Mỹ trong tham vọng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, liệu có thành công?

Các vấn đề về chuỗi cung ứng trước đây chủ yếu là vấn đề của các doanh nghiệp. Ngày nay, chuỗi cung ứng là lĩnh vực ưu tiên cho sự can thiệp mạnh mẽ của chính phủ Mỹ. 

Để tăng cường "an ninh chuỗi cung ứng và khả năng phục hồi" của Mỹ, chính quyền Tổng thống Biden đang nỗ lực gấp đôi để giảm bớt "sự phụ thuộc vào Trung Quốc".

Trung Quốc có thị phần lớn trên toàn cầu trong một số lĩnh vực, bao gồm đất hiếm, pin xe điện và tấm pin mặt trời. Tuy nhiên, rất ít quốc gia không phải phương Tây coi đây là một nguyên nhân gây lo ngại. Hầu hết các quốc gia ở Nam bán cầu coi việc Trung Quốc dẫn đầu về công nghệ năng lượng sạch là rất quan trọng đối với quá trình chuyển đổi của họ sang nền kinh tế xanh.

Ví dụ, Nam Phi đã chuyển sang Trung Quốc để có chuyên môn về năng lượng tái tạo giá cả phải chăng trong bối cảnh thiếu điện nghiêm trọng, với Bộ trưởng phụ trách điện, Kgosientsho Ramokgopa, cho biết hồi đầu tháng này: "Chúng tôi đã đến tất cả các đại sứ quán khác, bạn là chỉ những người đã quay lại với chúng tôi và nói rằng 'chúng tôi sẽ hỗ trợ bạn vô điều kiện".

Nhà kinh tế trưởng của Tổ chức Thương mại Thế giới, Ralph Ossa, cho biết: "Mặc dù có sự mong manh trong chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng "trường hợp can thiệp chính sách" là yếu bởi vì "không có lý do gì để tin rằng các công ty đang chịu rủi ro chuỗi cung ứng dưới mức hoặc quá mức một cách có hệ thống".

Cách tiếp cận của Mỹ chỉ đơn giản là làm nổi bật quan niệm của Washington về Trung Quốc là đối thủ chính của Mỹ. Nó phản ánh tâm lý của Mỹ rằng các đối thủ mà họ phụ thuộc vào sẽ bị cám dỗ hành động chống lại họ. Như Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã nói: "Nếu thuận buồm xuôi gió, tôi không nghi ngờ gì rằng Trung Quốc sẽ làm chính xác điều tương tự".

Cho thấy động cơ thực sự đằng sau nỗ lực tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu, hành động của chính quyền ông Biden vượt xa một số lĩnh vực mà Trung Quốc thống trị.

Trong 5G , các nhà sản xuất Trung Quốc phải đối mặt với sự cạnh tranh toàn cầu mạnh mẽ từ những công ty như Nokia và Ericsson. Về lĩnh vực chất bán dẫn, Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào nguồn cung bên ngoài, chi 415,6 tỷ USD cho mạch tích hợp vào năm ngoái, chiếm hơn 15% tổng kim ngạch nhập khẩu. 

Nhưng ngay cả trong những lĩnh vực mà Mỹ không phụ thuộc vào Trung Quốc, chính quyền ông Biden vẫn không tiếc công sức để gây bất lợi nghiêm trọng cho các ngành công nghiệp Trung Quốc.

Có vẻ như chính quyền Tổng thống Biden không giải quyết nhiều về lỗ hổng mà là ngăn chặn trước và cản trở sự trỗi dậy của Trung Quốc. Các động thái của Mỹ, thay vì mang tính phòng thủ, dường như là các cuộc tấn công được thiết kế nhằm phi Trung Quốc hóa chuỗi cung ứng toàn cầu trong các lĩnh vực quan trọng và cắt đứt quan hệ của Trung Quốc với nền kinh tế thế giới.

Mỹ đang tách rời khỏi nền kinh tế Trung Quốc song song với quá trình địa chính trị hóa và vũ khí hóa chuỗi cung ứng.

Nhưng nỗ lực định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu của Mỹ cũng mang lại những tác động đối với tăng trưởng kinh tế và thương mại toàn cầu.

Trong khi các doanh nghiệp đưa ra các quyết định về chuỗi cung ứng của họ dựa trên các cân nhắc thương mại, thì chính quyền Tổng thống Biden lại ưu tiên các mục tiêu địa chính trị. 

Việc Mỹ thúc đẩy các chuỗi cung ứng mới là một phần của trật tự kinh tế toàn cầu mới và nhằm mục đích giúp Mỹ lấy lại vị thế thống trị của mình. Thông qua các đề xuất như thỏa thuận chuỗi cung ứng Khung kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF), Washington được cho là đang hình dung Mỹ là trung tâm của chuỗi cung ứng.

Mục tiêu này có nghĩa là chuyển chuỗi cung ứng giá trị cao sang các lĩnh vực quan trọng của Mỹ, thậm chí từ các đồng minh, chẳng hạn như Liên minh châu Âu và Nhật Bản, như đang xảy ra đối với chất bán dẫn. Nó có nghĩa là có khả năng khóa các "đối tác" từ Nam bán cầu vào tình trạng phụ thuộc và kém phát triển.

Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai, phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia về khả năng phục hồi chuỗi cung ứng hai tuần trước, cho biết Mỹ đã cung cấp cho "các nền kinh tế một vị trí trong hội nhập theo chiều dọc để các nước đang phát triển không bị mắc kẹt vĩnh viễn trong chu kỳ". Tôi e rằng kết quả có thể ngược lại, đưa các đối tác đến vùng ngoại vi của các mạng Mỹ và tạo ra các lỗ hổng mới cho họ.

Đối với tất cả những lợi ích được quảng cáo cho thế giới, kế hoạch của Washington là tự phục vụ. Đối với "đối tác" của nó, cuối cùng sẽ không có bảo mật hoặc khả năng phục hồi. Trong thời kỳ khủng hoảng, Washington sẽ không ngần ngại hy sinh lợi ích của đối tác vì lợi ích của mình, bằng chứng là việc họ đột ngột rút quân khỏi Afghanistan và tích trữ vaccine COVID-19 từ rất sớm trong đại dịch.

Washington cũng dự định các chuỗi cung ứng mới của mình sẽ trở thành phương tiện để thực thi các quy tắc và tiêu chuẩn kinh tế của mình ở các nước đối tác. Điều này có thể giúp Washington tự do hơn trong việc can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác. 

Theo ông Tai, khi nói về Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada, cho biết hiệp định này có "một cơ chế cho phép chúng tôi khởi kiện các cơ sở cụ thể không tôn trọng quyền tự do lập hội và thương lượng tập thể của người lao động".

Về vấn đề này, một giấc mơ của chính quyền Biden là tạo sân chơi bình đẳng. Nhưng cách tiếp cận cũng giống như đọ sức giữa một võ sĩ quyền anh hạng nặng với một võ sĩ hạng lông. Nâng cao tiêu chuẩn lao động ở các nước đang phát triển quá nhanh là một cách chắc chắn để tăng chi phí lao động và làm giảm khả năng cạnh tranh của họ.

Các điều khoản nghe có vẻ được sử dụng để tôn vinh thỏa thuận IPEF, Mỹ dường như mong muốn có một hệ thống chuỗi cung ứng khép kín, một câu lạc bộ chỉ dành cho những người được mời, loại bỏ phần lớn các quốc gia. Cách tiếp cận đa phương như vậy có nguy cơ chia cắt thế giới thành hai hoặc nhiều khối thương mại toàn cầu.

Sự phân mảnh này sẽ dẫn đến mất hiệu quả kinh tế toàn cầu. Các nhà kinh tế của WTO ước tính nó có thể cắt giảm 5,4% tổng sản phẩm quốc nội thực tế toàn cầu, trong đó các nước đang phát triển bị ảnh hưởng nặng nề gần gấp đôi so với các nước phát triển. 

Trước những tác hại to lớn mà các chính trị gia ở Washington đang gây ra cho nền kinh tế toàn cầu, câu hỏi đặt ra là liệu đã đến lúc các doanh nghiệp được phép quay trở lại để định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu hay chưa.

(Nguồn: SCMP)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin