Thủ lĩnh al Qaeda al - Zawahiri, người vừa bị quân đội Mỹ tiêu diệt là ai?

"Tôi đã cho phép một cuộc tấn công chính xác để loại bỏ ông ta khỏi chiến trường, một lần và mãi mãi", TT Biden nói.

Zawahiri, người vừa tròn 71 tuổi, trở thành lãnh đạo của al Qaeda suốt 11 năm qua sau khi Mỹ tiêu diệt trùm khủng bố Osama bin Laden. 

Ông Biden cho biết, Zawahiri đang trung tâm thành phố Kabul cùng với gia đình và bị giết trong một vụ mà theo mô tả của một quan chức cao cấp Mỹ là "một cuộc không kích được điều chỉnh chính xác" bằng cách sử dụng hai tên lửa Hellfire.

Cuộc tấn công bằng máy bay không người lái được tiến hành lúc 9h48 tối Bảy (theo giờ miền Đông nước Mỹ) sau nhiều cuộc họp giữa Tổng thống Biden và các cố vấn chủ chốt, một quan chức của chính quyền Mỹ cho biết hôm thứ Hai, đồng thời cho biết thêm rằng không có nhân viên Mỹ nào có mặt tại Kabul vào thời điểm cuộc tấn công xảy ra.

Người đứng đầu Taliban Haqqani đã biết về sự hiện diện của Zawahiri trong khu vực, quan chức này cho biết thêm và điều này đã "vi phạm rõ ràng thỏa thuận Doha", và thậm chí Taliban còn che giấu sự hiện diện của Zawahiri ở Kabul.

Theo CNN, sau khi vụ tấn công xảy ra, chính quyền Taliban đã hạn chế tiếp cận ngôi nhà và nhanh chóng di dời các thành viên còn lại của gia đình Zawahiri, bao gồm con gái và các cháu của ông này, những người không bị nhắm đến trong cuộc tấn công và vẫn bình an vô sự, đến nơi khác.

Mỹ đã không thông báo cho các quan chức Taliban trước cuộc tấn công hôm thứ Bảy.

Trong một loạt các dòng tweet, phát ngôn viên của Taliban Zabiullah Mujahid cho biết, "một cuộc không kích đã được thực hiện vào một ngôi nhà nằm trong khu dân cư ở khu vực Sherpur của thành phố Kabul vào ngày 31/7".

Ông nói, "bản chất của vụ việc lúc đầu không rõ ràng" nhưng các cơ quan an ninh và tình báo của Các Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan đã điều tra vụ việc và "những phát hiện ban đầu xác định rằng cuộc tấn công được thực hiện bởi một máy bay không người lái của Mỹ".

Các dòng tweet của Mujahid được đưa ra trước khi CNN đưa tin về cái chết của Zawahiri.

Mujahid cho biết Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan "lên án mạnh mẽ cuộc tấn công này với bất kỳ lý do nào và gọi đây là sự vi phạm rõ ràng các nguyên tắc quốc tế và Thỏa thuận Doha".

'Công lý đã được thực thi'

TT Biden, người theo sát cuộc tấn công tiêu diệt Zawahiri trong khi cách ly do dương tính với Covid-19, đã phát biểu ngoài trời hôm thứ Hai từ Ban công Phòng Xanh tại Nhà Trắng.

Ông Biden nói, Zawahiri "tham gia sâu vào việc vạch kế hoạch cho vụ 11/9, một trong những kẻ chịu trách nhiệm lớn nhất cho các vụ tấn công giết chết 2.977 người trên đất Mỹ. Trong nhiều thập kỷ, ông ta là chủ mưu của các vụ tấn công chống lại người Mỹ".

"Giờ đây, công lý đã được thực thi và thủ lĩnh khủng bố này không còn nữa. Mọi người trên khắp thế giới không còn cần phải sợ hãi kẻ giết người hung ác nữa", TT Biden tiếp tục.

"Hoa Kỳ tiếp tục thể hiện quyết tâm và năng lực của chúng tôi trong việc bảo vệ người dân Mỹ chống lại những kẻ tìm cách làm hại chúng tôi. Chúng tôi nói rõ một lần nữa vào tối nay, rằng bất kể thời gian mất bao lâu, bất kể bạn trốn ở đâu, nếu bạn là mối đe dọa cho người dân của chúng tôi, Hoa Kỳ sẽ tìm thấy bạn và đưa bạn ra ngoài".

Tổng thống Bieden cho biết cuộc tấn công nhắm mục tiêu chính xác là kết quả của "sự bền bỉ và kỹ năng phi thường" của cộng đồng tình báo quốc gia.

"Cộng đồng tình báo của chúng tôi đã tìm thấy Zawahiri vào đầu năm nay – ông ta đã chuyển đến trung tâm thành phố Kabul để đoàn tụ với các thành viên trong gia đình của mình", ông Biden nói.

Cuộc tấn công diễn ra một năm sau khi TT Biden ra lệnh rút quân đội Mỹ khỏi Afghanistan, khiến lực lượng Taliban nhanh chóng giành quyền kiểm soát quốc gia này.

Ông Biden hôm thứ Hai cho biết, khi rút quân đội Mỹ khỏi đất nước này, ông đã "đưa ra quyết định rằng sau 20 năm chiến tranh, Hoa Kỳ không còn cần đến "hàng nghìn chiếc ủng" trên mặt đất ở Afghanistan để bảo vệ nước Mỹ khỏi những kẻ khủng bố đang tìm cách gây hại cho người dân Mỹ".

"Tôi đã hứa với người dân Mỹ rằng chúng tôi tiếp tục tiến hành các hoạt động chống khủng bố hiệu quả ở Afghanistan và hơn thế nữa. Chúng tôi đã làm được điều đó", ông nói.

Tổng thống Biden kết luận bằng cách bày tỏ lòng biết ơn đối với cộng đồng tình báo và chống khủng bố của Mỹ, nói rằng ông hy vọng cái chết của Zawahiri sẽ mang lại một sự xoa dịu đối với bạn bè và gia đình của các nạn nhân vụ 11/9.

"Đối với những người tiếp tục tìm cách gây hại cho Hoa Kỳ, hãy nghe tôi nói: Chúng tôi sẽ luôn cảnh giác và chúng tôi sẽ hành động - và chúng tôi sẽ luôn làm những gì cần thiết để đảm bảo sự an toàn và an ninh của người Mỹ ở quê nhà và trên toàn cầu", ông kết luận.

Đồng minh thân cận của bin Laden

Zawahiri xuất thân từ một gia đình Ai Cập danh giá, theo New York Times. Ông nội của ông, Rabia'a al-Zawahiri, là một lãnh tụ tại Đại học al-Azhar ở Cairo. Chú của ông, Abdel Rahman Azzam, là thư ký thứ nhất của Liên đoàn Ả Rập.

Zawahiri được cho là một trong những kẻ chủ mưu vụ tấn công khủng bố làm nhiều người chết nhất trên đất Mỹ, khi những kẻ không tặc biến máy bay của Mỹ thành những quả "tên lửa".

"19 anh em đã đi ra đi và dâng linh hồn của họ cho Allah toàn năng, Thiên Chúa toàn năng đã ban cho họ chiến thắng mà chúng tôi đang tận hưởng", al-Zawahiri nói trong một thông điệp được bằng video được phát vào tháng 4 năm 2002.

Đây là thông điệp đầu tiên trong số nhiều thông điệp chế nhạo mà trùm khủng bố - kẻ đã trở thành thủ lĩnh của al Qaeda sau khi lực lượng Mỹ tiêu diệt bin Laden vào năm 2011 - gửi đi trong nhiều năm, thúc giục các chiến binh tiếp tục cuộc chiến chống Mỹ và chế nhạo các nhà lãnh đạo Mỹ.

Zawahiri liên tục di chuyển sau khi quân đội Mỹ hiện diện ở Afghanistan sau cuộc tấn công ngày 11 tháng 9 năm 2001. Ông ta cũng đã từng thoát khỏi một cuộc tấn công của quân đội Mỹ trong vùng núi Tora Bora hiểm trở của Afghanistan, một cuộc tấn công khiến vợ và con của ông thiệt mạng.

Zawahiri lần đầu được bết đến với tư cách là một chiến binh Hồi giáo khi ở trong tù vì liên quan đến vụ ám sát Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat vào năm 1981.

"Chúng tôi muốn nói với cả thế giới. Chúng tôi là ai? Chúng tôi là ai?", Zawahiri ấy nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn từ trong nhà tù.

Vào thời điểm đó, al-Zawahiri, một bác sĩ trẻ, đã là một kẻ khủng bố tận tụy, người đã âm mưu lật đổ chính phủ Ai Cập trong nhiều năm và tìm cách thay thế nó bằng chế độ Hồi giáo chính thống. Ông tự hào tán thành vụ ám sát Sadat sau khi nhà lãnh đạo Ai Cập làm hòa với Israel.

Zawahiri đã phải ngồi tù ba năm sau vụ ám sát Sadat và nói rằng mình đã bị tra tấn trong khi bị giam giữ. Sau khi được trả tự do, ông ta lên đường đến Pakistan, nơi ông ta điều trị cho những chiến binh mujahadeen bị thương, những người đã chiến đấu chống lại sự chiếm đóng Afghanistan của Liên Xô.

Và tại đây, Zawahiri gặp bin Laden và tìm thấy một lý tưởng chung.

"Chúng tôi đang làm việc với bin Laden", Zawahiri nói trong thông báo về việc sáp nhập nhóm khủng bố của ông, nhóm Hồi giáo Jihad Ai Cập, với al Qaeda vào tháng 5 năm 1998. "Chúng tôi biết ông ta từ hơn 10 năm nay. Chúng tôi đã chiến đấu với ông ở đây, ở Afghanistan", Zawahiri.

Cùng nhau, hai thủ lĩnh khủng bố đã ký một bản tuyên bố: "Bản án giết và chống lại người Mỹ và các đồng minh, dù là dân thường hay quân đội, là nghĩa vụ đối với mọi người Hồi giáo".

Chủ mưu vụ 11/9

Các cuộc tấn công chống lại Mỹ và các cơ sở của họ bắt đầu vài tuần sau đó, với các vụ đánh bom liều chết vào các đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania khiến hơn 200 người thiệt mạng và hơn 5.000 người khác bị thương.

Zawahiri và bin Laden hả hê sau khi thoát khỏi một cuộc tấn công bằng tên lửa hành trình của Mỹ ở Afghanistan nhằm trả đũa.

Sau đó là vụ tấn công tàu USS Cole ở Yemen vào tháng 10 năm 2000, khi những kẻ đánh bom liều chết trên một chiếc xuồng cao su đã kích nổ thuyền và đâm vào con tàu này, giết chết 17 thủy thủ Mỹ và làm bị thương 39 người khác.

Đỉnh điểm của âm mưu khủng bố của Zawahiri là vào ngày 11 tháng 9 năm 2001, khi gần 3.000 người thiệt mạng trong các cuộc tấn công vào tòa tháp đôi của Trung tâm Thương mại Thế giới và Lầu Năm Góc. Một chiếc máy bay không tặc thứ tư, đang đi đến Washington, đã bị rơi tại một cánh đồng ở Pennsylvania sau khi hành khách chống trả.

Kể từ đó, al-Zawahiri đã công khai hồ sơ của mình, xuất hiện trên nhiều video và băng ghi âm để kêu gọi người Hồi giáo tham gia cuộc thánh chiến chống lại Hoa Kỳ và các đồng minh và thường đưa ra phát biểu sau các vụ khủng bố..

Vào tháng 5 năm 2003, xảy ra hàng loạt vụ đánh bom liều chết ở Riyadh, Ả Rập Xê-út, giết chết 23 người, trong đó có 9 người Mỹ, vài ngày saumột đoạn băng được cho là có giọng nói của Zawahiri được phát tán nói về các vụ tấn công này.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã treo thưởng lên tới 25 triệu USD cho thông tin trực tiếp dẫn đến việc bắt giữ Zawahiri. Một báo cáo của Liên hợp quốc vào tháng 6 năm 2021 cho thấy ông ta đang ở đâu đó trong khu vực biên giới của Afghanistan và Pakistan, và ông ta có thể đã quá yếu để được đưa ra video tuyên truyền.

(CNN)