Nhân lực lành nghề và công nghệ cao: Triển vọng ra sao khi Trung Quốc thiếu cả hai?

Công xưởng của thế giới đang gặp khó khăn, đối mặt với một số thách thức bên trong và bên ngoài đang phơi bày và làm nổi bật những cách mà Trung Quốc cần phải cải thiện nếu nước này hy vọng duy trì lợi thế trong lĩnh vực sản xuất trong bối cảnh hạn chế về công nghệ và thay đổi nhân khẩu học.

Tại một nhà sản xuất ở Thiên Tân, phía bắc Trung Quốc, một miếng kim loại tráng được kéo vào lò đốt khí nóng rực phải được kiểm soát chính xác. Độ chính xác của bước thấm cacbon này rất quan trọng, vì nó có thể xác định xem bộ phận đó, trong trường hợp này là hộp số công nghiệp sẽ tồn tại trong 10 năm hay 50 năm.

Tuy nhiên, dữ liệu được chuyển tiếp từ bên trong lò không được xử lý tại chỗ. Thay vào đó, nó được truyền đến Đức, nơi các kỹ sư giám sát quy trình kỹ thuật cao từ trụ sở của chủ sở hữu nhà máy.

Không tiếp cận được công nghệ cốt lõi, làm tăng giá trị gia tăng của sản phẩm đó, phía Trung Quốc phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về việc vận hành bộ máy.

Theo SCMP, trong đó có một rào cản quan trọng mà các nhà sản xuất Trung Quốc phải đối mặt, thu hẹp khoảng cách kỹ thuật trong môi trường thương mại toàn cầu ngày càng cạnh tranh.

"Việc cung cấp một số lượng lớn các công nghệ cốt lõi và phần mềm trung gian quan trọng trong lĩnh vực sản xuất của Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào nước ngoài", một báo cáo của Chứng khoán Zheshang cho biết vào tháng 3 năm ngoái.

Rào cản lớn thứ hai liên quan đến nhân lực. Trong khi Trung Quốc tiếp tục cung cấp lao động tương đối rẻ, chuỗi cung ứng và công nghiệp toàn diện, và hỗ trợ chính sách, những thay đổi về nhân khẩu học và xã hội đã tạo ra sự thiếu hụt công nhân lành nghề.

Mặc dù tự động hóa đang trở nên phổ biến hơn trong sản xuất, nhưng các chuyên gia kỹ thuật như vậy vẫn rất cần thiết trong việc vận hành máy móc và sửa chữa chúng, từ mã hóa kỹ thuật số đến các thành phần vật lý.

Và nếu các nhà máy không thể tìm được những công nhân lành nghề này, hậu quả là cuộc khủng hoảng lao động có thể buộc các công ty phải cắt giảm đơn hàng. Ở quy mô toàn quốc, điều này có thể có những tác động sâu rộng khi Trung Quốc cố gắng phục hồi nền kinh tế của mình sau ba năm khó khăn do đại dịch COVID-19.

Theo một công nhân tại nhà sản xuất có trụ sở tại Thiên Tân, người đã đồng ý cho phóng viên tờ SCMP tham quan cơ sở với điều kiện không được nêu tên công ty trong báo cáo này, công ty nằm trong số những công ty đang gặp khó khăn ngày càng tăng trong việc thuê những người thợ lành nghề của nhà máy.

Điều này phản ánh một xu hướng rộng lớn hơn ở Trung Quốc dẫn đến sự không phù hợp giữa công việc mà những người trẻ tuổi đang tìm kiếm và những công việc đang có nhu cầu cao.

Ngay cả khi 95% sinh viên tốt nghiệp dạy nghề của đất nước có thể tìm được việc làm ngay sau khi tốt nghiệp, các nhà sản xuất đã báo cáo những khó khăn trong việc tuyển dụng lao động cổ xanh, đặc biệt là những người có tay nghề cao.

Gần đây, vấn đề này đã được thảo luận rộng rãi trên mạng đến nỗi một chủ đề thịnh hành trên Weibo (nền tảng giống như Twitter) của Trung Quốc là về việc chi phí tìm và thuê những công nhân như vậy vượt quá 10.000 nhân dân tệ (1.450 USD) như thế nào.

"Rất nhiều người đang tìm việc làm, nhưng đồng thời, chúng tôi cũng khó tìm được những công nhân lành nghề, có trình độ", Cindy Zheng, Giám đốc tài chính của công ty Wago Electric Tianjin, một nhà sản xuất đầu nối điện cũng có trụ sở chính cho biết.

Phát biểu vào ngày 10/3 tại một sự kiện của Phòng Thương mại Châu Âu ở Thiên Tân, Zheng cho biết cơ sở kinh doanh ở Thiên Tân của bà đã phải vật lộn để tuyển dụng những công nhân có tay nghề cao trong một thời gian ngắn vào năm ngoái khi họ cần loại bỏ các đơn đặt hàng tồn đọng do nhiều năm phong tỏa do COVID.

Bà nói thêm, những người trẻ tuổi ngày nay thích làm những công việc linh hoạt, chẳng hạn như công việc giao hàng, trong khi những người lao động trẻ ở độ tuổi 20 có xu hướng ngại làm việc tại một công ty sản xuất.

Nhưng loại xu hướng này, bà nói, "cũng rất rủi ro", đặc biệt là về cách nó ảnh hưởng đến kế hoạch "Made in China 2025" của Trung Quốc, một chiến lược của chính phủ nhằm nâng cấp các ngành công nghiệp công nghệ cao lên cấp độ phương Tây đồng thời giảm sự phụ thuộc của Trung Quốc vào nhập khẩu.

"Chúng tôi đang nói nhiều hơn về sản xuất cao cấp và sản xuất thông minh", bà Zheng nói. "Điều đó có nghĩa là chúng tôi cần một số lượng lớn công nhân cổ xanh lành nghề để đáp ứng sự thay đổi này và trở thành một trung tâm sản xuất, nghiên cứu và phát triển cao cấp".

Bà chỉ ra rằng việc tìm công nhân vận hành máy công cụ điều khiển số (CNC) được vi tính hóa đặc biệt khó khăn như thế nào, vì những nhân viên như vậy phải được trang bị các kỹ năng nghề vững vàng. Sản xuất CNC sử dụng phần mềm máy tính được lập trình sẵn để điều khiển máy công cụ.

Đến năm 2025, gần 30 triệu công việc sản xuất ở Trung Quốc sẽ không được lấp đầy, chiếm gần một nửa số công việc trong lĩnh vực này, theo Bộ Nhân sự và An sinh xã hội, cuộc khảo sát cũng cho thấy khoảng một nửa trong số 100 công việc hàng đầu phải đối mặt với tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng nhất là trong lĩnh vực sản xuất vào nửa cuối năm ngoái.

Sự khan hiếm các kỹ sư lành nghề đang gây áp lực lên các nhà sản xuất và sự thiếu hụt này đang cản trở nỗ lực đầy tham vọng của Trung Quốc nhằm thúc đẩy lĩnh vực sản xuất thông minh, lĩnh vực mà Bắc Kinh kỳ vọng sẽ giúp thúc đẩy nền kinh tế quốc gia trong tương lai.

"Chính phủ nên hợp tác chặt chẽ với ngành và các hiệp hội ngành để biết quan điểm và xu hướng của các công ty sản xuất của chúng tôi", bà Zheng nói, đồng thời cho biết thêm rằng nên mở thêm nhiều trường dạy nghề để tăng cường nguồn nhân tài và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với công nhân lành nghề.

Ông Christoph Schrempp, tổng giám đốc của Trung tâm hoàn thiện và giao hàng của Airbus ở Thiên Tân, cho biết chính quyền trung ương cũng nên cung cấp cho những người lao động có tay nghề cao nhiều cơ hội thăng tiến nghề nghiệp hơn, nhiều tầng lớp xã hội hơn và được công chúng tôn trọng hơn, điều này sẽ mang lại lợi ích cho tất cả.

Ông nói: "Điều quan trọng là phải thay đổi nhận thức của công chúng và để mọi người biết rằng công nhân hiện nay không giống như 50 năm trước".

Ở những nơi khác ở Thiên Tân, chủ sở hữu của một công ty đóng tàu đang lo lắng về việc không thể thuê đủ nhân viên để đáp ứng nhu cầu.

Ông giải thích rằng ngày càng ít thanh niên sẵn sàng làm việc trong xưởng đóng tàu của mình, đồng thời cho biết thêm rằng ông đã phải tăng lương để đáp ứng các đơn đặt hàng.

"Nếu lương của công nhân tiếp tục tăng, chi phí sẽ tăng lên và điều đó có thể tạo ra một cuộc khủng hoảng tiềm ẩn trong tương lai", người chủ họ Mu cho biết với điều kiện giấu tên. "Nếu một công ty không thể tạo ra lợi nhuận, hoạt động kinh doanh của họ có thể phải đối mặt với khả năng bị thu hẹp và người lao động có thể không tìm được việc làm – đây là một vòng luẩn quẩn".

Mặc dù Trung Quốc đang thúc đẩy giáo dục nghề nghiệp cho sinh viên để trau dồi tài năng với các kỹ năng kỹ thuật cao, nhưng thành quả lao động đó sẽ không đến sau này. Do đó, nguồn nhân lực cho những tài năng như vậy dường như vẫn còn ít trong thời gian tới.

Theo một báo cáo về việc làm công bố vào cuối tháng 12/2022, Trung Quốc có hơn 400 triệu công nhân lành nghề vào năm 2021, chiếm hơn một nửa dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc. Nhưng một bộ phận lớn trong số hàng triệu người đó không có các kỹ năng cần thiết theo yêu cầu của lĩnh vực sản xuất được nâng cấp và công nghệ tiên tiến hơn của Trung Quốc.

Các vấn đề về cơ cấu cũng vẫn là trọng tâm của nhiều tình thế khó xử liên quan đến việc làm của Trung Quốc, bao gồm sự không phù hợp giữa những người trẻ tuổi đang tìm việc không muốn làm những công việc chân tay; các công ty trong lĩnh vực công nghiệp và xây dựng đang thiếu công nhân; và tỷ lệ thanh niên thất nghiệp cao.

Tỷ lệ thất nghiệp của nhóm tuổi 16-24 trong tháng 2 vẫn ở mức cao 18,1%, tăng từ 16,7% trong tháng 12. Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệp được khảo sát ở thành thị rộng hơn đứng ở mức 5,6% trong tháng 1 và tháng 2, tăng nhẹ so với mức 5,5% trong tháng 12.

Sinh viên học nghề ở Trung Quốc cũng phàn nàn về việc không được đào tạo về mặt thực tế để có đủ kinh nghiệm thực hành.

Tại cuộc họp quốc hội "hai phiên" vừa kết thúc ở Bắc Kinh, đại diện các cơ quan lập pháp của Trung Quốc đề nghị chính quyền triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ hơn để giúp đổi mới nền tảng tuyển dụng và mặt khác giúp việc kết nối người lao động tiềm năng với nhà tuyển dụng dễ dàng hơn.

Trong khi đó, các "điểm nghẽn" công nghệ tiếp tục có tác động quá mức đối với các hoạt động của Trung Quốc, ảnh hưởng hơn nữa đến việc làm khi các quốc gia phương Tây áp dụng các biện pháp ngăn chặn để cản trở sức mạnh công nghệ của Trung Quốc.

Năm 2018, một báo cáo đã xác định các công nghệ "điểm nghẽn" mà nước ngoài có thể sử dụng để kiềm chế Trung Quốc. Dựa trên số liệu thống kê của Science and Technology Daily, tờ báo chính thức của Bộ Khoa học và Công nghệ, danh sách có tên chip, hàng không, phần mềm, cảm biến xúc giác, tua-bin khí hạng nặng, microspheres, lidar, thiết bị hình ảnh y tế, và một loạt của các ngành công nghiệp khác.

Cũng trong năm đó, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin đã công bố kết quả một cuộc khảo sát cho thấy 32% nguyên liệu chính hoàn toàn không thể tiếp cận được trong số hơn 130 loại nguyên liệu cơ bản chính được sử dụng bởi hơn 30 công ty Trung Quốc. Ngoài ra, hơn một nửa nguyên liệu chính phụ thuộc vào nhập khẩu và 95% chip cao cấp cho hầu hết các máy tính và máy chủ đều phụ thuộc vào nhập khẩu.

Năm năm trôi qua nhanh chóng, vẫn chưa có bất kỳ số liệu cập nhật nào cũng như không có đột phá công nghệ đáng kể nào giải quyết được những "điểm nghẽn" này, một thuật ngữ vẫn còn gây chú ý trong giới thương mại và sản xuất.

(Nguồn: SCMP)

Chia sẻ Chia sẻ

Chia sẻ

Lưu tin