Sức mạnh của đồng USD gây rắc rối cho các nền kinh tế như thế nào?

Đồng USD đang trải qua một đợt tăng giá khủng khiếp trong một thế hệ, nguy cơ làm trầm trọng thêm tình trạng tăng trưởng chậm và làm tăng cơn đau đầu về lạm phát cho các ngân hàng trung ương toàn cầu.

Vai trò của đồng USD là tiền tệ chính được sử dụng trong thương mại và tài chính toàn cầu, có nghĩa là sự biến động của nó có tác động rất sau và rộng. Sức mạnh của đồng tiền này đang được cảm nhận trong tình trạng thiếu nhiên liệu và lương thực ở Sri Lanka , lạm phát kỷ lục của châu Âu và thâm hụt thương mại bùng nổ của Nhật Bản.

Tuần này, các nhà đầu tư đang theo dõi chặt chẽ kết quả cuộc họp chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) để biết manh mối về quỹ đạo của đồng USD. Dự kiến , Fed sẽ tăng lãi suất ít nhất 0,75% vào giữa tuần này để chống lạm phát. Điều này có khả năng thúc đẩy đồng bạc xanh lên cao mới.

Trong một dấu hiệu đáng lo ngại, các nhà hoạch định chính sách ở Trung Quốc, Nhật Bản và châu Âu nỗ lực bảo vệ đồng tiền của họ nhưng phần lớn đều thất bại trước đà tăng không ngừng của đồng USD.

Tuần trước, đồng USD đã tăng vọt qua mức quan trọng so với đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, với một USD mua được hơn 7 nhân dân tệ lần đầu tiên kể từ năm 2020. Các quan chức Nhật Bản, trước đó đã đứng sang một bên khi đồng yên mất 1/5 giá trị trong năm nay, bắt đầu công khai lo lắng rằng thị trường đã đi quá xa.

USD Index, chỉ số đo lường USD so với rổ các tiền tệ lớn nhất, đã tăng hơn 14% vào năm 2022, năm tốt nhất kể từ khi chỉ số này ra mắt vào năm 1985. Đồng euro, yên Nhật và bảng Anh có thời điểm giảm xuống mức thấp nhất nhiều lần so với đồng bạc xanh. Các đồng tiền của thị trường mới nổi đã bị vùi dập không thương tiếc, trong đó đồng bảng Ai Cập giảm 18%, đồng forint của Hungary giảm 20% và đồng rand Nam Phi mất 9,4%.

Sự tăng giá của đồng USD trong năm nay đang được thúc đẩy bởi các đợt tăng lãi suất tích cực của Fed, điều này đã khuyến khích các nhà đầu tư toàn cầu rút tiền ra khỏi các thị trường khác để đầu tư vào các tài sản có lợi suất cao hơn của Mỹ. Dữ liệu kinh tế gần đây cho thấy lạm phát của Mỹ vẫn ở mức cao, củng cố thêm trường hợp Fed tăng lãi suất nhiều hơn và đồng USD thậm chí còn mạnh hơn.

Triển vọng kinh tế suy giảm đối với phần còn lại của thế giới cũng đang thúc đẩy đồng bạc xanh. Châu Âu đang ở tuyến đầu của cuộc chiến kinh tế với Nga. Trung Quốc đang đối mặt với sự suy thoái lớn nhất trong nhiều năm khi sự bùng nổ bất động sản nhiều thời kỳ được làm sáng tỏ.

Đối với Hoa Kỳ, đồng USD mạnh hơn có nghĩa là hàng nhập khẩu rẻ hơn, là một luồng gió cho những nỗ lực kiềm chế lạm phát và ghi nhận sức mua tăng của người Mỹ. Nhưng phần còn lại của thế giới thì đang căng thẳng với đà tăng của đồng USD.

Raghuram Rajan, giáo sư tài chính tại Trường Kinh doanh Booth của Đại học Chicago cho biết: "Tôi nghĩ vẫn còn là những ngày đầu tiên. Khi giữ chức thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ vào thập kỷ trước, ông đã lớn tiếng phàn nàn về cách chính sách của Fed và đồng USD mạnh ảnh hưởng đến phần còn lại của thế giới. "Chúng ta sẽ đối mặt với tình trạng này trong một thời gian nữa. Các yếu tố mong manh sẽ tích tụ lại".

Hôm thứ Năm tuần trước, Ngân hàng Thế giới cảnh báo rằng nền kinh tế toàn cầu đang tiến tới suy thoái và "một chuỗi các cuộc khủng hoảng tài chính ở thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển sẽ bị tàn phá lâu dài".

Thông điệp rõ ràng làm tăng thêm lo ngại rằng áp lực tài chính đang gia tăng đối với các thị trường mới nổi ngoài các liên kết yếu nổi tiếng như Sri Lanka và Pakistan đã tìm kiếm sự trợ giúp từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Serbia trở thành quốc gia mới nhất mở cuộc đàm phán với IMF vào tuần trước.

"Nhiều quốc gia đã không trải qua chu kỳ lãi suất cao kỷ lục kể từ những năm 1990". Ông Rajan nói, có rất nhiều khoản nợ đã tăng thêm bởi sự vay mượn trong đại dịch. Ông nói thêm, căng thẳng ở các thị trường mới nổi sẽ ngày càng gia tăng. 

Đồng USD mạnh hơn làm cho các khoản nợ của các chính phủ và công ty ở các thị trường mới nổi đắt hơn khi thanh toàn bằng tiền tệ này. Ước tính, khoản nợ của chính phủ ở thị trường mới nổi khoảng 83 tỷ USD sẽ đến hạn vào cuối năm tới, theo dữ liệu từ Viện Tài chính Quốc tế bao gồm 32 quốc gia.

Daniel Munevar, một nhà kinh tế tại Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển, cho biết: "Bạn phải nhìn điều này qua lăng kính ngân sách. Bạn bước vào năm 2022 và đột nhiên tiền tệ của bạn giảm 30%. Bạn có thể sẽ bị buộc phải cắt giảm chi tiêu cho chăm sóc sức khỏe, cho giáo dục để đáp ứng các khoản thanh toán nợ đó".

Sự tăng giá của đồng USD đã làm tăng thêm nỗi đau ở các quốc gia nhỏ hơn, khiến hàng hóa nhập khẩu nhiên liệu và thực phẩm quan trọng được định giá bằng đồng USD trở nên đắt đỏ hơn. Nhiều người đã khai thác vào kho dự trữ USD và các ngoại tệ khác để giúp tài trợ cho nhập khẩu và ổn định tiền tệ của họ. Và trong khi giá hàng hóa đã giảm xuống trong những tháng gần đây, thì điều đó chẳng giúp được gì để giảm bớt áp lực đối với các nước đang phát triển.

Các ngân hàng trung ương ở thị trường mới nổi đã thực hiện các bước quyết liệt để kiềm chế sự mất giá của đồng nội tệ và trái phiếu của họ. Argentina đã tăng lãi suất hôm thứ Năm thêm 5,5% lên 75% khi nước này tìm cách kiềm chế lạm phát theo vòng xoáy và bảo vệ đồng peso, vốn đã mất giá gần 30% so với đồng USD trong năm nay. Ghana cũng đã gây ngạc nhiên cho các nhà đầu tư vào tháng trước khi nâng lãi suất lên 22%, nhưng đồng tiền của nước này tiếp tục giảm.

Không chỉ các nền kinh tế đang phát triển phải vật lộn để đối phó với các đồng nội tệ yếu hơn. Tại châu Âu, sự suy yếu của đồng euro đang làm gia tăng lạm phát trong lịch sử do cuộc chiến ở Ukraina gây ra và dẫn đến giá khí đốt và điện tăng cao.

Tại cuộc họp của Ngân hàng Trung ương châu Âu vào ngày 8/9, Chủ tịch Christine Lagarde bày tỏ lo ngại về sự trượt giá 12% của đồng euro trong năm nay. Bà nói rằng nó đã "làm tăng thêm áp lực lạm phát". ECB đang báo hiệu một lập trường chính sách tích cực hơn, với các nhà đầu tư hiện dự kiến lãi suất sẽ tăng lên 2,5%. Nhưng điều đó đã giúp ích rất ít cho giá trị của đồng tiền.

Frederik Ducrozet, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế vĩ mô tại Pictet Wealth Management, cho biết ECB bất lực trước sức mạnh của đồng đô la. Ông nói: "Cho dù ECB có trở nên diều hâu hơn hay không, cho dù có một số cải thiện về triển vọng kinh tế, nó thường được ảnh hưởng bởi sức mạnh đồng USD".

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen thừa nhận rằng sự tăng giá của đồng USD có thể gây ra thách thức cho các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là các nền kinh tế có các khoản nợ bằng đồng USD lớn. Nhưng vào tháng 7, bà nói rằng bà không lo lắng về một chu kỳ tự củng cố có thể làm chậm tăng trưởng kinh tế trên toàn cầu.

Sức mạnh của đồng USD đã lan rộng khắp Phố Wall, đè nặng lên lợi nhuận mà các công ty Mỹ kiếm được ở nước ngoài và giữ cho các khoản đầu tư gắn liền với các hàng hóa như vàng và dầu.

Russ Koesterich, đồng trưởng Bộ phận Phân bổ Tài sản Toàn cầu tại BlackRock, cho biết: "Đồng USD mạnh đã tạo ra một làn gió thuận lợi cho mọi loại tài sản chính. "Đó là một khía cạnh khác của điều kiện tài chính thắt chặt hơn và điều đó ảnh hưởng đến mọi thứ".

Các nhà đầu tư và nhà kinh tế đang nâng cao triển vọng hành động toàn cầu để giúp đồng USD suy yếu - mặc dù họ cảnh báo rằng cơ hội của một bước đi như vậy vẫn còn nhỏ. Năm 1985, Mỹ, Pháp, Tây Đức, Anh và Nhật Bản đã khởi động một nỗ lực chung, được gọi là Hiệp ước Plaza, nhằm giảm giá trị của đồng USD trong bối cảnh lo ngại nó đang đè nặng lên nền kinh tế toàn cầu.

Paresh Upadhyaya, giám đốc chiến lược tiền tệ tại công ty quản lý tài sản Amundi US, cho biết: "Có thể có một số biện minh cho một sự can thiệp phối hợp để làm suy yếu đồng USD. "Bên ngoài Hoa Kỳ, một đồng USD mạnh hiện đang trở thành một cơn gió tiêu cực đối với các ngân hàng trung ương".

Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã cố gắng tăng giá đồng nhân dân tệ bằng cách đưa thêm thanh khoản bằng đồng USD vào thị trường. Cơ quan này đã cắt giảm lượng dự trữ mà các ngân hàng cần phải giữ so với các khoản tiền gửi ngoại hối của họ và đã liên tục đặt mức ấn định hàng ngày - một điểm chuẩn cho tiền tệ - mạnh hơn so với kỳ vọng của thị trường.

Tommy Xie, trưởng bộ phận nghiên cứu và chiến lược của Greater China tại Ngân hàng OCBC nói: "Đồng nhân dân tệ giảm giá có thể tạo ra một vòng luẩn quẩn".

Tại Nhật Bản, các nhà hoạch định chính sách lo ngại việc đồng yên giảm xuống mức thấp nhất trong 24 năm so với đồng USD sẽ gây tổn hại cho các doanh nghiệp. Thống đốc Haruhiko Kuroda trong tháng này cho biết đồng yên giảm giá mạnh "có thể sẽ khiến chiến lược kinh doanh của các công ty không ổn định".

Sự suy yếu của đồng yên đã khiến Nhật Bản rơi vào mức thâm hụt thương mại trong tháng lớn nhất kỷ lục trong tháng 8 - 2.820 tỷ yên, tương đương khoảng 20 tỷ USD - khi giá trị nhập khẩu tăng 50% do giá năng lượng cao hơn và đồng tiền giảm giá.

Thủ tướng Fumio Kishida nói rằng Nhật Bản cần phải tìm ra những cách để tận dụng những tác động tích cực của việc đồng yên giảm giá, trong đó giải pháp trước mắt là thu hút nhiều khách du lịch hơn.

Ông nói: "Điều quan trọng là phải củng cố các nỗ lực để thúc đẩy khả năng kiếm tiền của quốc gia chúng ta".

(Nguồn: WSJ)