Bị EU cấm vận, Nga sẽ bán dầu khí cho ai?

Liên minh châu Âu (EU), từng do dự, hiện đang thực hiện các bước để ngăn chặn dòng chảy của dầu và các sản phẩm tinh chế của Nga đến hầu hết các quốc gia thành viên trong năm nay trong bối cảnh cuộc chiến ở Ukraina có thể kéo dài. Nếu EU đồng ý với một lệnh cấm vận, nó sẽ tấn công trực diện vào nền kinh tế Nga, vốn chủ yếu được nuôi dưỡng bằng nguồn lợi thu được từ năng lượng lớn.

Hoa Kỳ, Canada, Vương quốc Anh và Úc đã cấm nhập khẩu và Nhật Bản cho biết họ sẽ làm theo "về nguyên tắc" sau cuộc họp G7 vào cuối tuần qua. Cùng với lệnh cấm vận của EU, điều đó sẽ khiến khoảng một nửa nền kinh tế toàn cầu bị hạn chế tiếp cận dầu mỏ của Nga.

Tất nhiên, nền kinh tế của Nga sẽ không bị tê ngay tức thờ . Các quốc gia như Ấn Độ vẫn tiếp tục thu mua hàng trăm nghìn thùng dầu thô mỗi ngày với giá thấp hơn thị trường. Và các khoản tiền thu được từ bán dầu của Điện Kremlin cũng tăng lên.

Nhưng, theo thời gian, việc mất châu Âu - điểm đến của hơn một nửa lượng dầu xuất khẩu của Nga - sẽ giáng một đòn mạnh vào Điện Kremlin, làm giảm doanh thu do các lệnh trừng phạt khắc nghiệt ngày càng gia tăng. Nga sẽ phải vật lộn để tìm đủ khách hàng mới để lấp đầy khoảng trống. Cơ quan Năng lượng Quốc tế và các nhà phân tích khác dự đoán sản lượng dầu xuất khẩu của Nga sẽ giảm mạnh.

Henning Gloystein, Giám đốc chương trình năng lượng tại Eurasia Group, một công ty tư vấn cho biết: "Điều đó làm tổn thương nước Nga, không nghi ngờ gì nữa".

Tầm quan trọng của Châu Âu

Moscow chủ yếu dựa vào nguồn thu từ lĩnh vực dầu khí hùng mạnh của mình, trong tháng 1, lĩnh vực này chiếm 45% ngân sách của chính phủ liên bang.

Và châu Âu, từ lâu đã trở thành khách hàng hàng đầu của Nga. Năm ngoái, EU đã nhập khoảng một phần ba lượng dầu từ Nga, theo IEA. Trước khi Ukraina bị Nga tấn công, châu Âu nhập khẩu khoảng 3,4 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Nga.

Con số đó đã giảm nhẹ dần giảm nhẹ. Kể từ cuối tháng Hai, các nhà kinh doanh dầu mỏ ở châu Âu đã phần lớn tránh xa dầu thô của Nga được vận chuyển bằng đường biển do phải đối mặt với chi phí vận chuyển tăng cao cũng như khó đảm bảo nguồn tài chính và bảo hiểm cần thiết. Châu Âu đã nhập khẩu khoảng 3 triệu thùng dầu mỗi ngày từ Nga vào tháng 4, theo Rystad Energy.

Nhưng sau hơn hai tháng chiến tranh, Liên minh châu Âu còn muốn tiến xa hơn nữa. Các nhà lãnh đạo của khối này đã đề xuất một lệnh cấm đối với tất cả nhập khẩu dầu thô từ Nga trong vòng sáu tháng và chấm dứt nhập khẩu các sản phẩm tinh chế vào cuối năm nay.

Các cuộc đàm phán đang diễn ra. Trong khi các quốc gia như Đức đang chạy đua để cắt giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga, thì những quốc gia khác cho biết họ sẽ không sẵn sàng. Chính phủ Hungary cho biết, họ sẽ cần từ 3 đến 5 năm để cắt giảm nguồn dầu mỏ của Nga. Các quốc gia không giáp biển khác như Slovakia và Cộng hòa Séc, vốn chủ yếu dựa vào nguồn cung cấp bằng đường ống, cũng muốn có những sản phẩm tương tự thay thế...

Tuy nhiên, kế hoạch của EU sẽ gây áp lực lên nền kinh tế Nga, vốn được Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự đoán sẽ giảm 8,5% trong năm nay, bước vào thời kỳ suy thoái sâu.

Các nhà phân tích tại Rystad Energy và Kpler, một công ty nghiên cứu khác, dự báo rằng Nga sẽ cắt giảm sản lượng khoảng 2 triệu thùng/ngày - tức khoảng 20% - do lệnh cấm vận.

Các chuyên gia tại Bruegel, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Brussels, cho biết: "Dầu mỏ là nguồn cung cấp tiền tệ chính cho Nga, và kể từ khi các nước phương Tây áp dụng các biện pháp trừng phạt, tài chính đã trở thành huyết mạch quan trọng cho nền kinh tế Nga và là nguồn tài trợ quan trọng cho chiến tranh".

Ấn Độ, Trung Quốc sẽ thay thế châu Âu?

Lệnh cấm vận nhập khẩu dầu Nga từ châu Âu sẽ có những mặt trái. Nếu kết quả là giá dầu thô tăng, Moscow thực sự có thể mang lại nhiều nguồn thu cho chính phủ hơn từ thuế dầu, ít nhất là trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, điều đó lại ảnh hưởng đến khả năng chuyển hướng xuất khẩu dầu của Nga đến những thị trường khác. Điều đó sẽ không dễ dàng.

Một phần đáng kể lượng dầu xuất khẩu của Nga sang châu Âu được chuyển đến khối này qua đường ống. Việc định tuyến lại những thùng dầu đó đến các thị trường ở châu Á sẽ đòi hỏi cơ sở hạ tầng mới tốn kém và sẽ mất nhiều năm để xây dựng.

Trong khi đó, dầu đi bằng đường biển có thể tìm được người mua thay thế. Ấn Độ - quốc gia tiêu thụ khoảng 5 triệu thùng dầu mỗi ngày - đã tăng mạnh nhập khẩu từ Nga kể từ khi chiến tranh nổ ra.

Dầu thô Urals chính của Nga được định giá tương ứng với Brent chuẩn. Trước cuộc chiến tranh, nó được giao dịch với mức chiết khấu vài xu. Hiện mức chiết khấu là 35 USD/thùng, khiến nó trở nên hấp dẫn hơn nhiều đối với những người mua không bị ràng buộc bởi các lệnh trừng phạt.

Dữ liệu từ Rystad Energy cho thấy, nhập khẩu dầu thô của Ấn Độ từ Nga đã tăng lên gần 360.000 thùng/ ngày trong tháng 4, tăng gấp 5 lần so với tháng 1.

Matt Smith, nhà phân tích dầu mỏ hàng đầu tại Kpler cho biết: "Vào thời điểm mà những người khác trốn tránh hoặc xa lánh dầu thô của Nga, Ấn Độ là người hưởng lợi lớn nhất từ việc giá giảm".

Trong một tuyên bố vào tuần trước, Bộ Dầu mỏ và Khí đốt tự nhiên của Ấn Độ cho biết, nước này nhập khẩu dầu từ khắp nơi trên thế giới, trong đó có một lượng đáng kể từ Hoa Kỳ.

"Bất chấp những nỗ lực mô tả nó theo cách khác, năng lượng mua từ Nga vẫn rất nhỏ so với tổng mức tiêu thụ của Ấn Độ", văn phòng bộ này cho biết thêm.

Trung Quốc, trước đây là khách mua dầu lớn nhất của Nga, cũng được cho là sẽ có đợt mua lớn.

Dữ liệu từ Rystad, Kpler và OilX cho thấy, nhập khẩu đã tăng kể từ khi Nga tấn công Ukraina, nhưng không đáng kể.

OilX sử dụng dữ liệu công nghiệp và vệ tinh để theo dõi sản lượng và dòng chảy dầu, nhận thấy rằng nhập khẩu của Trung Quốc từ Nga bằng đường ống và đường biển chỉ tăng 175.000 thùng mỗi ngày trong tháng 4 - tăng khoảng 11% so với khối lượng trung bình vào năm 2021. Nhập khẩu đường biển tăng mạnh hơn vào tháng 5, theo dữ liệu ban đầu.

Tuy nhiên, nhu cầu về năng lượng của Trung Quốc đã giảm xuống khi nước này tăng cường nỗ lực ngăn chặn sự lây lan của virus coronavirus bằng cách áp đặt các hạn chế cứng rắn đối với các thành phố lớn.

Hiện tại, điều đó khiến Moscow - một đồng minh thân cận của Bắc Kinh - rơi vào tình trạng chao đảo.

Gloystein thuộc Tập đoàn Eurasia cho biết: "Người Trung Quốc đã không đổ xô và ngấu nghiến tất cả".