Trump mới là mối lo ngại của Iran, chứ không phải Israel

Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy, ông Trump của Đảng Cộng hòa và Phó Tổng thống Kamala Harris của Đảng Dân chủ vẫn đang trong thế cạnh tranh sát sao. Nhưng các nhà lãnh đạo Iran và các đồng minh ở Lebanon, Iraq và Yemen lo ngại rằng Trump có thể giành chiến thắng vào ngày 5/11 và điều này có thể gây thêm rắc rối cho họ.

Theo các quan chức Iran, Ả Rập và phương Tây, mối quan tâm chính của Iran là khả năng Trump trao quyền cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tấn công các địa điểm hạt nhân của Iran, tiến hành các vụ ám sát có mục tiêu và áp dụng lại "chính sách gây áp lực tối đa" của ông thông qua các biện pháp trừng phạt tăng cường đối với ngành dầu mỏ của họ.

Họ dự đoán rằng Trump, người từng là tổng thống vào năm 2017-2021, sẽ gây áp lực tối đa lên Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei để nhượng bộ bằng cách chấp nhận một thỏa thuận ngăn chặn hạt nhân theo các điều khoản do ông và Israel đặt ra.

Sự thay đổi tiềm tàng trong vai trò lãnh đạo của Mỹ có thể có tác động sâu rộng đến cán cân quyền lực ở Trung Đông và có thể định hình lại chính sách đối ngoại cũng như triển vọng kinh tế của Iran.

Các nhà phân tích lập luận rằng cho dù chính quyền tiếp theo của Mỹ được lãnh đạo bởi Harris hay Trump, Iran sẽ thiếu đòn bẩy mà nước này từng nắm giữ - phần lớn là do chiến dịch quân sự lâu năm của Israel nhằm làm suy yếu các lực lượng vũ trang ủy nhiệm của Cộng hòa Hồi giáo, bao gồm Hamas ở Gaza và Hezbollah ở Lebanon.

Tuy nhiên, lập trường của Trump được cho là gây bất lợi hơn cho Iran do ông ủng hộ Israel hơn, họ nói thêm.

Abdelaziz al-Sagher, người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu vùng Vịnh, cho biết: "Ông Trump sẽ đặt ra những điều kiện rất cứng rắn đối với Iran hoặc để Israel thực hiện các cuộc tấn công có chủ đích vào các cơ sở hạt nhân của nước này. Ông ấy hoàn toàn ủng hộ hành động quân sự chống lại Iran".

Ông nói với Reuters: "Đây là ngày mơ ước của Netanyahu khi đưa Trump trở lại Nhà Trắng".

"CHÉN THÁNH TẨM ĐỘC"

Một quan chức cấp cao của Iran giấu tên nói với Reuters rằng Tehran đã "chuẩn bị cho mọi kịch bản. Chúng tôi trong nhiều thập kỷ đã liên tục tìm cách xuất khẩu dầu, lách các lệnh trừng phạt khắc nghiệt của Mỹ..., và đã tăng cường mối quan hệ của chúng tôi với phần còn lại của thế giới, bất kể ai ở Nhà Trắng".

Nhưng một quan chức Iran khác cho biết, chiến thắng của Trump sẽ là "một cơn ác mộng. Ông ấy sẽ gây áp lực lên Iran để làm hài lòng Israel... đảm bảo các lệnh trừng phạt dầu mỏ được thực thi đầy đủ. Nếu vậy, chúng tôi sẽ bị tê liệt về kinh tế".

Trong một bài phát biểu bầu cử vào tháng 10, Trump tuyên bố không sẵn lòng gây chiến với Iran, nhưng nói rằng Israel nên "tấn công hạt nhân của Iran trước và lo lắng về phần còn lại sau", nhằm đáp trả cuộc tấn công tên lửa của Iran vào Israel vào ngày 1/10.

Israel trả đũa bằng các cuộc không kích vào các mục tiêu quân sự của Iran, đặc biệt là các địa điểm sản xuất tên lửa, vào ngày 26/10.

Các nhà phân tích cho rằng các lựa chọn của Iran trong tương lai sẽ bị hạn chế.

Hassan Hassan, một tác giả và nhà nghiên cứu về các nhóm Hồi giáo, cho biết: "Thực tế là: Trump sẽ ủng hộ Netanyahu và bật đèn xanh cho ông ấy làm bất cứ điều gì ông ấy muốn". "Trump tệ hơn nhiều so với Harris trong vấn đề Iran".

Hassan lưu ý rằng, Washington đã giao một phần trách nhiệm đáng kể cho Israel trong cuộc xung đột với Iran và các lực lượng ủy nhiệm của nước này, với Israel dẫn đầu. "Mỹ đã can dự đủ nhiều để ủng hộ Israel, có thể còn nhiều hơn trước".

"Lần này mọi thứ thực sự tồi tệ đối với Iran. Iran bị cả Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ coi là một vấn đề".

Trong chiến dịch tranh cử của mình, Harris đã gọi Iran là một thế lực "nguy hiểm" và "gây bất ổn" ở Trung Đông, đồng thời cho biết Mỹ cam kết đảm bảo an ninh cho Israel. Bà cho biết, Mỹ sẽ hợp tác với các đồng minh để ngăn chặn "hành vi hung hăng" của Iran.

Tuy nhiên, theo hai quan chức khu vực, việc Trump tái đắc cử sẽ là một "chén thánh tẩm độc" đối với Khamenei.

Nếu khôi phục các biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt, Khamenei có thể buộc phải đàm phán và chấp nhận một hiệp ước hạt nhân có lợi hơn theo điều kiện của Mỹ và Israel để duy trì sự cai trị thần quyền ở Iran, quốc gia đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng từ nước ngoài và bị ảnh hưởng bởi các cuộc biểu tình rầm rộ trong nước trong những năm gần đây.

Hiệp ước quốc phòng Mỹ-Saudi gắn liền với việc Riyadh thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel, hiện đang trong giai đoạn đàm phán cuối cùng, cũng đặt ra một thách thức đáng kể đối với Khamenei.

Liên minh này có nguy cơ làm thay đổi cán cân quyền lực trong khu vực bằng cách tạo ra một mặt trận thống nhất hơn chống lại Iran, ảnh hưởng đến vị thế địa chính trị và chiến lược của nước này ở Trung Đông.

KIẾN TRÚC MỚI

Hassan cho biết các cuộc tấn công gần đây nhằm vào Iran và các đồng minh của nước này được nhiều người coi là một thành công đáng kể của Israel. Họ đưa ra những hiểu biết sâu sắc về một cuộc tấn công hạn chế vào Iran có thể trông như thế nào, đặt ra tiền lệ và thay đổi các giả định rằng hành động quân sự nhằm vào Iran chắc chắn sẽ châm ngòi cho một cuộc chiến tranh Trung Đông rộng lớn hơn.

Một quan chức an ninh cấp cao của Ả Rập cho biết, Tehran "không còn có thể phô trương ảnh hưởng của mình thông qua các lực lượng vũ trang ủy nhiệm" sau các cuộc tấn công chết người của Israel nhằm vào các thủ lĩnh Hezbollah và Hamas.

Về phần mình, Iran có mọi lý do để lo sợ một nhiệm kỳ khác của Trump.

Chính Trump vào năm 2018 đã đơn phương rút Mỹ ra khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 của Iran với các cường quốc thế giới và ra lệnh giết Qassem Soleimani, cánh tay phải của Khamenei và là kẻ chủ mưu các cuộc tấn công ở nước ngoài nhằm vào lợi ích của Mỹ và đồng minh.

Trump cũng áp đặt các biện pháp trừng phạt nhắm vào doanh thu xuất khẩu dầu mỏ và các giao dịch ngân hàng quốc tế của Iran, dẫn đến khó khăn kinh tế cùng cực và làm trầm trọng thêm sự bất mãn của công chúng ở Cộng hòa Hồi giáo.

Ông thường xuyên nói trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình rằng chính sách không thực thi nghiêm ngặt các lệnh trừng phạt xuất khẩu dầu của Tổng thống Joe Biden đã làm suy yếu Washington và khuyến khích Tehran, cho phép nước này bán dầu, tích lũy tiền mặt và mở rộng theo đuổi hạt nhân cũng như ảnh hưởng thông qua lực lượng dân quân có vũ trang.

Vào tháng 3, ông nói với tờ Hayom của Israel trong một cuộc phỏng vấn rằng Iran có thể có vũ khí hạt nhân trong 35 ngày và Israel - vốn coi hoạt động hạt nhân của Iran là một mối đe dọa hiện hữu mặc dù được cho là có vũ khí hạt nhân duy nhất trong khu vực - đang ở trong tình trạng "rất nguy hiểm".

Một cố vấn của chính phủ Ả Rập lưu ý rằng Tehran thừa nhận có một "kiến trúc mới đang được hình thành", nhưng Trump cũng nhận ra rằng, bất chấp lời lẽ cứng rắn của mình, không có giải pháp thay thế nào cho một thỏa thuận với Iran do chương trình làm giàu uranium đang tăng tốc của nước này.

"Trump có thể hướng tới một thỏa thuận hạt nhân mới, ông ấy có thể nói rằng tôi đã hủy bỏ thỏa thuận năm 2015 vì nó chưa đầy đủ và thay thế nó bằng một thỏa thuận lâu dài, chào mời nó để 'làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại' và bảo vệ lợi ích của Mỹ", cố vấn này nói.

Khi thỏa thuận năm 2015 bị xói mòn trong những năm qua, Iran đã nâng cao mức độ tinh khiết phân hạch trong uranium đã được làm giàu, cắt giảm thời gian cần thiết để chế tạo bom nguyên tử nếu họ muốn, mặc dù họ phủ nhận muốn làm như vậy.

Iran Online, một trang web tin tức của nhà nước, tuyên bố rằng khi Trump rời nhiệm sở, Iran đang giới hạn làm giàu uranium ở mức 3,67% theo thỏa thuận, thấp hơn nhiều so với mức 90% của cấp độ vũ khí.

Giờ đây, Iran đã "làm giàu uranium tới 60% bằng máy ly tâm tiên tiến IR-6" và có thể đạt được khả năng sản xuất vũ khí hạt nhân "trong vòng vài tuần... Hoàn thành chu trình răn đe hạt nhân là con át chủ bài lớn nhất của Iran chống lại Trump", Iran Online nói.

Các quan chức Ả Rập và phương Tây cảnh báo rằng Iran càng gợi ý rằng họ sắp phát triển bom nguyên tử thì họ càng kích động nhu cầu tấn công của Israel.

Một quan chức phương Tây cho biết: "Nếu Trump nắm quyền trở lại, ông ấy sẽ ủng hộ kế hoạch của Israel tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran".

(Nguồn: The New York Times)