Tổng thống Putin để mắt đến thỏa thuận ngừng bắn ở Ukraina của Trump

Tổng thống đắc cử của Mỹ Donald Trump, người đã tuyên bố sẽ nhanh chóng chấm dứt xung đột, đang trở lại Nhà Trắng vào thời điểm Nga đang chiếm thế thượng phong. Moscow kiểm soát một phần lãnh thổ của Ukraina có kích thước tương đương với tiểu bang Virginia của Mỹ và đang tiến triển với tốc độ nhanh nhất kể từ những ngày đầu của cuộc chiến từ năm 2022.

Trong báo cáo chi tiết đầu tiên về những gì Tổng thống Putin sẽ chấp nhận trong bất kỳ thỏa thuận nào do Trump làm trung gian, năm quan chức Nga hiện tại và trước đây cho biết Điện Kremlin có thể đồng ý đóng băng xung đột ở tuyến đầu.

Theo ba người yêu cầu giấu tên để thảo luận về các vấn đề nhạy cảm, có thể có chỗ cho đàm phán về việc phân chia chính xác bốn khu vực phía Đông là Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson.

Trong khi Moscow tuyên bố bốn khu vực này hoàn toàn là một phần của Nga, được bảo vệ bởi ô hạt nhân của nước này, lực lượng trên bộ của nước này kiểm soát 70-80% lãnh thổ với khoảng 26.000 km2 vẫn do quân đội Ukraina nắm giữ, dữ liệu nguồn mở trên tiền tuyến cho thấy.

Hai quan chức cho biết Nga cũng có thể sẵn sàng rút quân khỏi các vùng lãnh thổ tương đối nhỏ mà nước này nắm giữ ở khu vực Kharkiv và Mykolaiv, phía Bắc và phía Nam Ukraina.

Tháng này, ông Putin cho biết bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào cũng phải phản ánh "thực tế" trên thực địa nhưng ông lo ngại lệnh ngừng bắn chỉ tồn tại trong thời gian ngắn và sẽ chỉ cho phép phương Tây tái vũ trang cho Ukraina.

"Nếu không có sự trung lập, thật khó để tưởng tượng ra bất kỳ mối quan hệ láng giềng hữu nghị nào giữa Nga và Ukraina", ông Putin phát biểu tại nhóm thảo luận Valdai vào ngày 7/11.

"Tại sao? Bởi vì điều này có nghĩa là Ukraina sẽ liên tục bị sử dụng như một công cụ trong tay kẻ xấu và gây phương hại đến lợi ích của Liên bang Nga", ông Putin giải thích.

Hai nguồn tin cho biết quyết định của Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Joe Biden cho phép Ukraina bắn tên lửa ATACMS của Mỹ vào sâu trong lãnh thổ Nga có thể làm phức tạp và trì hoãn bất kỳ giải pháp nào - và làm căng thẳng hơn các yêu cầu của Moscow khi những người theo đường lối cứng rắn thúc đẩy một phần lớn hơn của Ukraina. 

Vào thứ Ba, Kyiv đã sử dụng tên lửa để tấn công lãnh thổ Nga lần đầu tiên, theo Moscow, nước này lên án động thái này là một sự leo thang nghiêm trọng.

Hai nguồn tin cho biết, nếu không đạt được lệnh ngừng bắn thì Nga sẽ tiếp tục chiến đấu.

"Putin đã nói rằng việc đóng băng xung đột sẽ không có tác dụng theo bất kỳ cách nào", phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với Reuters vài giờ trước khi người Nga đưa tin về các cuộc tấn công ATACMS. "Và việc cho phép tên lửa là một sự leo thang rất nguy hiểm từ phía Mỹ".

Bộ ngoại giao Ukraina không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận cho bài viết này.

Giám đốc truyền thông của Trump, Steven Cheung, nói với Reuters về vị tổng thống Mỹ sắp nhậm chức: "Ông ấy là người duy nhất có thể đưa cả hai bên lại gần nhau để đàm phán hòa bình, hướng tới mục tiêu chấm dứt chiến tranh và ngăn chặn giết chóc".

Tỷ phú bất động sản Trump, tác giả của cuốn sách "Trump: Nghệ thuật đàm phán" xuất bản năm 1987, cho biết ông sẽ nói chuyện trực tiếp với Putin trong nỗ lực xây dựng một thỏa thuận hòa bình, mặc dù không đưa ra thông tin chi tiết về cách ông có thể hòa giải các bên tham chiến, vốn đều không có dấu hiệu lùi bước.

Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tuyên bố, đất nước của ông sẽ không nghỉ ngơi cho đến khi trục xuất toàn bộ binh lính Nga khỏi lãnh thổ của mình - dựa trên các đường biên giới mà nước này giành được sau sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 - mặc dù các tướng lĩnh cấp cao của Mỹ đã công khai tuyên bố rằng đây là một mục tiêu rất tham vọng.

Vào ngày 14/6, ông Putin đã đưa ra các điều khoản mở đầu cho việc chấm dứt chiến tranh ngay lập tức, trong đó Ukraina phải từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và rút toàn bộ quân đội khỏi bốn vùng mà Ukraina tuyên bố chủ quyền và phần lớn do Nga kiểm soát.

BẢO ĐẢM AN NINH, GIỚI HẠN QUÂN ĐỘI

Theo năm quan chức đương nhiệm và về hưu, Nga sẽ không chấp nhận việc Ukraina gia nhập NATO hoặc sự hiện diện của quân đội NATO trên đất Ukraina, nhưng nước này sẵn sàng thảo luận về việc đảm bảo an ninh cho Kiev.

Những nhượng bộ khác của Ukraina mà Điện Kremlin có thể thúc đẩy bao gồm việc Kiev đồng ý hạn chế quy mô lực lượng vũ trang và cam kết không hạn chế việc sử dụng tiếng Nga, những người này cho biết.

Dimitri Simes, người di cư đến Mỹ từ Liên Xô vào năm 1973 và là một trong những chuyên gia có nhiều mối quan hệ nhất của Nga về nước Mỹ, cho biết một thỏa thuận ngừng bắn có thể đạt được tương đối nhanh chóng để chấm dứt cuộc chiến đã khiến hàng trăm nghìn binh lính thiệt mạng và hàng triệu thường dân phải di dời.

Nhưng ông nói thêm rằng sẽ rất khó để đạt được một thỏa thuận rộng hơn, lâu dài hơn có thể giải quyết được mối lo ngại về an ninh của cả Ukraina và Nga.

"Theo quan điểm của tôi, sẽ rất khó để đạt được một thỏa thuận lớn vì lập trường của hai bên còn rất khác nhau".

'SỰ THẬT KHẮC NGHIỆT: NGA ĐANG CHIẾN THẮNG'

Nga kiểm soát 18% Ukraina bao gồm toàn bộ Crimea, một bán đảo mà họ đã sáp nhập từ Ukraina vào năm 2014, 80% Donbas - vùng Donetsk và Luhansk - và hơn 70% vùng Zaporizhzhia và Kherson. Họ cũng nắm giữ gần 3% vùng Kharkiv và một phần nhỏ của Mykolaiv.

Tổng cộng, Nga có hơn 110.000 km2 lãnh thổ Ukraina. Ukraina nắm giữ khoảng 650 km2 vùng Kursk của Nga.

Trong nước, Tổng thống Putin có thể đưa ra một thỏa thuận ngừng bắn theo đó Nga sẽ giữ lại phần lớn lãnh thổ Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson như một chiến thắng đảm bảo việc bảo vệ người nói tiếng Nga ở miền Đông Ukraina và bảo vệ cầu nối đất liền tới Crimea, theo một trong những nguồn tin.

Tất cả các quan chức Nga đều cho biết tương lai của Crimea không phải là vấn đề cần đem ra thảo luận.

Một trong những quan chức, một nguồn tin cấp cao có hiểu biết về các cuộc thảo luận cấp cao của Điện Kremlin, cho biết phương Tây sẽ phải chấp nhận "sự thật phũ phàng" rằng mọi sự hỗ trợ mà họ dành cho Ukraina không thể ngăn cản Nga giành chiến thắng trong cuộc chiến.

Ông Putin, cựu trung tá KGB từng chứng kiến Liên Xô sụp đổ trong thời gian đóng quân tại Dresden, đã tự mình đưa ra quyết định xâm lược Ukraina chỉ sau khi nhận được lời khuyên hạn chế từ một nhóm nhỏ cố vấn đáng tin cậy, 10 nguồn tin người Nga hiểu biết về tư duy của Điện Kremlin nói với Reuters.

Theo năm quan chức, ông cũng sẽ có tiếng nói quyết định về bất kỳ lệnh ngừng bắn nào.

Người đứng đầu Điện Kremlin trình bày "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraina như một thời khắc quan trọng khi cuối cùng Moscow đã đứng lên chống lại cái mà ông coi là sự ngạo mạn của phương Tây khi mở rộng NATO về phía Đông tới biên giới Nga và can thiệp vào chính trị của những gì Nga coi là sân sau của mình, bao gồm Gruzia và quan trọng hơn là Ukraina.

Kiev và phương Tây cho rằng cuộc xâm lược là một nỗ lực nhằm chiếm đoạt lãnh thổ có chủ quyền của Ukraina.

Khi được hỏi về khả năng ngừng bắn, hai nguồn tin của Nga đã nhắc đến một dự thảo thỏa thuận gần như đã được chấp thuận vào tháng 4/2022 sau các cuộc đàm phán tại Istanbul, và Putin đã đề cập công khai đến dự thảo này như một cơ sở có thể có cho một thỏa thuận.

Theo dự thảo đó, một bản sao mà Reuters đã xem, Ukraina nên đồng ý trung lập vĩnh viễn để đổi lấy sự bảo đảm an ninh quốc tế từ năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc: Anh, Trung Quốc, Pháp, Nga và Mỹ.

Một trong những quan chức Nga cho biết sẽ không có thỏa thuận nào trừ khi Ukraina nhận được sự đảm bảo an ninh, đồng thời nói thêm: "Câu hỏi đặt ra là làm thế nào để tránh một thỏa thuận có thể khiến phương Tây rơi vào cuộc đối đầu trực tiếp với Nga một ngày nào đó".

(Nguồn: Reuters)