Cuộc tấn công Iran của Israel là ‘cái bẫy giăng sẵn’ với Tổng thống Trump?

Mỹ đã phủ nhận giúp lập kế hoạch hay phối hợp cuộc tấn công Iran của Israel, nhưng theo tờ Asia Times, họ sẽ phải đối mặt hậu quả với tư cách là bên bảo vệ và cung cấp vũ khí chính của Israel.

Vào sáng ngày 13/6, tiếng nổ vang lên khắp Tehran, phá vỡ sự bình yên mong manh trong ngày cầu nguyện thiêng liêng của thế giới Hồi giáo. Các mục tiêu được cho là cơ sở hạ tầng hạt nhân và quân sự của Iran.

Và không giống như những lần “mơ hồ chiến lược” trước đây, chiến dịch này không bị phủ nhận. Nó đã được Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thừa nhận rõ ràng.

Trong vòng vài giờ, Iran đã đáp trả. Thiết bị bay không người lái được phóng lên để trả đũa nhanh chóng, tấn công các địa điểm được cho là có liên quan đến lợi ích của Israel trong khu vực. Chưa hết, kể từ đêm 14/6, Tehran đã phóng ít nhất 5 đợt tên lửa nhằm vào Israel. Chu kỳ khiêu khích và trả đũa này không phải là mới ở Trung Đông.

Nhưng điều làm cho khoảnh khắc này trở nên khác biệt chính là thời điểm, những tác động quốc tế và rủi ro mà nó gây ra cho Mỹ và sự ổn định toàn cầu.

Chỉ vài tháng trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chỉ trích gay gắt Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ông Trump chỉ trích việc ông Zelensky từ chối đàm phán với Nga là gốc rễ của cuộc xung đột kéo dài ở châu Âu, cảnh báo rằng sự ngoan cố của Kiev có thể đưa thế giới đến gần hơn với Thế chiến thứ III.

Tuy nhiên, không phải Ukraine đã châm ngòi cho một cơn bão lửa khu vực mới. Chính ông Netanyahu - một đồng minh của Mỹ - đã thực hiện một bước đi quân sự đơn phương có thể khiến Washington vướng vào một cuộc xung đột mà họ không bắt đầu và không thể kiểm soát.

Thật trớ trêu. Cuộc tấn công của ông Netanyahu, được cho là đã tiến hành mà không có sự phối hợp trước với Mỹ, diễn ra vào thời điểm mà cả chính quyền tiền nhiệm Joe Biden và đương nhiệm, Donald Trump, đều tỏ ra kiệt sức với những rắc rối ở Trung Đông.

Sau hai thập kỷ chiến tranh ở Iraq và Afghanistan, nhu cầu can thiệp của công chúng Mỹ đang ở mức thấp. Tuy nhiên, vì một quyết định này của một nhà lãnh đạo đồng minh, Mỹ hiện có thể thấy mình đang ở bên bờ vực của một cơn lốc xoáy khác—và một cơn lốc xoáy bất ổn hơn nhiều so với Ukraine.

Sự trả đũa ngay lập tức của Iran không gây bất ngờ. Hành động tấn công Tehran ngày 13/6 - ngày đoàn kết tinh thần của hơn một tỷ người Hồi giáo - không chỉ là một quyết định quân sự. Đó là một hành động mang tính biểu tượng, gần như chắc chắn sẽ gây ra phản ứng dữ dội của quốc gia và tôn giáo.

Thiết bị bay không người lái của Iran đã phóng đến vào lúc hoàng hôn cùng ngày. Chắc chắn sẽ có thêm nhiều chiếc khác bay đến trong những ngày tới. Tehran đã cảnh báo rằng họ sẽ coi các căn cứ của Mỹ ở Iraq, Syria, Qatar và Bahrain là mục tiêu công bằng, vì những gì họ coi là sự thông đồng của Mỹ với Israel.

Trang Asia Times cho rằng, đây chính là cái bẫy. Khi các đồng minh hành động đơn độc - đặc biệt là ở những khu vực mong manh như Trung Đông - họ có thể khiến các đối tác của mình tham gia vào các cuộc chiến tranh ngoài ý muốn.

Mỹ không công khai cho phép cuộc tấn công này. Nhưng chừng nào Washington còn được coi là bên bảo vệ và cung cấp vũ khí cho Israel, thì họ sẽ dễ bị tổn thương trước hậu quả. Sự im lặng và che đậy của Washington trước sự hiếu chiến của ông Netanyahu có nguy cơ bị hiểu là sự đồng ý. Và trong địa chính trị, nhận thức chính là hiện thực.

Hậu quả đã hiện rõ. Dầu thô Brent đã tăng hơn 10% vào giữa trưa 13/6 theo giờ Kuala Lumpur, và các nhà phân tích đã cảnh báo về sự biến động hơn nữa nếu cuộc đối đầu mở rộng. Đối với Đông Nam Á, điều này rất quan trọng.

Các quốc gia như Malaysia, Indonesia và Philippines - những nước nhập khẩu dầu ròng - sẽ phải đối mặt với áp lực lạm phát ngay lập tức. Chuỗi cung ứng vốn đã chịu áp lực từ chế độ thuế quan mới của ông Trump có thể sẽ còn suy yếu hơn nữa. Thị trường vốn, vốn từ lâu đã cảnh giác với những cú sốc ở Trung Đông, đang ở trong tình trạng căng thẳng.

Điều này không phải là điều tất yếu. Trong năm qua, đã có những tiến triển chậm nhưng đầy hứa hẹn trong quan hệ ngoại giao giữa các nền văn minh. Hội nghị thượng đỉnh ASEAN-GCC (Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh) -Trung Quốc đánh dấu một nỗ lực như vậy - quy tụ các bên chủ chốt từ Đông Nam Á, Vịnh Arab và Đông Á để tập trung vào hợp tác kinh tế, trao đổi văn hóa và kết nối khu vực.

Những nỗ lực này không bao giờ nhằm thay thế quyền lực cứng rắn, mà là làm dịu đi các cạnh của nó thông qua đối thoại. Cuộc tấn công phủ đầu của Israel đe dọa phá vỡ động lực mong manh đó. Ngoại giao văn minh không thể phát triển giữa một loạt tên lửa. Xây dựng lại lòng tin khó hơn là phá hủy.

Ở trong nước, ông Netanyahu có thể tin rằng hoạt động này sẽ củng cố sức mạnh của ông. Ông đã bị bao vây về mặt chính trị từ lâu—bị ám ảnh bởi các phiên tòa xét xử tham nhũng, các cuộc biểu tình quần chúng và áp lực liên minh từ các đối tác theo chủ nghĩa cực đoan.

Bằng cách tấn công Iran, ông Netanyahu có thể hy vọng sẽ tập hợp được lực lượng ủng hộ, đánh lạc hướng sự bất đồng chính kiến trong nước và tự coi mình là tuyến phòng thủ cuối cùng của Israel. Nhưng đây là một canh bạc nguy hiểm.

Nếu sự trả đũa của Iran mở rộng hoặc trở nên nguy hiểm hơn, sự chia rẽ nội bộ của Israel có thể sâu sắc hơn khi chấn thương sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7/10/2023 vẫn chưa lành.

Và các cuộc thăm dò ở Israel cho thấy sự thất vọng ngày càng tăng đối với sự lãnh đạo của ông Netanyahu và định hướng của nhà nước. Nỗ lực tỏ ra mạnh mẽ của ông cuối cùng có thể phản tác dụng.

Đối với Tổng thống Trump, thời điểm này cũng bấp bênh không kém. Ông trở lại nhiệm sở với lời hứa hòa bình thông qua sức mạnh, nhưng không có thêm chiến tranh. Nếu lực lượng Mỹ bị tấn công trong những ngày tới - như Iran đã đe dọa - ông sẽ buộc phải lựa chọn giữa phản ứng quân sự và kiềm chế chính trị. Cả hai lựa chọn đều có nguy cơ làm suy yếu tuyên bố của ông.

Asia Times cho rằng, điều mà thời điểm này đòi hỏi là ngoại giao khẩn cấp. Mỹ, với các đối tác như Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar và thậm chí cả các quốc gia châu Âu trung lập, phải thiết lập lại các kênh liên lạc bí mật với Tehran.

Israel phải được tư vấn - một cách kiên quyết - rằng sự leo thang không phục vụ cho lợi ích chiến lược của bất kỳ ai, nhất là lợi ích của chính họ. Về phần mình, Iran phải hiểu rằng sự trả đũa không cân xứng có thể làm rạn nứt sự đồng cảm hạn chế của quốc tế mà họ vẫn duy trì.

Vẫn còn thời gian để kiềm chế cuộc khủng hoảng này. Nhưng cần phải có sự làm rõ từ Washington. Sự im lặng sẽ chỉ làm gia tăng hiểu lầm.

Nếu Tổng thống Trump muốn tránh bị lôi kéo vào một cuộc chiến tranh Trung Đông khác, ông phải công khai nói rõ rằng Mỹ không ủng hộ cuộc tấn công này và bất kỳ cuộc tấn công nào vào lợi ích của Mỹ sẽ phải đối mặt với phản ứng tương xứng.

Các cường quốc thường bị đánh giá không phải bởi cách họ bắt đầu chiến tranh mà bởi cách họ ngăn chặn chúng. Cuộc tấn công của ông Netanyahu đã châm ngòi. Giờ đây, những nước khác phải đảm bảo rằng ngọn lửa không chạm đến thùng thuốc súng.