Trần nợ công và thực chất 'ngày tận thế' của nước Mỹ

Cái gọi là "ngày-X" - khi chính phủ liên bang không còn có thể đáp ứng các nghĩa vụ pháp lý của mình - có thể sớm nhất là vào ngày 1/6, theo một bức thư ngày 1/5 của Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen gửi Quốc hội Mỹ. 

Bà Yellen nhắc lại những quan điểm tương tự trong một lá thư khác gửi Quốc hội vào ngày 15/5: "Nếu Quốc hội không nâng trần nợ công, điều đó sẽ gây khó khăn nghiêm trọng cho các gia đình Mỹ, gây tổn hại đến vị thế lãnh đạo toàn cầu và đặt ra câu hỏi về khả năng bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia của chúng ta". Bà Yellen cũng đã cảnh báo về "thảm họa" trong một cuộc họp báo ngày 11/5.

Trong khi các cuộc đàm phán giữa các bên tiếp tục, tất cả chúng ta đều chờ xem liệu chính phủ liên bang có hết tiền để thanh toán các hóa đơn và phải tuyên bố vỡ nợ hay không.

Điều gì sẽ xảy ra nếu Mỹ vỡ nợ?

Theo trang mạng nerdwallet.com, việc vỡ nợ của Mỹ có thể gây ra một cuộc suy thoái trên toàn thế giới và làm đảo lộn thị trường chứng khoán, cùng với đó là ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của người dân Mỹ.

Mỹ đã vỡ nợ một lần vào năm 1979 và đó là một sự cố - một trục trặc kỹ thuật trong quy trình kiểm tra đã làm chậm trễ các khoản thanh toán cho một số trái chủ trái phiếu Kho bạc Mỹ. Toàn bộ vụ việc đã ảnh hưởng đến một số nhà đầu tư và đã được khắc phục trong vòng vài tuần. 

Nhưng vụ vỡ nợ năm 1979 không phải do cố ý. Và từ quan điểm của các thị trường toàn cầu, có một sự khác biệt lớn giữa một khó khăn hành chính tồn tại trong thời gian ngắn và một vụ vỡ nợ toàn diện do Quốc hội không nâng trần nợ công.

Một mặc định có thể xảy ra trong hai giai đoạn. Đầu tiên, các khoản thanh toán cho người nhận An sinh xã hội và nhân viên liên bang có thể bị trì hoãn. Tiếp theo, chính phủ liên bang sẽ không thể trả nợ hoặc trả lãi cho các trái chủ. Nợ của Mỹ được bán dưới dạng trái phiếu và chứng khoán cho các nhà đầu tư tư nhân, tập đoàn hoặc chính phủ khác. 

Chỉ mối đe dọa vỡ nợ thôi cũng có thể gây ra biến động thị trường: Nhu cầu đối với nợ của Mỹ giảm mạnh do xếp hạng tín dụng bị hạ cấp và bị bán, kéo theo đó là lãi suất tăng đột biến. Mỹ sẽ cần phải hứa thanh toán lãi suất cao hơn để chứng minh rủi ro gia tăng khi mua và nắm giữ nợ của mình.

Người dân Mỹ không tin vào kịch bản nước Mỹ vỡ nợ

Theo trang mạng nbcnews.com ngày 15/5, mặc dù đang tràn ngập thông tin về tình trạng bế tắc ngân sách và kéo theo đó là nguy cơ suy thoái hoặc tệ hơn đối với nền kinh tế Mỹ, nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy người dân Mỹ không tin điều này sẽ xảy ra.

Một nhóm tập trung gần đây do công ty nghiên cứu Engagious triệu tập đã hỏi 11 cử tri Georgia ủng hộ Tổng thống Joe Biden vào năm 2020 liệu họ có lo lắng rằng chính phủ sẽ vượt qua thời hạn chót và vỡ nợ hay không. Không một cánh tay nào giơ lên.

Tom Daschle, cựu lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện, cho biết gần đây ông đã được thông báo về một cuộc thăm dò riêng cho thấy hầu hết những người được khảo sát đều "hoài nghi" về các kịch bản "ngày tận thế". 

Ngay cả những người nắm bắt được những hậu quả tiềm tàng cũng tin rằng hai bên cuối cùng sẽ đạt được một thỏa thuận để tránh vỡ nợ. Dữ liệu của Google cho thấy số lượt tìm kiếm trên Internet cho các cụm từ như "trần nợ" ít hơn nhiều so với năm 2013. Và theo phân tích của NBC News, ba kênh tin tức truyền hình cáp lớn đã đề cập đến mức trần nợ chỉ bằng một phần ba so với năm 2013.

Quan chức chính quyền và các chuyên gia vẫn lạc quan về triển vọng đạt được thỏa thuận giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa về nâng trần nợ công.

Cho đến nay, Tổng thống Mỹ Biden chưa có bài phát biểu nào vào "khung giờ vàng" để kêu gọi người dân Mỹ gây sức ép với các đại diện của họ tại Quốc hội giống như những gì cựu Tổng thống Obama làm vào năm 2011, khi Chính phủ Mỹ cũng phải đối diện với tình trạng bế tắc về trần nợ tương tự như hiện nay. Bên trong Nhà Trắng, các cố vấn tin rằng vẫn còn đủ thời gian để đạt được thỏa thuận với Đảng Cộng hòa và ngăn chặn thảm họa.

Tổng thống Biden đang dần gia tăng áp lực lên các đảng viên Cộng hòa thông qua các chuyến đi vận động tới những nơi mà họ đại diện, gần nhất là đến một quận ở New York. Tổng thống Biden nói với các phóng viên hôm 13/5: "Chúng tôi vẫn chưa đạt đến điểm khủng hoảng".

Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng của Moody's Analytics, cơ quan chuyên cung cấp các dữ liệu và thông tin tài chính cho các nhà đầu tư, cho biết: "Các nhà đầu tư toàn cầu và người Mỹ dường như không hề bối rối trước 'ngày X' đang đến gần. 

Thị trường chứng khoán vẫn ổn định cũng như giá trị của đồng USD và phần lớn thị trường trái phiếu". Tuy nhiên, vấn đề là cần phải gây áp lực lên các quan chức được bầu để thỏa hiệp và ngăn chặn thảm họa. 

Theo Zandi, việc thị trường tài chính bình lặng làm tăng khả năng các nhà lập pháp sẽ không hành động kịp thời. Do đó, cần có những biến động trên thị trường để tạo ra ý chí chính trị cần thiết để khiến các nhà lập pháp hành động.

Nước Mỹ sẽ không tuyên bố vỡ nợ

Trả lời phỏng vấn Đài Sputnik ngày 16/5, nhà đầu tư nổi tiếng người Mỹ Jim Rogers cho biết Mỹ sẽ không tuyên bố vỡ nợ, nhưng nợ công ngày càng tăng khiến nước này không tránh khỏi những khó khăn kinh tế nghiêm trọng trong tương lai. 

Ông nói: "Nếu họ tăng trần nợ thì điều đó chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn - và tôi đảm bảo với các vị là họ sẽ làm thế. Người Mỹ không định tuyên bố là họ không thể trả nợ. Họ sẽ không gọi điện cho tất cả các ngân hàng trên thế giới và nói: 'Chúng tôi không trả tiền cho các vị'. Điều đó sẽ không xảy ra. Họ có thể lừa gạt tất cả. Họ có thể làm ra vẻ rằng họ sắp vỡ nợ, nhưng họ sẽ không làm điều đó. Và mọi thứ chỉ trở nên tồi tệ hơn".

Ông tỏ ý chắc chắn rằng hậu quả của những trào lưu nói trên sẽ tác động mạnh nhất tới các đại diện của giới trẻ Mỹ khi họ già đi. Về vấn đề này, Rogers đã đưa ra ví dụ về tình hình ở Anh, nơi một loạt các vấn đề kinh tế tích tụ lại cuối cùng đã dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính quy mô lớn vào năm 1976. 

"Tôi nhớ mọi người ở Vương quốc Anh đã phải chịu đựng như thế nào khi đất nước họ ngập sâu trong nợ nần. Đó là một nơi tồi tệ để sống. Và điều tương tự cũng đang xảy ra với nước Mỹ. Chưa có quốc gia nào trong lịch sử rơi vào cảnh nợ nần chồng chất như vậy, trong khi không gặp phải những vấn đề nghiêm trọng trước khi phải giải quyết tình trạng đó. Vì vậy, điều này không tốt cho Mỹ. Họ có thể nâng trần nợ, có thể tái cơ cấu nợ hoặc làm điều gì đó tương tự. Nhưng việc này chỉ làm tình hình xấu thêm".

Rogers nhắc lại chuyện một thế kỷ trước, Vương quốc Anh là nền kinh tế đầu tiên của thế giới, nhưng dần dần mất đi vị trí hàng đầu khi phải đối mặt với một loạt khó khăn về tài chính và kinh tế. Kết quả là vào năm 1976, ở nước này đã xảy ra một cuộc khủng hoảng lớn, Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã phải cho London vay khẩn cấp để cứu trợ nền kinh tế Anh. 

Ông phán đoán: "Điều đó có nghĩa là gì? Nó có nghĩa là các quốc gia khác đang củng cố vị thế của họ. Trước đây, khi nước Anh suy sụp thì nước Mỹ trở nên mạnh hơn. Hãy nhìn xung quanh và xem nước Mỹ bây giờ thế nào. Nhưng 100 năm nữa sẽ tồi tệ hơn nhiều. Giới trẻ sẽ không có cuộc sống tốt đẹp như trước. Một loạt nước khác sẽ bắt đầu chèn ép để đẩy nước Mỹ khỏi vị trí dẫn đầu. Tôi không biết đó sẽ là nước nào. Nếu các vị hỏi thì tôi nói rằng có thể đó sẽ là Trung Quốc".

(Nguồn: TTXVN/nerdwallet/nbcnews/Sputnik)