Nợ công toàn cầu thậm chí còn 'tệ hơn tưởng tượng', có thể đạt 115% GDP sau 3 năm

"Nợ công toàn cầu rất cao", Era Dabla-Norris, Davide Furceri, Raphael Lam và Jeta Menkulasi viết trong một bài đăng trên blog ngày 15/10.

"Dự kiến nó sẽ vượt 100.000 tỷ USD, tương đương khoảng 93% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu vào cuối năm nay và sẽ đạt 100% GDP vào năm 2030. Họ chỉ ra rằng, con số này cao hơn 10 điểm phần trăm GDP so với mức năm 2019, tức là trước đại dịch COVID-19.

"Mặc dù bức tranh không đồng nhất - nợ công dự kiến sẽ ổn định hoặc giảm ở 2/3 số quốc gia - Báo cáo Giám sát tài chính tháng 10 năm 2024 cho thấy mức nợ trong tương lai có thể còn cao hơn dự kiến và cần phải có những điều chỉnh tài chính lớn hơn nhiều so với dự kiến hiện tại để ổn định hoặc giảm thiểu nó với khả năng cao", IMF nói.

"Báo cáo lập luận rằng các quốc gia nên đối mặt với rủi ro nợ ngay từ bây giờ bằng các chính sách tài chính được thiết kế cẩn thận nhằm bảo vệ sự tăng trưởng và các hộ gia đình dễ bị tổn thương, đồng thời tận dụng chu kỳ nới lỏng chính sách tiền tệ".

Các nhà kinh tế của IMF đưa ra ba lý do tại sao triển vọng tài chính của nhiều quốc gia thậm chí có thể tồi tệ hơn những dự báo vốn đã khủng khiếp: "Áp lực chi tiêu lớn, khuynh hướng lạc quan về các dự báo nợ và khoản nợ khá lớn không xác định được".

IMF lưu ý: "Nghiên cứu trước đây của IMF đã chỉ ra rằng các diễn ngôn tài chính trên phạm vi chính trị ngày càng nghiêng về việc chi tiêu cao hơn". 

"Và các quốc gia sẽ cần chi tiêu ngày càng nhiều hơn để đối phó với tình trạng già hóa dân số và chăm sóc sức khỏe; với quá trình chuyển đổi xanh và thích ứng với khí hậu; và với an ninh quốc phòng và năng lượng, do căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng".

Mặt khác, lịch sử cho thấy dự báo nợ trong tương lai của các quốc gia thường đánh giá thấp tổng số nợ thực tế một cách đáng kể. Họ cho biết: "Tỷ lệ nợ trên GDP thực tế trong 5 năm tới có thể cao hơn trung bình 10 điểm phần trăm GDP so với dự kiến".

Các nhà kinh tế viết: Cơ quan giám sát tài chính của IMF "trình bày một khuôn khổ mới về 'nợ có nguy cơ' liên kết các điều kiện chính trị và tài chính vĩ mô hiện tại với toàn bộ các kết quả nợ có thể xảy ra trong tương lai". 

"Cách tiếp cận này vượt xa sự tập trung thông thường vào ước tính điểm của dự báo nợ và giúp các nhà hoạch định chính sách định lượng rủi ro đối với triển vọng nợ và xác định nguồn gốc của chúng".

Theo khuôn khổ này, IMF tin rằng "trong một kịch bản bất lợi nghiêm trọng, nợ công toàn cầu có thể đạt tới 115% GDP trong ba năm - cao hơn gần 20 điểm phần trăm so với dự kiến hiện nay. Điều này có thể do một số lý do: Tăng trưởng yếu hơn, điều kiện tài chính chặt chẽ hơn, trượt dốc tài chính và sự không chắc chắn về chính sách và kinh tế lớn hơn".

Họ nói thêm: "Điều quan trọng là các quốc gia ngày càng dễ bị tổn thương trước các yếu tố toàn cầu ảnh hưởng đến chi phí đi vay của họ, bao gồm cả tác động lan tỏa từ sự bất ổn chính sách lớn hơn ở các quốc gia quan trọng có hệ thống, chẳng hạn như Mỹ".

Một lý do khác khiến các nhà kinh tế tin rằng nợ công có thể cao hơn đáng kể so với dự báo hiện tại là số lượng lớn các khoản nợ chưa xác định được. 

IMF viết: "Một phân tích của hơn 30 quốc gia cho thấy 40% khoản nợ không xác định được bắt nguồn từ các khoản nợ tiềm ẩn và rủi ro tài chính mà chính phủ phải đối mặt, trong đó hầu hết liên quan đến thua lỗ ở các doanh nghiệp nhà nước". 

"Trong lịch sử, nợ không xác định được rất lớn, trung bình dao động từ 1 đến 1,5% GDP và tăng mạnh trong thời kỳ căng thẳng tài chính".

Các nhà kinh tế cảnh báo rằng, mặc dù nợ công thực sự cao hơn mức tưởng tượng nhưng những nỗ lực tài chính hiện tại để giải quyết vấn đề này có thể nhỏ hơn mức cần thiết.

IMF cho biết: "Việc điều chỉnh tài khóa đóng một vai trò quan trọng trong việc hạn chế rủi ro nợ". "Với việc lạm phát được kiểm soát và các ngân hàng trung ương hạ lãi suất chính sách, các nền kinh tế hiện ở vị thế tốt hơn để hấp thụ các tác động kinh tế của việc thắt chặt tài chính. 

Việc trì hoãn sẽ vừa tốn kém vừa rủi ro, vì sự điều chỉnh cần thiết sẽ tăng lên theo thời gian; và kinh nghiệm cho thấy rằng nợ cao và thiếu các kế hoạch tài chính đáng tin cậy có thể gây ra phản ứng bất lợi của thị trường, hạn chế khả năng hành động khi đối mặt với tình trạng hỗn loạn".

"Phân tích của chúng tôi, tính đến các rủi ro cụ thể của từng quốc gia xung quanh triển vọng nợ, cho thấy rằng những điều chỉnh tài chính hiện tại—trung bình là 1% GDP trong 6 năm tính đến năm 2029—ngay cả khi được thực hiện đầy đủ, cũng không đủ để giảm đáng kể hoặc ổn định nợ. với xác suất cao", các nhà kinh tế viết. 

"Việc thắt chặt tích lũy khoảng 3,8% GDP trong cùng thời kỳ sẽ là cần thiết đối với một nền kinh tế trung bình để đảm bảo khả năng ổn định nợ cao. Ở những quốc gia mà nợ dự kiến không ổn định, chẳng hạn như Trung Quốc và Mỹ, nỗ lực cần thiết sẽ lớn hơn đáng kể. Nhưng hai nền kinh tế lớn nhất này có nhiều lựa chọn chính sách phong phú hơn nhiều so với các quốc gia khác".

IMF cho rằng những điều chỉnh tài chính lớn như thế này, nếu không được điều chỉnh hợp lý, "sẽ gây ra tổn thất lớn về sản lượng khi tổng cầu giảm và có thể gây tổn hại cho các nhóm dễ bị tổn thương và dẫn đến tình trạng bất bình đẳng cao hơn. Do đó, cần phải thiết kế cẩn thận để giảm thiểu chi phí điều chỉnh và thu hút sự ủng hộ của công chúng đối với việc điều chỉnh tài chính cần thiết".

IMF cảnh báo: "Việc lựa chọn các biện pháp tài chính rất quan trọng vì tác động không giống nhau và liên quan đến sự đánh đổi". "Ví dụ, việc cắt giảm đầu tư công gây tổn thất sản lượng lớn nhất và ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng dài hạn, trong khi việc cắt giảm trợ cấp xã hội gây tổn hại cho các hộ gia đình dễ bị tổn thương và làm tăng bất bình đẳng".

Để giải quyết những vấn đề này, các nhà kinh tế ủng hộ sự kết hợp giữa các biện pháp tài chính tập trung vào con người và tập trung vào tăng trưởng. Các biện pháp này nhất thiết sẽ khác nhau giữa các quốc gia.

Họ nói: "Các nền kinh tế tiên tiến nên thúc đẩy cải cách quyền lợi, sắp xếp lại chi tiêu và tăng nguồn thu ở những nơi có mức thuế thấp". 

"Thị trường mới nổi và các nền kinh tế đang phát triển có tiềm năng lớn hơn để huy động nguồn thu từ thuế—bằng cách mở rộng cơ sở thuế và nâng cao năng lực quản lý nguồn thu—đồng thời tăng cường mạng lưới an sinh xã hội và bảo vệ đầu tư công để hỗ trợ tăng trưởng dài hạn".

Tốc độ cũng là một yếu tố. Họ viết: "Phân tích của chúng tôi cho thấy rằng tốc độ điều chỉnh được đo lường và duy trì lâu dài sẽ giảm bớt rủi ro tài chính, đồng thời hạn chế tác động tiêu cực đến sản lượng và bất bình đẳng ít hơn khoảng 40% so với việc thắt chặt đột ngột". 

"Điều đó nói lên rằng, một số quốc gia có nguy cơ khủng hoảng nợ cao sẽ cần có những điều chỉnh ngay từ đầu".

Và những điều chỉnh này sẽ cần phải đi kèm với "quản trị tài chính mạnh mẽ hơn, bao gồm các khuôn khổ trung hạn đáng tin cậy, hội đồng tài chính độc lập và quản lý rủi ro hợp lý", họ nói thêm. 

"Tăng cường đánh giá rủi ro tài chính, giám sát chặt chẽ các khoản nợ dự phòng trong doanh nghiệp nhà nước và công bố số liệu thống kê chi tiết và kịp thời về nợ có thể làm giảm các khoản nợ không xác định được".

Các nhà kinh tế của IMF kết luận: "Nợ công cao là một mối lo ngại". "Ngay cả đối với một số quốc gia nơi mức nợ công dường như có thể quản lý được... rủi ro vẫn tăng cao và kết quả nợ thực tế trong những năm tới có thể tồi tệ hơn dự kiến. Các kế hoạch điều chỉnh hiện tại không đủ để ổn định hoặc giảm nợ một cách tự tin".

"Những điều chỉnh tài chính được thiết kế hợp lý có thể giúp giảm rủi ro nợ, cải thiện triển vọng nợ công và giảm thiểu tác động tiêu cực đến xã hội".

(Nguồn: Kitco News)