Hợp đồng kỳ hạn là gì?

Hợp đồng kỳ hạn là một thoả thuận giữa hai bên về việc mua hay bán một tài sản nào đó (cao su, cà phê,...) vào một thời điểm định trước trong tương lai. Do vậy, trong loại hợp đồng này, ngày ký kết và ngày giao hàng là hoàn toàn tách biệt nhau.

Khác với hợp đồng quyền chọn, trong đó người giữ hợp đồng có quyền thực hiện hoặc không thực hiện quyền của mình, thì ở hợp đồng kì hạn, 2 bên chịu sự ràng buộc pháp lý chặt chẽ phải thực hiện nghĩa vụ hợp đồng, trừ khi cả hai bên thoả thuận hủy hợp đồng.

Hợp đồng kỳ hạn được sử dụng để phòng ngừa rủi ro, ví dụ như rủi ro mất giá tiền tệ (hợp đồng kỳ hạn đối với USD hoặc EUR) hay rủi ro biến động giá một loại hàng hoá nào đó (hợp đồng kỳ hạn với dầu mỏ).

Trong hợp đồng kỳ hạn, một bên đồng ý mua, còn bên kia đồng ý bán, với một mức giá kì hạn được thống nhất trước, nhưng không có việc thanh toán tiền thật sự ngay thời điểm ký kết. Ngược lại với giá kỳ hạn là giá giao ngay (spot price), giá bán của tài sản được giao vào ngày giao ngay (spot date), thường là trong vòng 2 ngày kể từ ngày ký. Chênh lệch giữa giá kỳ hạn và giá giao ngay gọi là khoản thặng dư (forward premium) nếu giá kỳ hạn cao hơn, hoặc khoản khấu trừ (forward discount) nếu giá kỳ hạn thấp hơn.

Hợp đồng kỳ hạn được tiêu chuẩn hoá, giao dịch trên các thị trường tập trung gọi là hợp đồng tương lai (futures contract). Hợp đồng tương lai cũng là một loại hợp đồng kỳ hạn nhưng nó có những đặc trưng rất riêng.

Một ví dụ sau để hiểu rõ hơn về đặc điểm của một hợp đồng kỳ hạn:

Thị trường cà phê Việt Nam cũng như thế giới thường biến động theo nguồn cung và tình hình thời tiết.

Năm nào thời tiết tốt và giá cà phê thị trường thế giới giảm thì giá cà phê trong nước giảm theo, khiến nông dân trồng cà phê bị thiệt hại. Ngược lại, năm nào thời tiết không tốt và giá cà phê thị trường thế giới tăng thì giá cà phê trong nước tăng theo khiến các nhà xuất khẩu cà phê khó khăn khi thu mua cà phê của nông dân.

Để tránh tình trạng bất ổn, hợp đồng kỳ hạn được các nhà xuất khẩu cà phê sử dụng với nông dân trồng cà phê. Chẳng hạn công ty A có thể thương lượng và ký kết hợp đồng mua cà phê kỳ hạn với bác nông dân B.

Ví dụ vào đầu vụ, A ký hợp đồng kỳ hạn 6 tháng mua của B 20 tấn cà phê với giá là 28 triệu đồng/tấn. Thì lúc đó B được gọi là người bán và A là người mua trong hợp đồng kỳ hạn.

Sau 6 tháng B có trách nhiệm phải bán cho A 20 tấn cà phê với giá thỏa thuận trước là 28 triệu đồng/tấn và ngược lại, A bắt buộc phải mua 20 tấn cà phê của B với giá đó, cho dù giá cà phê trên thị trường sau đó là bao nhiêu đi nữa.

Với giá thỏa thuận biết trước và cố định, cả A và B đều có được sự yên tâm khỏi phải lo lắng về sự biến động giá cả cà phê trên thị trường.