Cuộc chiến Nga - Ukraina bế tắc

Vào ngày 20/10, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin đã đến thăm Kiev để đưa ra lời đảm bảo tương tự cho giới lãnh đạo Ukraina cùng với lời hứa về bổ sung 100 triệu USD viện trợ quân sự.

Một ngày sau, người đồng cấp Đức, Boris Pistorius, công bố gói hỗ trợ mới trị giá 1,3 tỷ euro (1,4 tỷ USD), tập trung vào các thiết bị phòng thủ bao gồm thêm 4 hệ thống phòng không IRIS-T SLM và mìn chống tăng.

Đây là dấu hiệu cho thấy nhận thức ngày càng tăng rằng phương Tây đang chuyển sang duy trì khả năng phòng thủ của Ukraina trước sự tấn công của Nga - trái ngược với khẳng định của Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky và các đồng minh chính trị thân cận nhất của ông rằng, chiến thắng trên chiến trường không chỉ có thể xảy ra mà đang xảy ra. Quan điểm này thậm chí còn bị tranh cãi ở Kiev.

Trong cuộc phỏng vấn với The Economist , Tổng tư lệnh Ukraina Valerii Zaluzhnyi cho biết: "Rất có thể sẽ không có bước đột phá sâu sắc và đẹp đẽ nào". Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lặp lại quan điểm này ở Kiev, nhấn mạnh Ukraina cần "có những điều chỉnh đúng đắn" đối với chiến lược của mình.

Những nghi ngờ tương tự đã được nêu lên ở các thủ đô phương Tây trong nhiều tháng. Vào tháng 7/2023, Tổng tham mưu trưởng liên quân khi đó, Tướng Mark Milley, đã cảnh báo rằng cuộc phản công của Ukraina, khi đó đang ở tuần thứ tư, sẽ "rất dài" và "rất, rất đẫm máu".

Chưa đầy hai tuần sau, một thông cáo chung của NATO sau hội nghị thượng đỉnh ở Vilnius đã không đưa ra được nhiều điều hơn ngoài lời hứa mơ hồ về tư cách thành viên trong tương lai. Ngày hôm sau, tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo G7 ủng hộ Ukraina lưu ý rằng các thành viên G7 đang tiến hành đàm phán về "các cam kết và thỏa thuận an ninh song phương, lâu dài" để hỗ trợ Ukraina.

Có những dấu hiệu đáng lo ngại hơn nữa về việc phương Tây đang thiết lập lại chiến lược quan trọng đối với Ukraina. Một bài báo trên tạp chí Time đã vẽ ra một bức tranh ảm đạm về những cuộc cân nhắc trong nội bộ của Zelensky về việc chiến thắng sẽ khó khăn như thế nào.

Trong khi đó, một câu chuyện của NBC tiết lộ áp lực ngày càng tăng của phương Tây đối với Ukraina để xem xét một thỏa thuận hòa bình với Nga sẽ liên quan đến ít nhất một số nhượng bộ về lãnh thổ.

Tiền đề cơ bản của việc thiết lập lại thái độ của phương Tây là kết quả của cuộc chiến này cần được quyết định trong một thời gian ngắn.

Những đảm bảo an ninh song phương - đặc biệt là từ Mỹ, Anh, Đức và Pháp - sẽ phần nào đảm bảo với Ukraina rằng phương Tây sẽ tiếp tục ủng hộ họ trong khi đẩy vấn đề gai góc về tư cách thành viên NATO vẫn mờ mịt.

Phương Tây cũng có thể vẫn cam kết một cách khoa trương với công thức hòa bình của Zelensky. Và việc hỗ trợ để trở thành thành viên EU - có thể là một quá trình lâu dài và chậm chạp - cũng có thể tiếp tục và hỗ trợ Ukraina trong cả cải cách và phục hồi.

Cách tiếp cận như vậy sẽ neo Ukraina rõ ràng hơn ở phương Tây theo những cách mà Nga có thể khó chấp nhận hơn so với tư cách thành viên NATO.

Tuy nhiên, tất cả những điều này đều dựa trên giả định về tình trạng bế tắc trên thực địa, điều mà Moscow và Kiev sẽ phải chấp nhận. Nó cũng giả định rằng không bên nào có thể nhìn thấy cơ hội rõ ràng để leo thang quân sự nhằm giành chiến thắng hoặc làm đủ để có được lợi thế nếu hai bên kết thúc tại bàn đàm phán.

Cả hai bên cũng cần có cơ sở để tin rằng họ có ý chí chính trị và nguồn lực vật chất để duy trì được hiện trạng, ít nhất là như vậy. Họ cũng phải có khả năng báo hiệu điều này một cách đáng tin cậy cho phía bên kia.

Đối với Ukraina, tuyên bố gần đây của G7, bài báo của Biden trên tờ Washington Post và bình luận của Austin ở Kiev đều góp phần tạo nên thông điệp này mà không mâu thuẫn với lập trường không đầu hàng của Zelensky, vốn vẫn được đa số ủng hộ rõ ràng ở Ukraina.

Nga đã phát động cuộc chiến toàn diện vào Ukraina cách đây 20 tháng. Đã một năm trôi qua kể từ khi có bất kỳ chuyển động quan trọng nào trên chiến trường. Không có sáng kiến hòa bình lớn nào của bên thứ ba có thể thay đổi tính toán của các bên tham chiến. Tổng hợp lại, một hiện trạng đang nổi lên trên mặt đất.

Để điều này trở thành ưu tiên của cả Moscow và Kiev trước những nỗ lực leo thang vô ích và tốn kém, cần phải đáp ứng một số điều kiện.

Đối với Ukraina, cần phải có loại bảo đảm an ninh song phương đáng tin cậy được thể hiện trong tuyên bố ủng hộ chung của các nhà lãnh đạo G7. Đối với Nga, điều đó có nghĩa là Ukraina không còn là thành viên NATO và không có sự leo thang đáng kể nào từ sự hỗ trợ của phương Tây có thể mang lại cho Kiev lợi thế công nghệ mà họ có thể cần để đánh bại Moscow trên chiến trường.

Làm cho tình trạng bế tắc hiện tại trở nên bền vững sẽ bao hàm việc suy nghĩ về tình hình thực tế - không phải về mặt bế tắc tạm thời cần khắc phục thông qua leo thang quân sự, mà nhiều hơn về mặt hiện trạng có thể chấp nhận được, nếu không hoàn hảo, đáng được bảo tồn.

Về mặt thực tế, điều này có nghĩa là không có giao tranh đáng kể và không có sự huy động nào nữa. Như vậy, nó cũng có thể sẽ có tác động ngay lập tức và hữu hình đến cuộc sống của người dân ở cả hai bên đường ranh giới.

Tiến bộ theo hướng này sẽ không tuyến tính, đặc biệt là trong bối cảnh các cuộc bầu cử tổng thống sắp tới ở Nga, Mỹ và – có thể – ở Ukraina. Khi các chiến dịch bầu cử diễn ra, sẽ có những giai đoạn leo thang không chỉ ở tiền tuyến mà còn cả về mặt hùng biện. Không bên nào có khả năng công khai cam kết ngừng bắn. Và không bên nào từ chối đưa ra những yêu cầu tối đa của mình.

Tuy nhiên, ngoài điều này, dường như mọi bên đều nhận ra rằng hiện trạng ổn định là lợi ích của mọi người. Moscow, Kiev và phương Tây có thể sẽ nỗ lực hướng tới sự ổn định như vậy, theo đuổi các vấn đề nhân đạo và có thể bắt đầu đàm phán về lệnh ngừng bắn.

Không điều nào trong số này tương đương với nền hòa bình công bằng và lâu dài mà Ukraina và người Ukraina xứng đáng có được. Nhưng nó thể hiện hy vọng cuối cùng đạt được một nền hòa bình như vậy trên bàn đàm phán chứ không phải trên chiến trường.

(Nguồn: Asia Times)