Năm điều cần biết về việc dầu của Nga bị phương Tây áp giá trần

Hôm thứ Sáu ngày 2/12, G7, EU và Australia đã đồng ý đặt giới hạn giá dầu của Nga ở mức 60 USD/thùng.

Trở lại vào tháng 5, EU đã tuyên bố cấm dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga. Khối 27 thành viên cũng cho biết lệnh cấm nhập khẩu các sản phẩm dầu mỏ tinh chế sẽ được thi hành từ ngày 5/2.

Theo Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel, lệnh cấm áp dụng đối với hơn 2/3 lượng dầu nhập khẩu của Nga vào EU. Ông gọi lệnh cấm này là biểu tượng của sự thống nhất trong EU và viết trong một dòng tweet rằng nó gây "áp lực tối đa lên Nga để chấm dứt chiến tranh".

Lệnh cấm vận dầu mỏ của EU cũng áp dụng cho các nhà khai thác bảo hiểm và các tàu chở dầu cho Nga, nhưng nó không áp dụng cho dầu nhập khẩu của Nga vào khối thông qua đường ống.

Đường ống dẫn dầu Druzhba bắt đầu hoạt động từ năm 1964 đã cung cấp dầu của Nga cho nhiều nước Trung và Đông Âu, trong đó có Đức, Ba Lan, Hungary, Slovakia, Cộng hòa Séc và Áo.

Đức, Ba Lan và Áo đã ủng hộ lệnh cấm, cam kết loại bỏ hoàn toàn việc nhập khẩu dầu của Nga vào cuối năm nay.

Tuy nhiên, Hungary, Cộng hòa Séc, Slovakia và Bulgaria vẫn phụ thuộc nhiều vào đường ống dẫn dầu của Nga và sẽ được phép tiếp tục nhập khẩu tạm thời cho đến khi họ có được các nguồn cung thay thế. Tuy nhiên, theo Ủy ban châu Âu, những hàng nhập khẩu qua đường ống này không thể được bán lại cho các quốc gia EU hoặc các nước ngoài EU.

Dưới đây là năm điều cần biết về tác động của lệnh cấm nhập khẩu dầu của EU và giá trần:

Lệnh cấm và trần giá có ý nghĩa gì đối với thị trường dầu mỏ ở EU?

Trước cuộc chiến do Nga phát động ở Ukraina, khối 27 thành viên phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu dầu mỏ của Nga. Năm 2021, EU đã nhập khẩu 74,8 tỷ USD dầu thô và các sản phẩm dầu tinh chế từ Nga.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), lượng nhập khẩu dầu thô này của Nga lên tới 2,2 triệu thùng mỗi ngày, bao gồm 700.000 thùng mỗi ngày qua đường ống cũng như 1,2 triệu sản phẩm dầu tinh chế.

Với lệnh cấm vận của EU đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga có hiệu lực vào thứ Hai và đối với các sản phẩm dầu tinh chế từ tháng 2, IEA cũng cho biết khối này sẽ cần 1 triệu thùng dầu thô và 1,1 triệu thùng sản phẩm dầu mỗi ngày để thay thế nguồn cung bị thiếu.

Khoảng 10% lượng dầu nhập khẩu từ đường ống dẫn dầu Druzhba sẽ tiếp tục chảy đến châu Âu.

Mats Cuvelier, một luật sư chuyên về EU và thương mại quốc tế có trụ sở tại Brussels, nói với Al Jazeera rằng, lệnh cấm của EU đối với dầu của Nga sẽ không có tác động lớn đến cung và cầu trong khối trong thời gian ngắn.

Ông nói: "Quy định này đã được tính toán từ nửa năm nay, giúp các quốc gia EU có đủ thời gian để tìm các nguồn cung cấp thay thế. Khối đang tập trung vào việc thay thế nguồn cung từ các quốc gia Trung Đông và các nơi khác, vì vậy EU sẽ không phải đối mặt với tình trạng thiếu dầu thô".

Philipp Lausberg, một nhà phân tích tập trung vào chính sách năng lượng tại Trung tâm Chính sách châu Âu, đã chia sẻ quan điểm tương tự và nhấn mạnh rằng tác động chính của lệnh cấm vận dầu mỏ có thể là làm tăng giá dầu.

Ông nói với Al Jazeera: "Dầu Brent sẽ đắt hơn và đó là điều mà EU sẽ phải chuẩn bị".

Vào ngày giới hạn giá có hiệu lực, giá dầu toàn cầu đã tăng tới 2%.

Nhưng Lausberg cho biết suy thoái kinh tế toàn cầu sẽ làm giảm nhu cầu dầu toàn cầu trong những tháng tới, điều này sẽ làm giảm giá dầu một lần nữa.

Thị trường bảo hiểm và vận tải biển ảnh hưởng như thế nào?

Giới hạn giá và lệnh cấm nhập khẩu dầu của EU cũng ngăn cản các nhà khai thác "bảo hiểm và tài trợ tài chính cho việc vận chuyển, đặc biệt là thông qua các tuyến hàng hải vận chuyển dầu của Nga đến các nước thứ ba".

Theo Lausberg, điều này sẽ gây khó khăn đặc biệt cho Nga trong việc tiếp tục xuất khẩu dầu thô và các sản phẩm dầu của mình sang phần còn lại của thế giới.

Ông nói: "Nhiều tàu từ Ấn Độ, Trung Quốc và các nước khác được bảo hiểm bởi các công ty ở châu Âu và Vương quốc Anh. Những con tàu này hiện phải tuân theo các quy định của EU, G7 và Úc về dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga. Tuy nhiên, Nga đã nói rằng luật pháp của họ không công nhận các quy tắc này, vì vậy Điện Kremlin có kế hoạch tiếp tục xuất khẩu dầu sang các quốc gia này như thế nào với những quy tắc mới này vẫn chưa được xem xét".

Việc áp giá trần tác động như thế nào đối với Nga?

Theo IEA, sản lượng dầu của Nga dự kiến sẽ giảm 1,4 triệu thùng mỗi ngày vào năm tới sau khi lệnh cấm xuất khẩu dầu thô bằng đường biển của EU có hiệu lực.

Cuvelier cho biết, các tàu Nga có thể cố gắng trốn tránh các biện pháp trừng phạt này bằng cách đăng ký tại Quần đảo Marshall hoặc Liberia và gỡ bỏ cờ Nga.

"Nhưng chiến thuật này nằm trong tầm ngắm của EU và khối này đã tăng cường an ninh hàng hải để đảm bảo các tàu Nga không trốn tránh được các lệnh trừng phạt theo cách này", ông nói.

Trong khi đó, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, Nga sẽ không chấp nhận mức giá trần vừa được công bố, đồng thời cho biết thêm rằng cần phân tích tình hình trước khi quyết định phản ứng cụ thể.

Đại diện thường trực của Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna, Mikhail Ulyanov, cũng đã tweet: "Từ năm nay, châu Âu sẽ sống mà không có dầu của Nga".

Ông nói: "Moscow đã nói rõ rằng họ sẽ không cung cấp dầu cho những quốc gia hỗ trợ trần giá chống thị trường. Chờ đã, rất nhanh thôi EU sẽ cáo buộc Nga sử dụng dầu mỏ làm vũ khí".

Nga có các lựa chọn về cách thức trả đũa. Lausberg cho biết: "Nga đã cảnh báo rằng họ có thể đóng hoàn toàn đường ống dẫn dầu tới EU, đây có thể là thách thức đối với các quốc gia trong khối phụ thuộc vào tuyến đường cung cấp này".

Ông nói: "Mặc dù việc cung cấp dầu thông qua các kênh hàng hải có thể dễ dàng thay thế nhưng các quốc gia không giáp biển sẽ khó tìm được giải pháp thay thế nếu Nga chặn đường ống dẫn dầu".

Các quốc gia không nằm trong quy tắc trần giá có bị ảnh hưởng không?

Các quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ cũng phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga và tiếp tục nhập khẩu dầu từ Moscow.

Vivek Mishra, một thành viên tại Tổ chức Nghiên cứu Người quan sát ở New Delhi, nói với Al Jazeera rằng, Nga rất có thể sẽ đàm phán với những nước mua lớn như Ấn Độ và Trung Quốc, họ sẽ sắp xếp các giao dịch hoán đổi tiền tệ.

Ông nói: "Mặc dù các cơ chế này sẽ không thể thay thế doanh thu của Nga từ châu Âu, nhưng nó chắc chắn sẽ tạo ra một cú hạ cánh mềm cho Nga. Tôi không nghĩ Ấn Độ sẽ mất nhiều với tư cách là người mua dầu lớn của Nga. Nếu chúng ta nghĩ theo hai tuyên bố từ Nga và Ấn Độ, điều đó chỉ ra xu hướng Ấn Độ mua dầu từ Nga".

"Nếu có bất cứ điều gì xảy ra, Ấn Độ có thể sẽ đàm phán để được giảm giá nhiều hơn vì giá sẽ bị hạn chế trên toàn cầu và Nga sẽ có thể bị thiệt hại nhiều hơn do thiếu các yếu tố liên quan, chẳng hạn như các công ty bảo hiểm không sẵn sàng đặt cược vào các tàu chở dầu của Nga", ông nói thêm.

Lệnh cấm vận và trần giá sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thị trường dầu mỏ quốc tế?

OPEC+, một nhóm gồm Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và các đồng minh, đã tổ chức một cuộc họp vào Chủ nhật (4/12) để thảo luận về cách đảm bảo thị trường dầu mỏ không bị bóp méo bởi các quy định mới.

Khối này đã đồng ý tiếp tục giảm sản lượng dầu 2 triệu thùng mỗi ngày, tương đương khoảng 2% nhu cầu thế giới, cho đến cuối năm 2023.

Lausberg giải thích rằng mọi nhà sản xuất dầu ngoại trừ Nga đều được hưởng lợi từ các quy tắc này.

Ông nói: "Những biện pháp trừng phạt này chủ yếu nhằm trừng phạt Nga vì những hành động của nước này ở Ukraina".

"Nhưng nếu Nga quản lý để xuất khẩu nhiều dầu hơn bằng cách mua thêm tàu chở dầu hoặc sử dụng bất kỳ chiến thuật nào khác, thì phần còn lại của thế giới và thị trường dầu mỏ sẽ phản ứng như thế nào vẫn chưa được xem xét", ông nói.

(Al Jazeera)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin