Khi các 'kỳ lân' Mỹ gục ngã

Kỳ lân 'xếp cánh'

Từ năm 2022, thế giới đã chứng kiến rất nhiều startup chật vật "thắt lưng buộc bụng". Nhưng năm nay, tất cả lên tới đỉnh điểm khi "mùa tuyệt chủng" của các công ty khởi nghiệp đang diễn ra và chỉ trong vài tháng qua, hàng loạt kỳ lân từng nổi tiếng nhất đã nộp đơn xin phá sản hay cắt giảm hàng loạt hoạt động kinh doanh của mình.

Hồi đầu tháng 11, WeWork - công ty trị giá 57 tỷ USD cũng nộp đơn xin phá sản theo Chương 11, khiến số lượng văn phòng trống tăng lên. 

Olive AI - kỳ lân khởi nghiệp AI tập trung vào chăm sóc sức khỏe trị giá 4 tỷ USD, đã thông báo rằng họ sẽ bán bớt các đơn vị kinh doanh cốt lõi của mình và đóng cửa phần còn lại của công ty.

Convoy - công ty khởi nghiệp vận chuyển hàng hóa kỹ thuật số từng được ca ngợi là "Uber dành cho vận tải đường bộ", đã huy động được 1,1 tỷ USD từ các nhà đầu tư như Jeff Bezos, Bill Gates, Marc Benioff và những nhân vật nổi tiếng khác trong giới công nghệ, cũng đã đóng cửa và bán mình cho một trong những đối thủ cạnh tranh là Flexport.

Tháng trước, Zeus Living - một công ty khởi nghiệp bất động sản đã huy động được 150 triệu USD, cho biết họ sẽ đóng cửa. Startup hỗ trợ thanh toán Plastiq nộp đơn xin phá sản vào tháng 5 sau khi vụ sáp nhập với SPAC bị hủy bỏ. 

Vào tháng 9, Bird, một công ty xe tay ga đã huy động được 776 triệu USD, đã bị hủy niêm yết khỏi Sở giao dịch chứng khoán New York vì giá cổ phiếu lao dốc. Vốn hóa thị trường 7 triệu USD của nó thấp hơn giá trị của biệt thự Miami trị giá 22 triệu USD mà người sáng lập Travis VanderZanden đã mua vào năm 2021.

Đó là những thất bại gần đây nhất trong sự sụp đổ của các công ty khởi nghiệp công nghệ mà các nhà đầu tư cho rằng chỉ mới bắt đầu.

Sau khi ngăn chặn thất bại hàng loạt bằng cách cắt giảm chi phí trong hai năm qua, nhiều công ty công nghệ từng được xem là tiềm năng giờ đang trên bờ vực cạn kiệt thời gian và tiền bạc. 

Họ phải đối mặt với một thực tế phũ phàng rằng các nhà đầu tư không còn hứng thú với những lời hứa hẹn. Đúng hơn, các công ty đầu tư mạo hiểm đang quyết định xem những công ty nào đáng được cứu và kêu gọi những doanh nghiệp khác đóng cửa hoặc bán mình.

Dữ liệu quý 3 gần đây từ các nền tảng vốn cổ phần của các startup chỉ ra một tình trạng tồi tệ đối với các công ty khởi nghiệp sử dụng nền tảng của họ khi thời gian giữa các vòng gọi vốn ngày càng dài hơn. Thời gian chờ đợi lâu hơn giữa các vòng này không hoàn toàn gây ngạc nhiên vì nguồn tài trợ từ các nhà đầu tư năm nay là thấp nhất kể từ năm 2018. 

Vì vậy, các quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ tiếp tục eo hẹp về vốn, khiến gần 51.000 công ty khởi nghiệp phải tích cực tìm kiếm tiền mặt của quỹ đầu tư mạo hiểm trong một cuộc chiến đầy khốc liệt và có khả năng kéo dài đến năm 2024.

Vào tháng 8, Hopin - một công ty khởi nghiệp đã huy động được hơn 1,6 tỷ USD và từng được định giá 7,6 tỷ USD, đã bán hoạt động kinh doanh chính của mình với giá chỉ 15 triệu USD. Công ty cũng đang phải thu xếp trả lại một lượng lớn tiền mặt đã huy động được trước đó cho các nhà đầu tư.

Jenny Lefcourt, một nhà đầu tư tại Freestyle Capital, cho biết: "Tất cả chúng ta nên chuẩn bị tinh thần để nghe về nhiều thất bại hơn nữa. Mọi người càng nhận được nhiều tiền trước khi bữa tiệc kết thúc thì cảm giác lo sợ càng kéo dài". 

Khủng hoảng phá sản khi tiền đã cạn kiệt

Rất khó để có được bức tranh toàn cảnh về khoản lỗ vì các startup không bắt buộc phải tiết lộ thời điểm họ ngừng kinh doanh hoặc bán hàng. Sự u ám của ngành cũng được che đậy bởi sự bùng nổ của các công ty tập trung vào trí tuệ nhân tạo, điều này đã nhanh chóng thu hút các nguồn tài trợ mạnh trong năm qua.

Nhưng khoảng 3.200 công ty tư nhân Mỹ được hỗ trợ bởi liên doanh đã phá sản trong năm nay, theo dữ liệu do PitchBook tổng hợp cho The New York Times, chuyên theo dõi các công ty khởi nghiệp. 

Những công ty này đã huy động được 27,2 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm. Tuy nhiên, dữ liệu không đầy đủ vì có thể tổng số công ty lặng lẽ phá sản có thể nhiều hơn thế. 

Carta, một công ty cung cấp dịch vụ tài chính cho nhiều công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon, cho biết 87 công ty khởi nghiệp trên nền tảng của họ đã ngừng hoạt động trong năm nay tính đến tháng 10, gấp đôi con số của cả năm 2022. Những công ty đó đã từng huy động được ít nhất 10 triệu USD. 

Năm nay là "năm khó khăn nhất đối với các công ty khởi nghiệp trong ít nhất một thập kỷ. Các khoản lỗ sẽ còn nghiêm trọng hơn do lượng tiền mặt đã được đầu tư trong thập kỷ qua", Peter Walker, người đứng đầu bộ phận phân tích của Carta, viết trên LinkedIn.

Các nhà đầu tư mạo hiểm đang tránh né những doanh nghiệp thiếu dấu hiệu rõ ràng về tăng trưởng doanh thu hoặc lợi nhuận. Sự thoái lui dần tạo ra làn sóng phá sản của các công ty khởi nghiệp bởi nguồn tài trợ này rất quan trọng đối với doanh nghiệp trẻ. Một loạt các công ty được hỗ trợ bởi liên doanh đã buộc phải đóng cửa hoặc thu hẹp quy mô kinh doanh.

Trong giai đoạn từ năm 2012-2022, đầu tư vào các công ty khởi nghiệp tư nhân ở Mỹ đã tăng gấp 8 lần, lên 344 tỷ USD. Cơn lũ tiền được thúc đẩy bởi lãi suất thấp và sự thành công trên mạng xã hội và ứng dụng di động, khiến nó trở thành một tài sản đáng gờm ở Thung lũng Silicon. 

Trong thời kỳ đó, đầu tư mạo hiểm đã trở thành xu hướng, thậm chí 7-Eleven và Sesame Street đã thành lập các quỹ đầu tư mạo hiểm và số lượng các kỳ lân trị giá 1 tỷ USD trở lên đã bùng nổ từ vài chục lên hơn 1.000.

Giờ đây, một số công ty đang chọn cách đóng cửa trước khi hết tiền, trả lại số tiền còn lại cho nhà đầu tư. Nhiều người khác lại bị mắc kẹt trong chế độ "thây ma" - sống sót nhưng không thể phát triển. Các nhà đầu tư cho biết họ có thể loay hoay như vậy trong nhiều năm nhưng rất có thể sẽ gặp khó khăn trong việc huy động thêm tiền.

Convoy, công ty khởi nghiệp vận tải hàng hóa được các nhà đầu tư định giá 3,8 tỷ USD, đã dành 18 tháng qua để cắt giảm chi phí, sa thải nhân viên và thích ứng với thị trường khó khăn, nhưng vẫn không đủ.

Khi nguồn tiền của công ty cạn kiệt trong năm nay, công ty cố gắng đàm phán với ba nhà đầu tư tiềm năng nhất, nhưng tất cả đều đã rút lui. 

Thực tế tàn khốc và phũ phàng 

Chúng ta sẽ thấy nhiều sản phẩm và giải pháp sáng tạo xuất hiện trong giai đoạn khó khăn này, tương tự như các cuộc suy thoái trước đó, chứng kiến sự hình thành và mở rộng quy mô của các công ty như Microsoft, Amazon và Google.

Những đánh giá tạm thời như vậy đã trở nên phổ biến do những người sáng lập suy ngẫm và đúc kết những bài học kinh nghiệm từ thất bại của mình, vài người trong số họ vẫn rất lạc quan và đầy tỉnh táo. 

Ishita Arora - một doanh nhân đã viết trên trang cá nhân của mình rằng, cô phải "đối mặt với thực tế" là Dayslice, công ty khởi nghiệp về phần mềm lập lịch trình của cô đã không thu hút đủ khách hàng để làm hài lòng các nhà đầu tư.

Gabor Cselle, người sáng lập Pebble, một công ty khởi nghiệp về truyền thông xã hội, đã viết vào tháng trước rằng mặc dù cảm thấy thất vọng nhưng việc cố gắng và thất bại là xứng đáng. Cselle cho biết Pebble đang trả lại cho các nhà đầu tư một phần nhỏ số tiền mà nó đã huy động được. "Tôi cảm thấy đó là điều đúng đắn nên làm".

Amanda Peyton, người có công ty khởi nghiệp phần mềm thanh toán - Braid đã rất ngạc nhiên trước phản ứng đối với bài đăng trên blog của cô ấy vào tháng 10 về "nỗi sợ hãi và cô đơn" khi thông báo sắp đóng cửa công ty. Hơn 100.000 người đã đọc nó và viết những thông điệp động viên cùng tình yêu thương tràn ngập gửi đến Peyton. 

Peyton đã từng cảm thấy cơ hội và tiềm năng phát triển trong lĩnh vực phần mềm là vô hạn. "Rõ ràng là điều đó không đúng. Thị trường nào cũng có giới hạn". Các nhà đầu tư mạo hiểm đã nhẹ nhàng kêu gọi một số nhà sáng lập cân nhắc việc rời bỏ các công ty đang gặp khó khăn, thay vì lãng phí nhiều năm mài mòn.

Nhiều người tài năng, có tinh thần kinh doanh cũng sẽ có nhiều thời gian hơn để xây dựng một cái gì đó mới.

Bob Iger đã từng nói: "Điều mạo hiểm nhất mà chúng ta có thể làm là duy trì hiện trạng". Nhìn vào thập kỷ tới, những nhà đổi mới nổi lên mạnh nhất sẽ là những người thích nghi tốt nhất với môi trường thay đổi nhanh chóng này".

Ông nói, thật buồn khi thấy rất nhiều công ty khởi nghiệp phải đóng cửa, nhưng thật đặc biệt khi giúp những người sáng lập tìm thấy sự kết thúc - theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng, trong một thời điểm khó khăn. Và ông nói thêm, tất cả đều là một phần của vòng đời của Thung lũng Silicon.

(Nguồn: WSJ)