Giá gạo cao khiến lạm phát sôi sục ở châu Á

Giá gạo đã tăng vọt do thu hoạch kém do thời tiết khắc nghiệt. Giá gạo khó có thể giảm sớm vì nhiều nhà xuất khẩu gạo không muốn bán gạo ra nước ngoài, ưu tiên cho nhu cầu trong nước. Mối lo ngại đang gia tăng về khả năng tái diễn cuộc khủng hoảng lương thực vào cuối những năm 2000.

Lạm phát đã bắt đầu có dấu hiệu chậm lại ở một số nước châu Á nhưng vẫn tiếp tục ảnh hưởng tới người tiêu dùng. Trong tháng 11, Philippines có lạm phát 4,1%, so với 3,1% ở Mỹ và 2,4% ở khu vực đồng euro. Gần một phần ba mức tăng này đến từ giá gạo cao hơn. Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. đã giới hạn giá gạo trong một tháng cho đến đầu tháng 10, coi mặt hàng chủ lực này là huyết mạch của quốc gia.

Giá lúa mì và ngô tăng vọt trên toàn thế giới vào năm 2022 sau khi Nga xung đột với Ukraina, nơi được coi là vựa lúa mì của châu Âu. Nhưng mặc dù lạm phát lương thực ảnh hưởng nặng nề đến Mỹ và châu Âu, tác động của chiến tranh tương đối hạn chế ở châu Á.

Tuy nhiên, kể từ đầu năm, trung tâm lạm phát lương thực đã chuyển sang châu Á, nơi chiếm khoảng 80% nhu cầu gạo toàn cầu. Mặc dù giá lúa mì quốc tế đã bắt đầu giảm nhưng giá gạo lại tăng lên mức cao nhất trong 15 năm vào cuối tháng 12, tăng khoảng 40% so với tháng 1.

Giá cao hơn phần lớn là do hạn hán bởi hiện tượng El Nino gây ra. Sự nóng lên của nhiệt độ bề mặt đại dương ở phía Đông và trung tâm Thái Bình Dương đã mang đến những đợt khô hạn ở Nam và Đông Nam Á, tàn phá mùa màng.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng gạo toàn cầu đạt tổng cộng 510 triệu tấn trong năm thu hoạch 2022-2023. Ngũ cốc thường được tiêu thụ trong nước ở các quốc gia sản xuất, bao gồm cả Trung Quốc, nhà sản xuất lớn nhất với 150 triệu tấn.

Giá gạo quốc tế có xu hướng biến động mạnh do chỉ xuất khẩu khoảng 10% sản lượng toàn cầu. Những biến động như vậy ảnh hưởng nghiêm trọng đến các quốc gia không thể tự đáp ứng nhu cầu trong nước và phải phụ thuộc vào nhập khẩu. Philippines là nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Thị trường gạo toàn cầu bị giáng một đòn mới vào tháng 7 khi Ấn Độ, quốc gia chiếm 40% xuất khẩu gạo toàn cầu, cấm xuất khẩu gạo trắng, ngoại trừ gạo basmati.

Chính phủ của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi rõ ràng muốn ưu tiên nguồn cung trong nước trước cuộc tổng tuyển cử quốc gia vào năm 2024. Lạm phát của Ấn Độ vẫn ở mức cao 5,6% trong tháng 11, với giá thực phẩm tăng 3,7%, chiếm 70% mức tăng chung. Chỉ riêng mặt hàng chủ lực đã khiến giá gạo tăng 0,5%, ông Modi rất cần phải kiềm chế giá gạo.

Toru Nishihama, nhà kinh tế trưởng tại Dai-ichi Life, cho biết Indonesia có thể làm điều tương tự vì nước này sẽ tổ chức cuộc bầu cử tổng thống vào năm 2024. Mong muốn tăng cường an ninh lương thực, Jakarta có thể chuyển sang ưu tiên nguồn cung trong nước, khiến giá ngũ cốc quốc tế tăng cao. 

Thế giới dường như sẵn sàng rơi vào một vòng xoáy tiêu cực, trong đó những lo ngại về an ninh lương thực, tăng cao do thời tiết bất thường gia tăng, khiến các nước sản xuất ngũ cốc phải tích trữ, làm trầm trọng thêm lo ngại về nguồn cung.

Frederic Neumann, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á tại HSBC, viết trong một báo cáo gần đây: "Ký ức về cuộc khủng hoảng giá thực phẩm ở châu Á năm 2008 vẫn còn in sâu. Giá thực phẩm tăng vọt trên toàn thế giới cách đây 15 năm do dòng tiền đầu cơ chảy vào thị trường". 

Theo Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế, nhiều loại thực phẩm hiện đang có biến động giá thậm chí còn mạnh hơn, với sự biến động mạnh xảy ra ở 7 trong số 8 loại cây trồng chủ lực vào năm 2023.

Lạm phát lương thực ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân ở Nam và Đông Nam Á, nơi thực phẩm chiếm 30% đến 50% tổng chi tiêu hộ gia đình, so với khoảng 10% đến 20% ở các nền kinh tế phát triển. 

Giá lương thực cao hơn cũng ảnh hưởng đến chính sách của chính phủ. Đối mặt với lạm phát gia tăng, Ngân hàng Trung ương Philippines (BSP) đã tăng lãi suất chủ chốt thêm 0,25 điểm phần trăm lên 6,25% tại cuộc họp khẩn cấp vào cuối tháng 10.

Lạm phát đang giảm dần trên toàn thế giới. Có nhiều đồn đoán rằng Fed - cơ quan đi đầu trong việc thắt chặt tiền tệ toàn cầu, sẽ nới lỏng vào năm 2024, làm dấy lên kỳ vọng rằng nền kinh tế Mỹ có thể hạ cánh nhẹ nhàng.

Tuy nhiên, nhiều nước châu Á vẫn chưa thoát khỏi khó khăn. Với lạm phát lương thực vẫn đang âm ỉ, các nhà hoạch định chính sách trong khu vực tiếp tục phải đối mặt với nhiệm vụ đầy thách thức là cân bằng giữa kiểm soát giá cả và tăng trưởng kinh tế.

(Nguồn: Nikkei Asia)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin