Gần 6 tháng sau khi nhận hơn 1.000 lệnh trừng phạt, kinh tế Nga chỉ 'chao đảo chứ không chết chìm'?

Nền kinh tế Nga đã thu hẹp khoảng 4% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý thứ hai, mặc dù mức này vẫn thấp hơn so với mức 5% mà các nhà phân tích dự đoán. Ngân hàng Trung ương Nga dự kiến suy thoái sẽ tiếp tục sâu hơn trong các quý sắp tới và nó sẽ đạt mức thấp nhất trong nửa đầu năm 2023.

Sự suy thoái này diễn ra khi Moscow đang cố gắng điều chỉnh lại nền kinh tế của mình khi đối mặt với hàng loạt các lệnh trừng phạt do các cường quốc phương Tây áp đặt để đáp trả cuộc chiến mà nước này gây ra ở Ukraina.

Các lệnh trừng phạt đã làm gián đoạn thương mại và loại Nga khỏi hệ thống tài chính toàn cầu.

"Đã có dấu hiệu ổn định trong nhiều lĩnh vực trong một hoặc hai tháng qua nhưng chúng tôi không cho rằng suy thoái sẽ chạm đáy cho đến quý 2 năm 2023 và chúng tôi cho rằng nó sẽ trị trệ sau đó", Liam Peach, chuyên gia kinh tế cấp cao về thị trường mới nổi tại Kinh tế vốn.

Tác động tức thì của các biện pháp trừng phạt đã được giảm nhẹ phần nào nhờ hành động nhanh chóng từ Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) trong việc triển khai các biện pháp kiểm soát vốn và tăng mạnh lãi suất. Nhờ các biện pháp này mà thị trường trong nước ổn định và thậm chí còn chứng kiến đồng rúp trở thành một trong những đồng tiền hoạt động tốt nhất trên thế giới trong năm nay cho đến thời điểm này.

Ngoài ra, các biện pháp kích thích tài khóa và cắt giảm đáng kể lãi suất sau đó cũng phát huy hiệu quả, làm giảm tác động ngắn hạn của các lệnh trừng phạt.

Cuối tháng trước, CBR gây sốc với việc giảm 1,5% lãi suất cơ bản, đưa lãi suất xuống 8% và đánh dấu lần cắt giảm thứ năm liên tiếp kể từ khi CBR đưa ra mức tăng khẩn cấp từ 9,5% lên 20% vào cuối tháng Hai.

"Suy thoái có thể sâu hơn nhiều nhưng CBR đã thực hiện các biện pháp ngay lập tức để ngăn chặn khủng hoảng tài chính diễn ra. Có vẻ như khả năng phục hồi trong lĩnh vực năng lượng của Nga đã hỗ trợ tác động của các lệnh trừng phạt đến từ phương Tây", Peach nói thêm.

Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng thiệt hại lâu dài đối với nền kinh tế Nga là nghiêm trọng hơn nhiều do sự rời rạc của doanh nghiệp và thiếu nhân lực, những yếu tố này sẽ dần dần nén hoạt động kinh tế, cùng với việc thiếu khả năng tiếp cận với các công nghệ quan trọng từ phương Tây.

Trong khi đó, các lệnh trừng phạt đã ảnh hưởng nặng nề đến một số lĩnh vực của nền kinh tế, với sản lượng chế tạo giảm 4% theo quý và sản xuất trong các lĩnh vực phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện từ nước ngoài giảm hơn 10%.

Nhu cầu của người tiêu dùng cũng suy giảm mạnh; doanh số bán lẻ giảm 11% so với quý trước sau cú sốc lạm phát dữ dội vào tháng 3, trong khi niềm tin của người tiêu dùng sụp đổ và các điều kiện tiền tệ được thắt chặt.

"Quý 3 có thể sẽ là một quý yếu kém khác, mặc dù mức giảm có thể nhẹ hơn so với quý 2. Sự suy thoái trong doanh số bán lẻ và sản xuất đã dịu lại, lạm phát giảm bớt và các điều kiện tiền tệ được nới lỏng", Peach nói.

"Mặc dù vậy, nền kinh tế Nga vẫn phải đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng, bao gồm hạn chế tiếp cận công nghệ phương Tây và lệnh cấm cung cấp bảo hiểm cho việc vận chuyển dầu, lĩnh vực mà chúng tôi cho rằng sẽ khiến sản lượng giảm 10% trong năm tới", theo dự đoán của Peach.

Capital Economics không cho rằng GDP của Nga sẽ chạm đáy trong một năm hoặc lâu hơn.

Ngày 24/8 sẽ đánh dấu sáu tháng kể từ khi các lệnh trừng phạt toàn cầu lần đầu tiên được áp đặt lên Nga nhằm đáp trả cuộc tấn công của nước này vào nước láng giềng vào ngày 20 tháng 2. Hiện đã có hơn 11.000 lệnh trừng phạt quốc tế đối với nước này.

Mặc dù nhiều nhà kinh tế đang tập trung vào các cấu trúc dài hạn đối với nền kinh tế Nga - điều mà chính phủ và ngân hàng trung ương đang tìm cách đối phó - nhưng sự sụp đổ ngay lập tức mà một số người dự đoán đã không thành hiện thực.

"Bất chấp sự tấn công dữ dội của các lệnh trừng phạt, và dự đoán của nhiều nhà quan sát, nền kinh tế Nga đã không sụp đổ song phải đối mặt với sự suy giảm 5-6% trong năm nay, Chris Weafer, Giám đốc điều hành của Macro-Advisory có trụ sở tại Moscow, cho biết.

"Tuy nhiên, phải đối mặt với 5 đến 7 quý suy giảm ở mức thấp một con số và một danh sách dài các thách thức, nếu không được giải quyết một cách hiệu quả, sẽ khiến tăng trưởng gần như trì trệ trong nhiều năm".

Trong một ghi chú nghiên cứu hôm thứ Sáu, Weafer gợi ý rằng nền kinh tế Nga đang "lúng túng chứ không phải chết chìm".

Macro-Advisory ước tính rằng thu nhập từ kinh tế quốc doanh của Nga chiếm hơn 60% GDP, trong khi các doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ chiếm dưới 25%. Ông nói thêm, sự mất cân bằng này hạn chế tăng trưởng trong thời gian bình thường nhưng cũng ngăn cản nền kinh tế tụt dốc trong thời kỳ khủng hoảng.

"Chính phủ, các công ty và người dân đã quen với các cuộc khủng hoảng kinh tế (đây là cuộc khủng hoảng thứ năm kể từ năm 1991), và các cơ cấu hỗ trợ cho người sử dụng lao động và hỗ trợ các lĩnh vực xã hội, đã được phát triển tốt", Weafer nói.

Trong khi đó, niềm tin kinh doanh, đã giảm mạnh trong tháng 3 và tháng 4, đã trở lại mức trung bình dài hạn cho cả lĩnh vực sản xuất và dịch vụ.

Weafer cũng không đồng ý với những đánh giá gần đây rằng nền kinh tế đang trên một chặng đường dài dẫn đến "sự lãng quên" và cho rằng việc các công ty phương Tây di cư ồ ạt khỏi Nga sẽ không gây bất lợi cho hoạt động kinh doanh như mọi người vẫn nghĩ.

"Hầu hết những doanh nghiệp ra đi là các công ty nhỏ (chẳng hạn như thời trang bán lẻ) hoặc đã bán cho người địa phương. Trong số 50 công ty hàng đầu do nước ngoài kiểm soát, chỉ có ba công ty đã đóng cửa hoàn toàn", ông nói.

"Ba doanh nghiệp khác đã bán lại cho người Nga và 10 doanh nghiệp khác cho biết họ có kế hoạch bán cho người Nga. Chúng tôi tính toán mức ảnh hưởng đến GDP cho việc các doanh nghiệp rút đi chỉ dưới 1% vì tài sản hoạt động sẽ vẫn ở trong nước".

Điều này hoàn toàn trái ngược với cú đánh "thảm khốc" được dự báo bởi một nghiên cứu của Đại học Yale được công bố vào tháng trước dựa trên phân tích dữ liệu về người tiêu dùng, thương mại và vận chuyển tần suất cao. Các tác giả của nghiên cứu của Đại học Yale cho rằng, các lệnh trừng phạt và sự di cư của hơn 1.000 công ty toàn cầu đang "làm tê liệt" nền kinh tế Nga.

Nhưng Weafer nói còn lâu mình mới bị thuyết phục.

Có rất nhiều sự hoài nghi về cái gọi là khả năng phục hồi thậm chí là sự nội địa hóa của Nga, ngay cả những lĩnh vực như công nghệ, kỹ thuật và dịch vụ chuyên gia, những thứ đã bị lãng quên trong hai mươi năm qua, theo Weafer.

"Nhưng như những cuộc khủng hoảng trước đây đã cho thấy, Nga thường giải quyết những vấn đề như vậy theo kiểu không còn lựa chọn nào khác, và thường là như vậy", ông nói.

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin