Tham mưu trưởng Mỹ Mark Milley, về quân sự, Ukraina có thể đuổi được quân Nga trên toàn lãnh thổ và về chính trị, thời điểm đàm phán trên thế mạnh có thể đến sớm hơn với Kiev. Những lời khuyên hòa dịu khó thể được lắng nghe tại Ukraina, nơi người dân phải khóc thương những người đã thiệt mạng trong cuộc chiến. 

Tại Moskva cũng vậy, Putin vẫn ngoan cố tiếp tục chiến tranh. Hòa bình không thể kết thúc bằng ủy nhiệm.

Ba kịch bản cho chiến trường Ukraina năm 2023

"The Economist" đưa ra ba khả năng cho năm tới. Kịch bản thứ nhất: Nga giành phần thắng vào phút chót. Quân Nga giữ được những chiến tuyến trong mùa Đông, đồng thời lập ra các tiểu đoàn mới từ những tân binh được bổ sung. 

Trong khi đó, Đảng Cộng hòa Mỹ chặn những gói quân viện mới cho Ukraina, viện trợ từ châu Âu gần cạn kiệt. Kỹ nghệ quốc phòng Nga thiếu chip bán dẫn và phụ tùng chuyên biệt, nhưng sản xuất đủ xe bọc thép và các loại pháo căn bản để trang bị.

Đến mùa Xuân, các đơn vị mới của Nga bắt đầu tấn công, đẩy lùi lực lượng Ukraina đã mệt mỏi sau nhiều tháng chiến đấu, các máy bay không người lái của Iran tiếp tục tiêu hủy cơ sở hạ tầng của Ukraina. Ukraina đành rút lui vào mùa Hè. 

Nga chiếm Kryvyi Rih, thành phố công nghiệp quan trọng ở Bắc Kherson; chiếm Sloviansk, Kramatorsk ở Donetsk. Phương Tây thúc giục Kiev chấp nhận ngưng bắn, Tổng thống Zelensky đành chấp nhận. Trong những tháng, những năm sau đó, Nga ra sức tái vũ trang để đánh Ukraina lần nữa.

Kịch bản thứ hai nhiều khả năng diễn ra hơn: Ngõ cụt. Nga huy động hàng trăm nghìn thanh niên, nhưng họ không thể chiến đấu hiệu quả. Tất cả những người huấn luyện đều phải ra trận, những binh sĩ dày dạn đều đã thiệt mạng hay đang ở chiến trường. 

Tân binh được xếp vào những đơn vị bộ binh không có xe bọc thép và không thể chuyển sang tấn công, nhưng có thể đào hào cố thủ. Tại Kherson, dòng sông Dniepr chặn đường khiến Ukraina tiến chậm, mỗi kilomet lãnh thổ tái chiếm đều phải trả giá đắt.

Không thắng nổi trên chiến địa, Putin cố gắng kéo dài để kinh tế Ukraina suy sụp, đánh vào cơ sở hạ tầng dân sự nhằm làm người dân hoang mang và các đối tác nản chí. Châu Âu không kiếm đủ khí đốt dự trữ cho năm 2023, khiến phải cúp điện luân phiên trong mùa Đông. 

Ông Putin muốn dằng dai cho đến năm 2024, hy vọng Donald Trump chiếm lại Nhà Trắng và ngưng hỗ trợ Kiev. Tuy nhiên, như vậy ông sẽ đánh cược với dư luận Nga đang phản đối chiến tranh trong khi kinh tế vẫn ảm đạm.

Kịch bản thứ ba tươi sáng hơn cho Ukraina, nhưng có lẽ cũng nguy hiểm hơn. Kiev giữ nguyên đà tiến, giáng những đòn nặng nề lên quân Nga rồi hướng hỏa tiễn Himars vào Crimea lần đầu tiên. Mặt trận Nga ở Luhansk bị vỡ, Ukraina tái chiếm Severodonetsk rồi nhanh chóng tiến sang miền Đông. Số tử trận phía Nga tăng cao, lính mới từ chối chiến đấu. Phương Tây nhanh chóng cung cấp thêm nhiều hệ thống phòng không, làm giảm tác động chiến thuật khủng bố của Nga.

Đến mùa xuân, Tổng thống Zelensky ra lệnh mở mặt trận mới ở Zaporizhzhia. 5 lữ đoàn xuyên thủng phòng tuyến Nga, cắt đứt chiếc cầu sang Crimea, bao vây Mariupol vào mùa Hè. Ukraina chuyển các giàn Himars sang miền Nam, nhắm vào các cảng, căn cứ và kho hậu cần của quân Nga, đe dọa tiến vào Crimea. Putin ra tối hậu thư: hoặc ngưng lại hoặc sẽ dùng vũ khí nguyên tử. Chiến thắng của Ukraina là trong tầm tay, nhưng cũng bao hàm nguy cơ.