Iran mất ưu thế trên không trước Israel: Nguyên nhân và tác động

Tạp chí Newsweek dẫn tuyên bố từ IDF cho biết Israel hiện đang nắm thế thượng phong trên bầu trời thủ đô Tehran của Iran.

“Tại thời điểm này, chúng tôi có thể nói rằng chúng tôi đã giành được ưu thế hoàn toàn trên không phận Tehran”, người phát ngôn IDF, Chuẩn tướng Effie Defrin, cho biết hôm 16/6.

Khái niệm “ưu thế trên không” thường dùng để chỉ khả năng một lực lượng quân sự hoạt động tự do trên không mà không bị đe dọa nghiêm trọng từ phòng không hoặc máy bay của đối phương.

Iran và Israel đã tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn kể từ khi Israel phát động chiến dịch “tấn công phủ đầu” nhằm phá hủy các cơ sở hạt nhân, tên lửa và quân sự khác của Tehran vào sáng sớm 13/6. 

Cả hai bên đều cho biết sẽ tiếp tục thực hiện các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa, bất chấp lời kêu gọi giảm căng thẳng của cộng đồng quốc tế.

Theo ông Justin Bronk, chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia Anh (RUSI), chiến dịch của Israel nhằm nhanh chóng giành ưu thế trên không được đánh giá là “ấn tượng”.

Israel đã sử dụng tiêm kích tàng hình F-35 để xác định vị trí các radar phòng không, trong khi các chiến đấu cơ khác như F-16 và F-15, được trang bị tên lửa tầm xa và bom lượn, được triển khai để phá hủy chúng.

Ông William Freer, chuyên gia an ninh quốc gia tại Hội đồng Địa chiến lược Vương quốc Anh, cho biết thêm: “Không quân Israel thông qua sự kết hợp giữa tình báo xuất sắc, máy bay tàng hình như F-35, và vũ khí tấn công tinh vi bao gồm tên lửa đạn đạo phóng từ trên không, đã giành được ưu thế trên không chỉ trong vài ngày. Đó là một kỳ tích đáng kinh ngạc”.

Điều này đồng nghĩa Israel có thể điều động các chiến đấu cơ như F-15 và F-16 “gần như tự do trên không phận Iran”, chuyên gia Freer nhận định. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng việc bay ở độ cao thấp vẫn tiềm ẩn rủi ro.

So sánh Không quân Israel và Không quân Iran

“Israel sở hữu một trong những lực lượng không quân dày dạn kinh nghiệm và năng lực cao nhất thế giới”, ông Frederik Mertens, chuyên gia chiến lược tại viện nghiên cứu TNO của Hà Lan, cho biết. Không quân Israel có đội ngũ được đào tạo bài bản, máy bay hiện đại, nhiều máy bay hỗ trợ, cùng với “kho dự trữ lớn đạn dược tiên tiến” và sự hỗ trợ hậu cần từ Mỹ.

Quốc gia này đã đầu tư rất nhiều vào công nghệ tiên tiến, thường hợp tác với Mỹ.

Theo số liệu từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) có trụ sở tại Anh, Không quân Israel hiện có tổng cộng 340 máy bay tác chiến thuộc nhiều loại khác nhau. Đội máy bay tàng hình thế hệ thứ năm F-35i của Israel hiện có 39 chiếc, cùng với 75 chiếc F-15 và gần 200 chiếc F-16. Truyền thông nhà nước Iran gần đây tuyên bố đã bắn hạ tới ba chiếc F-35 của Israel, điều mà Israel đã bác bỏ.

“Với Iran là đối thủ chính, các nhà hoạch định chiến lược của Israel đã có hàng thập kỷ để lên kế hoạch đối phó, và như chúng ta thấy hiện nay, họ đang sử dụng toàn bộ công cụ sẵn có”, chuyên gia Mertens nói.

Về phía Iran, theo ông Bronk, nước này “gần như không có giải pháp kỹ thuật nào” để bảo vệ hệ thống tên lửa đất đối không (SAM) chống lại sự kết hợp của các tiêm kích F-35i – loại trang bị có thể nhanh chóng định vị và triển khai tác chiến điện tử, lại được hỗ trợ bởi chiến đấu cơ F-16 và F-15 mang theo vũ khí tầm xa như tên lửa Rampage.

Israel đã đưa vào sử dụng F-35i gần một thập kỷ trước nhằm vượt qua hệ thống phòng không, sau đó là tên lửa Rampage để “tăng cự ly tấn công an toàn từ xa cho các máy bay khác”, theo các nhà phân tích của RUSI.

Chuyên gia Freer nhận định Không quân Iran “đã ở trong tình trạng tồi tệ ngay cả trước khi xung đột hiện tại bắt đầu”.

“Trên thực tế, Iran gần như không có lực lượng Không quân thực sự”, ông Feer nói thêm.

Theo IISS, Không quân Iran hiện có khoảng 265 máy bay đủ khả năng bay, trong đó có 138 tiêm kích và hơn 70 máy bay tấn công mặt đất. Đội bay của Tehran là sự pha trộn của máy bay thời Liên Xô như MiG-29 và các máy bay Mỹ có từ trước cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979.

Tehran hiện có 15 máy bay F-5B, 54 chiếc F-5E và F-5F, cùng một vài chiếc tiêm kích F-14 Tomcat, theo số liệu của IISS.

“Không quân Iran vô cùng lạc hậu”, ông Mertens nhận định, và nói thêm: “Tôi thật sự rất ấn tượng khi họ vẫn duy trì được các máy bay Mỹ cũ trong điều kiện bị cấm vận nặng nề bởi Mỹ.”

“Tuy nhiên, không thể mong đợi điều kỳ diệu từ các máy bay cổ xưa, vì trong lĩnh vực không chiến, công nghệ vượt trội mang lại lợi thế áp đảo”, ông Mertens nói.

“Không quân Iran giờ đây chỉ là cái bóng của chính họ thời kỳ trước cách mạng”.

Vấn đề đối với Iran là trong bối cảnh đó, hoạt động tấn công của Israel chưa dừng lại dù Tehran đã yêu cầu Qatar, Saudi Arabia và Oman gây sức ép với Tổng thống Mỹ Donald Trump để dùng sự ảnh hưởng của nước này lên Israel nhằm đi đến một lệnh ngừng bắn ngay lập tức.

Ngược lại, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ kêu gọi người dân Iran di tản khỏi thủ đô Tehran ngay lập tức, giữa lúc Israel tăng cường không kích sâu vào lãnh thổ Iran ngày thứ 5 liên tiếp.

Theo trang tin châu Âu Euronews.com ngày 17/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã cảnh báo người dân thủ đô Tehran của Iran phải sơ tán ngay lập tức, ám chỉ khả năng Israel sẽ ném bom lớn khi xung đột giữa hai nước leo thang.

Ông Trump một lần nữa khẳng định rằng cuộc xung đột này sẽ không nổ ra nếu Iran ký một thỏa thuận hạt nhân, đồng thời tuyên bố rằng việc họ không thể làm như vậy đã dẫn đến tổn thất.

“Iran nên ký 'thỏa thuận' mà tôi đề xuất. Thật đáng xấu hổ và lãng phí mạng sống con người. Nói một cách đơn giản, Iran không thể có vũ khí hạt nhân. Tôi đã nói đi nói lại điều đó! Mọi người nên di tản ngay lập tức khỏi Tehran!”, ông Trump nêu rõ trong bài đăng trên nền tảng mạng xã hội Truth Social của riêng mình.

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin