Ukraina sẽ ra sao, nếu ông Trump trở lại Nhà Trắng?

Vào tháng 9, Ukraina đã thực hiện một cuộc xâm nhập mạo hiểm vào lãnh thổ Nga lần đầu tiên, chiếm được một phần đất ở khu vực Kursk. Cùng lúc đó, Ukraina đã gia hạn yêu cầu sử dụng vũ khí phương Tây tầm xa hơn để tấn công các mục tiêu sâu vào lãnh thổ Nga.

Động lực thúc đẩy những hành động này dường như là Zelensky muốn định vị Ukraina mạnh mẽ nhất có thể trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Bất kể ai thắng, tổng thống mới đều có khả năng thay đổi đáng kể cục diện của cuộc chiến.

Nhiệm kỳ tổng thống của bà Harris sẽ có ý nghĩa gì?

Nếu Phó Tổng thống Kamala Harris giành chiến thắng, điều này có thể sẽ mang lại sự tiếp nối trong chính sách đối ngoại của Mỹ và sự hỗ trợ quân sự nước này cho Ukraina.

Một bước ngoặt cho Ukraina sẽ là việc trở thành thành viên NATO. Trong khi Zelensky đã công khai loại trừ việc nhượng lại lãnh thổ để đổi lấy việc Nga chấp nhận tư cách thành viên của mình trong khối quân sự, thì đây ít nhất cũng là một khả năng có thể hình dung được.

Sau hơn hai năm rưỡi chiến tranh toàn diện, dữ liệu thăm dò từ Viện Xã hội học Quốc tế Kyiv cho thấy, tỷ lệ người Ukraina sẵn sàng nhượng bộ một số lãnh thổ để đổi lấy hòa bình ngày càng tăng (hiện ở mức 32%). Tuy nhiên, vẫn còn hơn một nửa phản đối bất kỳ nhượng bộ nào về lãnh thổ.

Ngoài ra, Zelensky đã nói rằng việc gia nhập NATO là ưu tiên hàng đầu. Tuy nhiên, Harris đã dừng lại trước khi cam kết ủng hộ tư cách thành viên NATO của Ukraina, và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã thẳng thừng từ chối đưa điều này vào các cuộc đàm phán.

Nếu Ukraina không trở thành thành viên NATO, nhiệm kỳ tổng thống của Harris có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh tiêu hao kéo dài với Nga. Điều này chỉ kết thúc khi cả Nga và Ukraina đều coi giải pháp này tốt hơn là tiếp tục chiến đấu. Thật không may, lịch sử xung đột cho thấy điều này có thể mất nhiều năm để xảy ra.

Nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ có ý nghĩa gì?

Trump tuyên bố ông có thể nhanh chóng kết thúc chiến tranh bằng một giải pháp đàm phán. Không có bằng chứng nào cho thấy điều này khả thi.

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của Trump, chính sách đối ngoại của ông theo phong cách dân túy. Ngoại giao dân túy có xu hướng bỏ qua cấu trúc hiện tại của hệ thống quốc tế và có cách tiếp cận tập trung và cá nhân hóa hơn.

Do đó, ngoại giao của Trump phụ thuộc rất nhiều vào mối quan hệ cá nhân với các đối tác của mình để thúc đẩy kết quả. Ông cũng tập trung vào việc đạt được các giải pháp nhanh chóng và dễ dàng cho các vấn đề phức tạp - với thành công hạn chế.

Nếu được bầu, Trump có thể sẽ tập trung vào mối quan hệ cá nhân của ông với Putin, cũng như mối quan hệ có phần không mấy suôn sẻ với Zelensky, để cố gắng thúc đẩy một kết thúc nhanh chóng và dứt khoát cho cuộc chiến.

Vấn đề là, ứng cử viên phó tổng thống của Trump, JD Vance, đã đề xuất một kế hoạch hòa bình có thể mang lại cho Putin những gì ông muốn: lãnh thổ Ukraina mà Nga đang nắm giữ và một nước Ukraina trung lập không phải là thành viên NATO.

Ông Putin có thể sẽ đồng ý với một thỏa thuận như vậy. Việc tuyên bố một phần lớn lãnh thổ Ukraina có thể được coi là chiến thắng đối với người dân Nga, những người đã mệt mỏi vì chiến tranh và lo lắng về cuộc xâm lược Kursk của Ukraina. Ông Putin rất cần một chiến thắng chính trị.

Tuy nhiên, cho đến khi phần lớn người dân Ukraina ủng hộ nhượng bộ lãnh thổ, thì việc Zelensky đổi "đất đai lấy hòa bình" sẽ là hành động tự sát về mặt chính trị.

Zelensky có thể bị buộc phải đàm phán dưới áp lực từ Trump và mối đe dọa cắt viện trợ quân sự của Mỹ. Ukraina đang phải vật lộn để ngăn chặn những bước tiến của Nga do thiếu hụt nghiêm trọng về thiết bị quân sự. Mặc dù viện trợ quân sự của châu Âu vẫn ổn định kể từ khi chiến tranh bắt đầu, nhưng nó không thể lấp đầy khoảng trống nếu Mỹ cắt đứt hoàn toàn.

Trump đã mô tả Zelensky là "người bán hàng vĩ đại nhất mọi thời đại" và thề sẽ "giải quyết" nhanh chóng viện trợ quân sự cho Ukraina, nếu đắc cử. Không rõ liệu điều này có nghĩa là gây áp lực buộc Zelensky phải đồng ý với một giải pháp chính trị hay không.

Ukraina có thể tiếp tục chiến đấu mà không cần sự hỗ trợ của Mỹ, nhưng Nga có thể chiếm thêm lãnh thổ từ lực lượng Ukraina yếu kém và thiếu trang bị.

Một khả năng khác, được một cựu cố vấn của Trump đưa ra trong những ngày gần đây, là cuộc chiến sẽ dừng lại mà không có tuyên bố ngừng bắn vĩnh viễn hoặc giải quyết chính trị.

Điều này có thể dẫn đến một cuộc xung đột đóng băng tương tự như kết thúc của Chiến tranh Triều Tiên, với một khu vực phi quân sự giống như Hàn Quốc và Triều Tiên ngày nay. Điều này sẽ khiến Ukraina rơi vào tình trạng lãnh thổ bấp bênh vĩnh viễn mà không có sự đảm bảo an ninh cho tương lai.

Vận mệnh bấp bênh của ông Zelensky

Sự nổi tiếng của Zelensky tăng lên đáng kể sau cuộc tấn công toàn diện của Nga năm 2022. Tuy nhiên, kể từ đó, sự ủng hộ trong nước của ông đã dần suy giảm. Các cuộc thăm dò cho thấy lòng tin của người dân Ukraina vào Zelensky đã giảm từ mức cao 90% ngay sau cuộc tấn công xuống còn 59% vào tháng 9/2024.

Năm nay, Zelensky cũng hoãn cuộc bầu cử tổng thống dự kiến do Ukraina đang trong tình trạng thiết quân luật. Người dân Ukraina ủng hộ quyết định này vào thời điểm đó, nhưng khi lòng tin vào Zelensky suy giảm, điều này có thể thay đổi.

Sự ủng hộ trong nước dành cho Zelensky phụ thuộc vào nhận thức trong nước rằng ông có thể tiếp tục nhận được sự ủng hộ của phương Tây trong cuộc chiến với Nga.

Nếu có vẻ như Zelensky sẽ thỏa hiệp về lãnh thổ Ukraina theo cách không thể chấp nhận được đối với người dân Ukraina hoặc không còn có thể cung cấp hỗ trợ vật chất từ các đồng minh phương Tây, thì mức độ ủng hộ của ông có thể giảm nhanh chóng và nghiêm trọng.

Nếu điều đó xảy ra, Zelensky có thể bị các đồng minh phương Tây thúc đẩy tổ chức bầu cử tổng thống bất chấp cuộc chiến đang diễn ra. Một số chính trị gia bảo thủ của Mỹ đã bắt đầu kêu gọi bầu cử. Đối thủ chính trị của Zelensky, cựu Tổng thống Petro Poroshenko, đã nói rằng ông cũng sẽ ra tranh cử tổng thống trong cuộc bầu cử tiếp theo.

Phần lớn điều này phụ thuộc vào việc ai sẽ thắng ở Washington trong vài ngày tới. Chiến thắng của Harris sẽ giúp Zelensky có thêm thời gian, nguồn viện trợ liên tục và thậm chí là khả năng trở thành thành viên NATO trong tương lai.

Nếu Trump thắng, Zelensky có thể mất viện trợ và sự ủng hộ quốc tế – và thậm chí có thể mất luôn cả chức tổng thống. Kết quả này còn bất định hơn nhiều đối với Ukraina và chắc chắn khiến đất nước này – và Zelensky – lo lắng hơn nhiều.

(Nguồn: Asia Times)