Tạo động lực để kinh tế ASEAN tăng trưởng bền vững

Các nền kinh tế châu Á đang hướng về phía trước với sự lạc quan về sự phục hồi tăng trưởng kinh tế nhưng với một số dè dặt về các động lực toàn cầu hiện tại được đánh dấu bởi xung đột Nga-Ukraina, lạm phát và giá hàng hóa gia tăng.

Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) trong báo cáo mới nhất công bố hồi tháng 4, đánh giá triển vọng phục hồi kinh tế tại Hiệp hội các quốc gia Ðông Nam Á (ASEAN) là "rất đáng khích lệ" trong bối cảnh hậu đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, giới chuyên gia cũng nhận định, kinh tế các nước ASEAN vẫn đối mặt không ít những "rủi ro dai dẳng" và khu vực cần nỗ lực để phục hồi tăng trưởng bền vững.

Trong báo cáo của ADB có tiêu đề "Phục hồi kinh tế hậu đại dịch COVID-19 ở Ðông Nam Á", định chế tài chính này đã nhận định tích cực về khả năng phục hồi mạnh mẽ của các nền kinh tế ASEAN thời gian tới. Báo cáo đồng thời khảo sát các cơ hội tăng trưởng, chiến lược ngành và cải cách ưu tiên có thể giúp các quốc gia thành viên ASEAN thúc đẩy phục hồi kinh tế trong trung hạn…

Trước khi ADB đưa ra đánh giá nêu trên, dự báo của các định chế tài chính khác cũng lạc quan về triển vọng tăng trưởng của các nền kinh tế ở khu vực Ðông Nam Á. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) mới đây dự báo năm 2022, nhóm nước đạt tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ASEAN sẽ gồm Việt Nam (7,2%), Philippines (6,5%), Malaysia và Campuchia cùng đứng thứ ba với mức tăng trưởng dự báo đạt 6%. Trong khi đó, theo dự báo của May Bank (Malaysia), GDP năm 2022 của ASEAN-5 (gồm năm nước Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam, Philippines) sẽ tăng 5,6% và nếu dự báo này trở thành hiện thực, thì lần đầu tiên kể từ năm 1990, mức tăng trưởng GDP của ASEAN có thể bắt kịp mức tăng trưởng GDP của Trung Quốc vào năm 2022 được dự báo là 5%.

Trong khi đó, các bộ trưởng kinh tế ASEAN, trong một tuyên bố chung cuối cuộc họp tại Bali vào ngày 17 và 18/5, cũng bày tỏ sự lạc quan rằng tăng trưởng trong khu vực sẽ tương tự trong năm nay và năm tới, đánh dấu sự trở lại mức trước đại dịch.

"Tuy nhiên, ASEAN nhận thức được rằng đà phục hồi và triển vọng tăng trưởng của khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi các tình hình địa chính trị hiện tại, sự gián đoạn chuỗi cung ứng, tình trạng thiếu hụt các mặt hàng quan trọng và áp lực lạm phát".

Giữa những dự báo tích cực về sự phục hồi kinh tế, các nhà hoạch định chính sách toàn cầu, đặc biệt là các nước thuộc nhóm G20, vẫn còn nhiều thách thức trong việc ứng phó với các cuộc khủng hoảng mới phát sinh từ cuộc xung đột Nga -Ukraina.

Chúng tôi hình dung sự phục hồi xanh và toàn diện hơn, mạnh mẽ hơn cho khu vực, nhưng chắc chắn rằng các điều kiện và thực tế hiện nay là vô cùng phức tạp.

Ông Winfried Wickelin, Phó tổng giám đốc khu vực Đông Nam Á tại Ngân hàng Phát triển Châu Á

Theo Andrea Goldstein, người đứng đầu của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), điều đó sẽ liên quan đến việc đưa ra các quy tắc và chuẩn mực mới có thể đẩy lùi chủ nghĩa bảo hộ và cuộc đối đầu giữa các cường quốc.

Trong thập kỷ qua, G20 đã đóng một vai trò ngày càng lớn trong việc định hướng nền kinh tế toàn cầu, và giờ đây, các thành viên của các nền kinh tế mới nổi lớn của khối này đang dần trở thành người dẫn đầu. Indonesia sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo năm nay, tiếp theo là Ấn Độ vào năm 2023 và Brazil vào năm 2024.

Ông Goldstein nói: "Đông Nam Á rõ ràng là một phần của cuộc trò chuyện này, và đặc biệt là trong năm nay vì Indonesia là nước chủ trì với tư cách là một quốc gia riêng lẻ, nhưng (G20) rất chú ý đến các mối quan tâm về lợi ích và mục tiêu của Đông Nam Á. trong một hội thảo gần đây về triển vọng kinh tế ASEAN do ADB, Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA) có trụ sở tại Jakarta và Refinitv, một nhà cung cấp toàn cầu về dữ liệu thị trường tài chính và cơ sở hạ tầng của Mỹ-Anh tổ chức.

Về phần mình, Indonesia đang sử dụng vai trò chủ tịch G20 để đặt ra ba vấn đề chính để thảo luận nhóm: phát triển cơ sở hạ tầng y tế toàn cầu, chuyển đổi kỹ thuật số và chuyển đổi sang năng lượng xanh.

"Đây là ba mục tiêu chính trong nhiệm kỳ chủ tịch G20 của Indonesia, với kỳ vọng rằng nó sẽ dẫn đến sự phục hồi toàn cầu mạnh mẽ và bền vững, trong đó tăng trưởng kinh tế có thể song song với y tế, công nghệ kỹ thuật số và năng lượng xanh", Luhut Binsar Pandjaitan, Bộ trưởng điều phối cho hàng hải và đầu tư, cho biết tại một cuộc họp báo vào ngày 24/5.

Indonesia đang chuẩn bị đón các nhà lãnh đạo của các nền kinh tế lớn nhất thế giới và một số người đứng đầu các tổ chức quốc tế đến Bali vào ngày 15 và 16/11; đây sẽ là cuộc tụ họp quốc tế lớn nhất của các nhà lãnh đạo thế giới mà đất nước từng chứng kiến kể từ hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (Apec) vào năm 2013.

Ngoài 19 nhà lãnh đạo khác của các nước G20 - bao gồm cả Nga - Jakarta đã mời 10 nhà lãnh đạo khác: Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky và 9 nhà lãnh đạo của các tổ chức quốc tế.

Ông Goldstein nói rằng những gì nhóm cần đưa ra là một bộ quy tắc và chuẩn mực mới để chống lại sự cản trở ngày càng tăng chống lại toàn cầu hóa và thương mại tự do, một xu hướng ngày càng rõ ràng ở tất cả các khu vực và ở mọi mức thu nhập và mức độ giàu có của quốc gia. Với vai trò chủ trì năm nay, Indonesia có thể đóng một vai trò nào đó bằng cách lắng nghe mối quan tâm của các nước đang phát triển ở Đông Nam Á.

Trong lĩnh vực năng lượng, quá trình chuyển đổi sang một nền kinh tế xanh hơn và ít sử dụng carbon hơn sẽ đòi hỏi những can thiệp đáng kể, ông lưu ý. Indonesia với vai trò là chủ tịch G20 có thể thúc đẩy một cuộc thảo luận toàn cầu về những vấn đề này, trong bối cảnh lạm phát giá phổ biến trên thị trường năng lượng đã gây ra những hậu quả như thế nào, cũng ảnh hưởng đến an ninh lương thực, trong khi lạm phát lương thực là thách thức chính đối với các quốc gia như Indonesia và phần còn lại của châu Á, ông nói thêm.

Hy vọng phục hồi

Tại Đông Nam Á, có thể thấy sự khác biệt giữa các chỉ số kinh tế và phát triển nhưng vẫn có lý do để lạc quan, tham luận viên Winfried Wicklein, Phó tổng giám đốc phụ trách khu vực Đông Nam Á của ADB cho biết.

Ông chỉ ra rằng tỷ lệ tiêm chủng được duy trì cao trong khu vực và trên toàn cầu đã cho phép các nền kinh tế mở cửa trở lại và sự phục hồi ở các nền kinh tế tiên tiến đã cải thiện nhu cầu đối với hàng xuất khẩu từ khu vực và thúc đẩy tăng trưởng.

Sự lạc quan cũng bắt nguồn từ những nỗ lực phối hợp nhằm xây dựng trở lại tốt hơn, xanh hơn và toàn diện hơn, và những điều này dường như đang thúc đẩy một chu kỳ đạo đức không chỉ tốt cho hành tinh mà còn tạo ra nhiều tăng trưởng hơn và nhiều việc làm hơn.

Ông Wicklein nói: "Đông Nam Á vừa là nước đóng góp, vừa là một trong những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi tác động của biến đổi khí hậu. "Vì vậy, về mặt kinh tế, có một triển vọng tốt cho tăng trưởng bao trùm và bền vững, cần phải có sự phục hồi."

Ông cũng cho biết ông được khuyến khích rằng sự phát triển của công nghệ kỹ thuật số và các đổi mới liên quan đang thúc đẩy sự thay đổi mang tính hệ thống trong nhiều lĩnh vực của nền kinh tế và trong cuộc sống hàng ngày của tất cả con người. Các hệ thống kế thừa lỗi thời tốn kém hơn và không hiệu quả đang dần được thay thế.

Ông nói: "Chúng tôi hình dung sự phục hồi mạnh mẽ và toàn diện hơn và xanh hơn cho khu vực, nhưng chắc chắn rằng các điều kiện và thực tế hiện tại là vô cùng phức tạp và khiến chính sách trong khu vực trở nên khó khăn nhất," ông nói.

Tuy nhiên, những rủi ro đối với khu vực cũng phải đối mặt, chuyên gia Henry Ma, nhà kinh tế cấp cao của ADB tại Indonesia, cảnh báo. Ông nói, nếu có thể mô tả Đông Nam Á trong các từ, đó sẽ là "sự phục hồi vững chắc, triển vọng tốt, không chắc chắn lớn".

Một nguồn gốc lớn của sự không chắc chắn đối với các nước Đông Nam Á là các hạn chế biên giới chặt chẽ của Trung Quốc để đối phó với làn sóng COVID-19 hiện nay. Dường như ngày càng có nhiều công dân Trung Quốc sẽ đi du lịch nước ngoài trong năm nay.

Việc xung đột Nga-Ukraina và nhiều hậu quả kinh tế của nó tiếp tục gây rủi ro nghiêm trọng nhất đối với triển vọng kinh tế của các nước đang phát triển ở châu Á. Chiến tranh đã và đang ảnh hưởng đến các nền kinh tế trong khu vực thông qua việc tăng giá mạnh đối với các mặt hàng như dầu mỏ và làm gia tăng sự bất ổn trên thị trường tài chính toàn cầu.

Anthony Tan, nhà kinh tế cấp cao tại Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô ASEAN + 3 (Amro), cho biết tốc độ phục hồi của các nền kinh tế ASEAN phụ thuộc vào du lịch như Thái Lan, nơi đã đón gần 40 triệu khách du lịch vào năm 2019, chắc chắn sẽ làm giảm tốc độ phục hồi, cũng như Campuchia và Việt Nam.

Ông nói: "Sự mất mát gần như hoàn toàn của thị trường (Trung Quốc) này thực sự đáng kể. "Do đó, triển vọng phục hồi mạnh mẽ ở các quốc gia phụ thuộc vào du lịch trong ASEAN khó có thể sáng sủa cho đến khi Trung Quốc mở cửa hoàn toàn biên giới".

Kịch bản dài hạn

Ông cũng thừa nhận rằng "vết sẹo" kinh tế, hậu quả lâu dài của khủng hoảng trong các lĩnh vực như cung cấp lao động, tích lũy vốn và năng suất có thể tồn tại rất lâu sau khi một cú sốc do COVID-19 xảy ra. Do đó, sự phục hồi sau cú sốc có thể không phải lúc nào cũng đủ mạnh để đưa tổng sản phẩm quốc nội (GDP) về mức trước cú sốc.

Ông Tan nói: "Cũng cần phải nhận ra rằng sẹo sẽ có nhiều hình thức khác nhau ở các nền kinh tế khác nhau. Vì vậy, theo lẽ tự nhiên, chúng ta sẽ thấy một số quốc gia bị ảnh hưởng nhiều hơn những quốc gia khác".

Theo ADB, cuộc khủng hoảng Ukraina gây rủi ro nghiêm trọng nhất đối với triển vọng phát triển châu Á vì đã đẩy giá dầu, thực phẩm và hàng hóa lên cao hơn và làm gia tăng bất ổn trên thị trường tài chính.

Trong khi đó, tác động gây sẹo lên nguồn cung lao động sẽ được cảm nhận mạnh mẽ nhất ở các nền kinh tế già cỗi trong khu vực, nơi đại dịch đã gia tăng tỷ lệ sinh giảm kinh niên, đặc biệt là ở Hồng Kông, Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore, ông Tan cho biết. Nếu xu hướng như vậy vẫn tiếp diễn, ông nói thêm rằng điều đó thực sự đáng lo ngại.

Tình trạng khan hiếm tích lũy vốn đang được thể hiện trong điều kiện các cam kết đã giảm xuống, sau khi các chính sách hỗ trợ đại dịch bất thường đã tiêu tốn rất nhiều nguồn lực tài chính mà nếu không thì có thể được sử dụng cho đầu tư công để tạo ra tăng trưởng trong tương lai, đặc biệt là vào cơ sở hạ tầng.

Ông Tan chỉ ra rằng: "Điều này có nghĩa là việc hình thành vốn trong cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ở các nền kinh tế có khoảng cách lớn nhất (đầu tư vào cơ sở hạ tầng), đã bị lùi lại".

Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của cơ sở hạ tầng công nghệ truyền thông thông tin tiên tiến để hỗ trợ nền kinh tế kỹ thuật số đang phát triển của khu vực. Ông nói, cơ sở hạ tầng mềm kỹ thuật số đã giúp tối ưu hóa cơ sở hạ tầng vật lý hiện tại, trích dẫn một ví dụ từ Indonesia, nước từng là một quốc gia tụt hậu trong lĩnh vực viễn thông nhưng hiện đã cố gắng phát triển nền kinh tế bằng cách đầu tư vào kết nối kỹ thuật số, đặc biệt là di động.

Trong khi ông Tan vẫn nhìn thấy nhiều khó khăn đối đầu với các nền kinh tế ASEAN, ông cho biết ông tin rằng các nền tảng cơ bản vẫn mạnh mẽ và khu vực đang vượt qua những thách thức bên ngoài từ một vị thế mạnh.

"Vì vậy, theo nghĩa đó, thật vui mừng khi biết rằng có các chính sách đầy đủ. Khả năng phục hồi kinh tế đã được cải thiện." ông nói. "Có một chút an ủi rằng bằng cách nào đó chúng ta có thể vượt qua (cơn bão) lần này và sau đó có lẽ sẽ nổi lên mạnh mẽ hơn và xây dựng trở lại tốt hơn".

Cũng bày tỏ sự lạc quan thận trọng đối với sự phục hồi là Tiat Jin Ooi, cố vấn chính của Phòng thí nghiệm Kiến thức ESI của ERIA.

Ông nói: "Điều cần thiết là thực sự tiếp tục hợp tác công-tư, dù trên mặt trận chính sách hay mặt kinh tế".

(Nguồn: Bangkok Post)