Tại sao thế giới lo lắng về cuộc 'tẩy chay thế chấp' của ngành địa ốc Trung Quốc?

Làn sóng từ chối trả nợ tại Trung Quốc đang lan rộng. Theo AP, không chỉ người mua nhà, một số nhà thầu của các công ty bất động sản Trung Quốc cũng dừng thanh toán khoản vay ngân hàng vì chưa được trả tiền.

Caixin đưa tin hàng trăm nhà thầu trong ngành bất động sản cho biết các công ty bất động sản như China Evergrande - tập đoàn địa ốc nợ nần nhất thế giới - vẫn chưa thanh toán hóa đơn cho họ, và họ đang chật vật xoay sở với hàng núi nợ và lo ngại khủng hoảng có thể lan sang phần còn lại của nền kinh tế Trung Quốc - và toàn cầu.

Ngành bất động sản của Trung Quốc lớn như thế nào?

Ngành bất động sản và các ngành công nghiệp liên quan ước tính đóng góp khoảng 1/4 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Trung Quốc.

Lĩnh vực này đã thành công sau khi cải cách thị trường vào năm 1998. Có một sự bùng nổ xây dựng ngoạn mục do nhu cầu từ tầng lớp trung lưu ngày càng tăng, những người coi bất động sản là tài sản gia đình và biểu tượng địa vị quan trọng.

Thị trường được thúc đẩy bởi khả năng tiếp cận các khoản vay dễ dàng, với các ngân hàng sẵn sàng cho vay càng nhiều càng tốt cho cả nhà phát triển và người mua.

Theo báo cáo của ANZ Research tháng này, các khoản vay thế chấp chiếm gần 20% tổng dư nợ trong toàn bộ hệ thống ngân hàng của Trung Quốc.

Nhiều sự phát triển dựa vào "tiền bán hàng", với việc người mua trả tiền thế chấp cho các căn hộ trong các dự án chưa được xây dựng.

Bloomberg News đưa tin, các ngôi nhà chưa hoàn thiện ở Trung Quốc lên tới 225 triệu m2 diện tích.

Tại sao lại rơi vào khủng hoảng?

Khi các nhà phát triển bất động sản phát triển mạnh mẽ, giá nhà đất cũng tăng theo.

Điều đó khiến chính phủ lo lắng, vốn đã lo ngại về rủi ro do các nhà phát triển nợ nần chồng chất gây ra.

Họ đã tiến hành một cuộc đàn áp vào năm ngoái, với việc ngân hàng trung ương giới hạn tỷ lệ dư nợ cho vay bất động sản so với tổng cho vay của các ngân hàng để cố gắng hạn chế mối đe dọa đối với toàn bộ hệ thống tài chính.

Điều này khiến nguồn tài chính bị thắt chặt đối với các nhà phát triển vốn đang gặp khó khăn trong việc xử lý các khoản nợ.

Một làn sóng vỡ nợ xảy ra sau đó, đáng chú ý nhất là Evergrande, nhà phát triển lớn nhất Trung Quốc, đang chìm trong khoản nợ hơn 300 tỷ USD.

Ngoài ra, các công ty bất động sản Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng COVID-19 - tình trạng kinh tế không chắc chắn đã buộc nhiều người mua nhà phải suy nghĩ lại về kế hoạch mua nhà.

Người mua nhà phản ứng như thế nào?

Sự suy giảm của Evergrande đã làm dấy lên các cuộc phản đối từ người mua nhà và nhà thầu tại trụ sở chính ở Thâm Quyến vào tháng 9 năm ngoái.

Vào tháng 6 năm nay, một hình thức phản đối mới đã xuất hiện: Từ chối trả nợ. Việc khách hàng vay mua nhà ngừng trả nợ các dự án đình trệ không gây rủi ro hệ thống nhưng vẫn khiến ngân hàng nhỏ tổn thương.

Phân tích của DBS Group mới đây cho biết, lĩnh vực ngân hàng của Trung Quốc có đủ vùng đệm để ngăn chặn các khoản nợ xấu. Làn sóng dừng thanh toán của người vay mua nhà cũng chủ yếu diễn ra ở các thành phố nhỏ. Do đó, vấn đề có thể được tháo gỡ nếu các cơ quan quản lý tài chính giải quyết nguyên nhân dẫn đến bất bình của người vay.

Trong vòng một tháng, cuộc tẩy chay lan rộng đến người mua nhà tại hơn 300 dự án tại 50 thành phố trên khắp Trung Quốc.

Nhiều dự án chưa hoàn thành tập trung ở tỉnh Hà Nam, nơi nổ ra các cuộc biểu tình phản đối gian lận ngân hàng nông thôn và bị dập tắt.

Các nhà cho vay Trung Quốc tuần trước cho biết các khoản thế chấp bị ảnh hưởng chỉ chiếm chưa đến 0,01% các khoản thế chấp nhà ở còn tồn đọng, nhưng các nhà phân tích cho rằng nỗi lo sợ là các cuộc tẩy chay sẽ lan rộng ra sao.

Tác động đối với nền kinh tế

Những bất ổn trong lĩnh vực bất động sản nếu gia tăng sẽ gây ảnh hưởng đối với hệ thống tài chính và tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.

Thứ nhất, gây sức ép lên hệ thống tài chính. Bất động sản đóng góp khoảng một phần tư GDP của Trung Quốc. Với mức đóng góp lớn như vậy, những biến động, bất ổn trong lĩnh vực bất động sản nếu không bị ngăn chặn kịp thời, sẽ gây sức ép lên nền kinh tế và hệ thống tài chính của Trung Quốc. Các ngân hàng Trung Quốc hiện ghi nhận 46.000 tỉ nhân dân tệ (6.800 tỉ USD) nợ thế chấp và 13.000 tỉ nhân dân tệ cho vay các hãng bất động sản.

"Thị trường bất động sản ngày càng trở nên tồi tệ. Cuối cùng, nó sẽ lan sang lĩnh vực tài chính, do phần lớn tài sản thế chấp là bất động sản", Craig Botham, kinh tế trưởng phụ trách Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics lo ngại.

Theo cơ quan quản lý ngân hàng Trung Quốc, tỷ lệ nợ xấu của các khoản vay bất động sản của các ngân hàng Trung Quốc thấp hơn nhiều so với các lĩnh vực khác, nên về tổng thể với ngành ngân hàng vẫn trong tầm kiểm soát. Ít nhất 10 ngân hàng đã nhanh chóng trấn an các nhà đầu tư rằng rủi ro từ các khoản cho vay đối với người mua nhà là có thể kiểm soát được. Các khoản thanh toán thế chấp chưa thanh toán hoặc bị trì hoãn tương đương gần 2 tỉ nhân dân tệ, một số tiền tương đối nhỏ so với các khoản thế chấp chưa thanh toán tổng thể mà các ngân hàng nắm giữ.

Lại sao thế giới lại quan tâm?

Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, với các liên kết thương mại và tài chính toàn cầu sâu rộng.

Các nhà phân tích nhận định, nếu cuộc khủng hoảng tài sản lan sang hệ thống tài chính của Trung Quốc, thì cú sốc sẽ vượt xa biên giới của nước này.

"Nếu các vụ vỡ nợ leo thang, có thể có những tác động kinh tế và xã hội rộng rãi và nghiêm trọng", Fitch Ratings viết trong một ghi chú vào ngày 18/7.

Điều này lặp lại cảnh báo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cho biết vào tháng 5 rằng trong khi Trung Quốc đã cố gắng kiềm chế thì một cuộc khủng hoảng tài sản tồi tệ hơn cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống tài chính của nước này.

Cuộc khủng hoảng có thể lan rộng và tác động đến thương mại toàn cầu và tâm lý rủi ro, Fed cho biết trong Báo cáo ổn định tài chính tháng 5/2022.

Trung Quốc có thể làm gì để khắc phục?

Các nhà phân tích nhận định, một gói cứu trợ hoặc quỹ cứu trợ cho toàn bộ lĩnh vực bất động sản là khó có thể xảy ra, ngay cả khi các cuộc tẩy chay thế chấp gia tăng, các nhà phân tích nói, vì điều đó có nghĩa là chính phủ đang thừa nhận quy mô của cuộc khủng hoảng.

Một gói cứu trợ lớn cũng có thể khuyến khích các nhà phát triển và người mua nhà tiếp tục với các quyết định mạo hiểm vì họ sẽ thấy chính phủ và các ngân hàng phải chịu trách nhiệm.

Nhưng áp lực đã và đang gia tăng lên các ngân hàng Trung Quốc để giúp xoa dịu tình hình. Cơ quan quản lý ngân hàng của Trung Quốc cho biết hôm thứ Năm rằng nó sẽ giúp đảm bảo rằng các dự án được hoàn thành và các đơn vị được bàn giao cho người mua.

Một số can thiệp đã xảy ra ở cấp địa phương ở tỉnh Hà Nam, nơi một quỹ cứu trợ được thành lập với sự hợp tác của một nhà phát triển được nhà nước hậu thuẫn để giúp đỡ các dự án bị căng thẳng.

Chen Shujin tại Jefferies Hong Kong cho biết chính quyền địa phương, nhà phát triển và chủ nhà cũng có thể thương lượng việc miễn lãi và tạm dừng thanh toán thế chấp trong một thời gian nhất định tùy từng trường hợp.

(Nguồn: AFP)